有关插入语的几个问题
1. 在阅读中,把插入语和形式上与它相似的句子成分区别开来。
世界语中专门用作插入语的词语为数不多。在许多情况下，插入语在形式上和非插入语的句子成分相同，即同一个词或词组有时可用作插入语，有时也可用作句子成分。一般来说，插入语通常用逗号与句子的其他成分隔开，而作非插入语的句子成分和其他句子成分之间则不用逗号。请比较下列句子：
A. Vi agis, laŭ mi, tute juste. 我认为你的行为完全正当。（laŭ mi是插入语）
B.Kial vi ne agis laŭ mi? 你为什么没有按我的意见去做？（laŭ mi是句中的状语）
A.Per unu vorto, li respondis mian demandon 总之，他回答了我的问题。（per unu vorto是插入语）
B.Per unu vorto li respondis mian demandon. 他用一句话回答了我的问题。（per unu vorto是句中的状语）
2. 把用作插入语的分词副词和作状语的分词副词区别开来。
分词副词既可作状语，也可作插入语，因而常可造成歧义。例如，在《基础文选》（Fundamenta Krestomatio）p. 107上有这样一句话：“multaj metiistoj elspezas pli ol tion ĉi por cigaroj, ne parolante jam pri drinkoj”。根据世界语基本语法的规定，分词副词作状语时，它的逻辑主语应与所在句中的谓语动词的主语相同。因此，按照这一语法规则这句话可以被理解为：许多工匠花比这更多的钱用来抽雪茄烟，（他们）已经不谈论喝酒的事了。然而实际上这句话中的分词副词应看作是插入语，整个句子的意思应该是：许多工匠花比这更多的钱用来抽雪茄，更不用说喝酒了。那么，怎样区别作状语的分词副词和作插入语的分词副词呢？请看下列例句：
1） Li homaro, vidante la utilecon de lingvo internacia, ne restos anaro da ekzistaĵoj ne komprenantaj unu alian. (Z) 看到了国际语的用处，人类就不会仍是一群不能相互了解的生存物。
2） Oni ne povas koni lian spriton, ne parolante kun li. 不和他交谈，人们就不会知道他有才智。
3） Ŝi plu ne vidis lumon nek eĉ lumeton, ne parolante jam pri suno aŭ luno. (Z) 她再也看不到光，就连微弱的光也看不到，更不用说太阳和月亮了。
4） Juĝante laŭ ilia irado, ili apartenas al la gento de la anseroj. (Z) 从它们行走的样子看，它们属于雁类。
从上面的例句中可以看出：
a）分词副词作状语时，按照语法规则它的逻辑主语（即动作的执行者）就是所在句子中的谓语动词的主语。例如上面例1）中的分词副词“vidante”的逻辑主语就是“la homaro”；例2）中的“ne parolante”的逻辑主语就是“oni”。
b）与上述情况不同，分词副词作插入语一般用来表示说话人或作者对所表达的内容的态度，因而它的动作的执行者（即分词副的逻辑主语）在句中是找不到的。也就是说，作插入语的分词副词除了在意思上与句子有一定的联系外，在语法上与句子不发生关系。例如上面的例3）中的插入语“ne parolante jam pri suno aŭ luno”和例4）中的插入语“juĝante laŭ ilia irado”的动作执行者在逻辑上都不可能以各自所在句子中的谓语动词的主语作为自己的逻辑主语。在这种情况下句中分词副词的逻辑主语只能是说话人。
尽管对作状语的分词副词和作插入语的分词副词可以作以上的分析和区分，但实际上有时仍然会因两者混淆而产生歧义，因此在使用分词副词作插入语时应注意句子要表达的意思。
3. 不要把并列连词引导的插入语误认为句子中的并列成分。
世界语中有一些用并列连词引导的插入语，它们在形式上与并列成分相似，但从意思上看却是插入语。这类插入语主要表示意思上的追加，即事后想起而加上去的对已说内容的补充、解释或纠正。它们在形式上都用逗号（有时也用破折号或括号）与句子的其他成分隔开。例如：
Tion la kokinoj meritis, kaj ankaŭ ilia familio! (Z) 那些母鸡应得到那样的下场，她们的全家也一样。
Petro — kaj ankaŭ Paŭlo — skribis treege bele. 彼得，还有保罗，字写得极漂亮。
Vi trovis la plej bonan por mi — kaj en la tero! 你为我们找到了最好的东西——而且还是在地下找到的呢！
La reĝino deziras paroli kun vi, kaj tuj. 女王想和你谈话，而且要立刻就谈。
Sed mi devis konkeri ĝin, kaj rapide! 但我应该征服它，而且要迅速征服！
La piramidoj, kaj precipe la piramido de Ĥeops, kiel verko de la homa laboro, timigas per sia grandeco. (Kabe) 金字塔，尤其是奇奥普斯金字塔，作为人类劳动的成果，以规模宏大而惊人。
