El Popola Ĉinio>

Muŝo aŭ muso? (是苍蝇还是耗子?)

| 2015-01-15
Bookmark and Share

    苍蝇(muŝo)和耗子(muso)本不该扯在一起,但是在世界语中,这两种动物的名称词形和读音十分相似,如果将muŝo中的符号^漏掉,苍蝇就变成耗子了。

 

    在《世界语大词典》(Plena Vortaro de Esperanto)和《世界语插图大词典》(Plena Ilustrita Vortaro de Esperanto)中的“elefanto”词条下都收有“fari el muso elefanton”(把耗子说成大象)这条惯用语。这两部词典都明确指出这条惯用语的含义是“troigi”(夸大)。耗子和大象同属哺乳动物,一小一大,把耗子说成大象,根据常理判断,这条惯用语作“夸大其词”、“小题大作”或“言过其实”讲,似乎是合情合理的,顺理成章的。

 

    然而,事实并非如此!实际情况是:在柴门霍夫的《世界语谚语集》(Proverbaro Esperanta)中这条惯用语的正确形式应该是“fari el muŝo elefanton”(把苍蝇说成大象)。人们不禁要问,苍蝇和大象风马牛不相及,怎么能扯到一起来呢?原来这条惯用语是古希腊的一条俗语。在文学作品中最早见于古希腊散文作家、唯物主义哲学家琉善(Lucianos,约125-约192)的讽刺散文《苍蝇赞》。

 

    琉善的作品大都是讥嘲当时的希腊、罗马和东方的各种宗教迷信、谴责统治阶级的罪恶的。在《苍蝇赞》中作者赞美苍蝇长得美丽,它的翅膀透明而纤柔,在太阳光照射下色彩如孔雀开屏一般;苍蝇飞翔时动作平稳而优雅,唱歌时声音宏亮而甜美。苍蝇很机灵,能熟练地躲开蜘蛛网。苍蝇很强悍,即使脑袋掉了,身子还可以活很久,并且能继续呼吸。大诗人荷马曾不止一次地拿苍蝇的勇气和英雄人物的胆量相比。苍蝇从来不愁吃喝,到处都有为它准备好的珍馐美味;它和国王一起进餐,往往比国王还要先一步在御膳席上就座。苍蝇生活得自由自在,飞到哪里,吃到哪里,飞到哪里天黑,就在哪里睡觉。琉善在这篇讽刺文章的结尾写道:“我的话就到此为止(虽然可以说的还有很多),以免有人会以为我像俗语所说的那样,把苍蝇说成大象。” 后来“把苍蝇说成大象”就成了有“夸大”含义的惯用语了。

 

    附:

    上面的这篇短文曾刊登在上个世纪八十年代的《世界》杂志上。日本老世界语者栗栖继先生读到这篇短文后便写信给《世界语插图大词典》主编G. Waringhien先生,把拙文的内容介绍给他。后来我又把我在使用过程中发现PIV中的一些错误汇集起来写成文字寄给设在巴黎的SAT总部。这是文中涉及这一惯用语的部分:

 

    fari el muŝo elefanton (z)

 

    Tiu ĉi idiotisma esprimo estas registrita en PIV en la formo “fari el muso elefanton”, kiu estas klarigita kiel “troigi”. Ĉar muso kaj elefanto kune apartenas al la klaso de mamuloj, tial la komparo de muso kun elefanto ŝajne estas pli aprobinda, ol la komparo de muŝo kun elefanto. Kaj tamen la fakto estas, ke en tiu ĉi esprimo la vorto “muso” devas esti “muŝo”! La fakton konfirmas ne nur la ĝusta formo en PE (vd. P. 20), sed ankaŭ la satiro Laŭdkanto al Muŝo de la fama helena verkisto Loukianos, ĉ. 125—ĉ. 192). En la satiro li laŭdis la muŝon tiele:

 

    “Kial bela estas la muŝo! Ŝiaj flugiloj estas diafanaj kaj delikate molaj, kiuj estas kvazaŭ etendita belkolora vosto de pavo en la suno. Ŝia flugo estas stabila kaj gracia, ŝia kanto estas sonora kaj dolĉa. Ŝi estas tiel sentima, ke perdinte la kapon, ŝi eĉ povas plu vivi longan tempon kaj daŭrigi la spiradon … La muŝo neniam mankas manĝaĵo, nek trinkaĵo, ĉar ĉie estas frandaĵoj pretaj por ŝi. Ŝi manĝas kune kun la reĝo, kaj eĉ pli frue surtroniĝas, ol la reĝo. Ŝi vivas libere, senzorge, kaj kien ajn ŝi flugas, ŝi sin nutras kaj ripozas …” Ĉe la fino de la satiro li skribis “Ĉi tie mi devas ĉesigi mian parolon (kvankam mi povus diri ankoraxu multon), alie oni povus diri, ke mi faras el muŝo elefanton.”

 

    Kaj de tiam la esprimo “fari el muŝo elefanton” eniris en la ĉefajn eŭropajn lingvojn kaj estas uzata ĝis hodiaŭ.

 

    G. Waringhien先生读后立即回信。下面是他回信中涉及这一惯用语的部分:

 

    Evidente, la PV kaj PIV eraris pri la “muŝo”, kaj mi esperas, ke estonte mi povos korekti ĉi tiun eraron. Ĝin kaŭzis la fakto, ke estas pli prudente kompare inter si du kvarpiedulojn de malsama dimensio!

 

    (很明显,PV和PIV在关于“muŝo”的使用上搞错了,我希望我将来能够改正这一错误。产生这一错误是由于这样的事实:把两个不同大小的四脚动物进行比较似乎是合情合理的!)

 

    前年我购得了《新版世界语插图大词典》(NPIV),欣喜地发现上述的错误已经得到了纠正。

 

    这个错误对我来说也应该起到警戒作用。目前我正在紧张地修改《汉语世界语大词典》,在这个过程中我必须全神贯注,一丝不苟,不放过任何一个可疑的字句,任何一个可疑的标点,任何一个可疑的符号,否则我会犯比“把苍蝇说成耗子”更严重的错误!

 

Ipernity: El Popola Chinio

Facebook: EPC El Popola Chinio

Twitter: El Popola Chinio

WeChat: El-Popola-Chinio aǔ Skani la du-dimensian kodon por legi EPĈ enWeChat

 

 

 

Komento

Gastlibro

Kontonomo Anonimulo
No Comments