Ĉiu el ni devos ellernadi nur unu fremdan lingvon (kaj ankaoraŭ tre facilan) (Z) 将来我们每个人只应学会一种（而且还是很容易的）外国语。
Sur ĉiuj balkonoj de la strato — kaj en la varmaj landoj ĉiu fenestro havas balkonon — montriĝis homoj, ĉar aeron oni bezonas. (Z) 街道两旁的所有阳台上——在热带地区每家的窗户都有阳台——都出现了人，因为人们需要空气。
Multaj profesoroj en nia universitato — kaj estas malfacile klarigi tion ĉi — rifuzas la proponitajn reformojn en la universitata administrado. 我们大学的许多教授——很难解释这种情况——拒绝接受对学校行政管理进行改革的建议。
Ŝi estas, aŭ almenaŭ estis, tre fama filma stelulino. 她现在是，或至少曾经是，一个著名的电影明星。
Ha, kian feliĉon, aŭ pli ĝuste malfeliĉon, vi faris en la bala salono! (Z) 啊，你在舞厅里使人感到多么幸福，或者更确切地说，使人感到多么不幸！
Tial agi estas elturniĝo, aŭ pli ĝuste perfido. 那样做是脱身之计，更确切地说是背叛行为。
4. 由动词“scii”构成的一种特殊形式的插入语。
插入语的最主要的特点是它与句中其他成分没有语法上的关系，如果把它去掉，句子的结构仍然完整。但有一类插入语，如“mi ne scias”，“Dio scias”，“diablo scias”等，它们的用法很特殊。例如：
Ili iris al mi ne scias kie. 他们到我不知道的什么地方去了。
Li iris diablo scias kien. 鬼知道她到什么地方去了。
Ili vivas oni ne scias de kio. 不知他们靠什么生活。
Li nun faras neniu scias kion. 他现在不知在做些什么。
Tiel li agis el Dio scias kia kaŭzo. 他那样做天知道是由于什么原因。
Oni bezonas ankaŭ geografion kun kaligrafio kaj kun mi ne scias kio ankoraŭ. (Z) 人们也需要学习地理，需要学习书法以及我还不知道的另外一些什么。
Ĝi estas do vi, kiu elpensis mi ne scias kian malhonoran historion pri mi kaj Felsen …（Z） 是你编造出不知什么样的关于我和费尔森的令人耻辱的故事。
这类插入语在形式上有三个特点：
1）它们与后面的kio, kiu, kia, kie等“ki-vortoj”紧密结合在一起，形成一种特殊结构，共同在句中充当一定的语法成分。它们与ki-vortoj结合得如此紧密，以致不可能把它们从句中去掉；如果去掉，句子结构的完整性就要受到破坏。因此，它们与句中的其他成分一般不用逗号或破折号隔开；
2）kio, kiu, kia, kie所用的格要随这种特殊结构在句中的语法作用而定。如果充当主语、表语、或者在介词的后面，则用主格；如果充当宾语、或表示运动方向的状语，则用宾格。
3）因为这种插入语结构主要用来表明说话人在说话时对所说的内容知道得还不确切，所以不管主句的谓语动词用什么时态，插入语中的scii一般要用陈述式现在时。
上面提到，这类插入语一般不用逗号与句子的其他成分隔开，但也有例外，特别是在Kabe的译作中我们常可读到一些用逗号隔开的这类插入语。例如：
Komence oni timas, kaj poste venas la kuraĝo, oni ne scias de kie. (Kabe) 起初人们害怕，后来不知从哪里来了勇气。
Mi venis ĉi tien, la diablo scias por kio. (Kabe) 我到这里来，鬼知道是为了什么。
En la koro de la princo, oni ne scias kial, ekbolis kolero, sed tuj li trankviliĝis. (Kabe) 不知什么原因，王子的心中突然感到怒不可遏，但他立刻平静下来。
Li estis du aŭ tri semajnojn en la malliberejo, el kiu li lerte forkuris kaj malaperis, oni ne scias kien. (Z) 他在监狱里蹲了两三个星期，后来巧妙地逃了出去，不知跑到什么地方去了。
Ipernity: El Popola Chinio
Facebook: EPC El Popola Chinio
Twitter: El Popola Chinio
WeChat: Skani la du-dimensian kodon por legi EPĈ en WeChat
