你会使用连词“kaj”吗？
这个问题提得有点怪。世界语中的连词kaj 是最常用的词之一，十句话中，几乎有七八句都要用到它。只要学过几天世界语，谁不会用？可是，实事并非如此。如果您能耐着性子读一读下面的内容，你会发现kaj的用法还真的并不如我们所想像的那么简单。
按语法性质，kaj是一个并列连词。根据《世界语插图大词典》（Plena Ilustrita Vortaro de Esperanto，以下略作PIV）所下的定义，kaj的作用是“uzata por ligi du samfunkciajn elementojn de la parolo”（用以连接语句中两个职能相同的成分），它的基本作用相当于汉语中的“和”、“与”、“及”等，用法似乎很简单。该词典也举了一些例句，而这些例句都只是为了说明这一基本用法的目的而选取的。
最具权威的《世界语分析语法大全》（Plena Analiza Gramatiko de Esperanto）一书对这个词的用法也几乎未作具体阐述，这也许是由于这个词太常用反而被忽略的缘故吧？实际上kaj的使用范围很广，用法也很灵活。我们在阅读中几乎到处都会碰到含有kaj的句子，而这些句子中的kaj的用法大都不能在PIV找到解释或说明。
本文除阐述kaj的基本用法外，着重探讨kaj的其他各种用法。至于kaj的汉译问题，这里不作专门论述。本文例句主要摘自Zamenhof（以下略作Z），Kabe（以下略作K），Privat（以下略作P）及其他世界语著名作家的作品。
下面分项说明kaj在句中的主要作用：
1． 用来表示联合关系：
a）用来连接肯定句中的两个同类型的词或词组，或连接两个肯定句：
Patroj kaj Filoj (Kabe) 父与子
Antaŭ kaj post 在……的前后
La Malnova kaj Nova Testamentoj 旧约全书和新约全书
Vitro estas rompebla kaj travidebla. (Z) 玻璃脆而透明。
Dancu plu, denove kaj refoje! (Z) 继续跳吧，一遍一遍地跳吧！
Kiu kaj kio vi estas? — Mia nomo estas Sem, mi estas ĉefpastro. (K) 你是谁？你是做什么的？——我叫Sem，我是祭司长。
Kiu okupas sin je maĥaniko, estas meĥanikisto, kaj kiu okupas sin je ĥemio, estas ĥemiisto. (Z) 从事机械工作的人是机械师，从事化学工作的人是化学家。
Li estas ŝtatisto kaj poeto. 他是一个国务活动家兼诗人。
Petro kaj lia edzino (= la edzino de Petro) tre amas miajn infanojn. (Z) 彼得和他的妻子很爱我的孩子。
b）用来连接句中相互补充的肯定与否定的两个部分，或连接一个肯定句与一个否定句：
sin apogi sur la rezono kaj ne sur siaj sentoj 依靠推理而不依靠自己的感情
Mi faras, kion mi volas, kaj mi ne faras, kion mi ne volas. 我愿做的，我做；我不愿做的，我不做。
＜注＞如果被连接的两个部分都是否定的，则用nek … nek …。例如：
Mi trinkas nek teon, nek kafon. 我既不喝茶，也不喝酒。(= Mi trinkas kaj ne teon kaj ne kafon.)
2． 用来表示附加关系：
a）表两数相加（= plus）：
Dek kaj kvin faras deik kvin. 十加五等于十五。
b）用来连接度量、钟点中的整数与分数：
unu kaj duona funto da pano 一磅半面包
Estas la 3a kaj dek minutoj. 现在是三点十分。
c）与plie, krome, ankaŭ等词连用：
Li donis al li veston kaj plie monon. 他给了他衣服，还给了他钱。
Ĉu vi abonas la gazeton? — Jes, kaj krome ankaŭ 《Nordan Prismon》. 你订阅那份杂志吗？——订了，另外还订了《北方棱镜》。
Pluvas kaj ankaŭ ventas. 下着雨，也刮着风。
Ni devos ellerni nur unu fremdan lingvon kaj ankaŭ tre facilan. (Z) 我们将来只须学会一门外语，而且还是一门很容易的外语。
＜注＞世界语数字的百位与十位数（或个位数）之间不需加连词kaj，这一点与英语的习惯不一样。但《一千零一夜》（阿拉伯民间故事集名）在世界语中则应译成《La Mil kaj Unu Noktoj》（请参阅PIV中的“mil”词条）。
3． 用来表示对立关系，用以连接两个意思相反的部分，其作用相当于一个弱化的sed：
Por unu tio estas bona, kaj por alia, kontraŭe, tre malbona. (K) 对某一个人来说这是好的，而对另一个人来说反而是很坏的。
4． 用来表示因果关系（kaj = tial）：
La fiŝo estas bona, kaj mi ŝatas ĝin manĝi. (P) 这条鱼很好，所以我很喜欢吃。
5． 用于命令式之后，表示结果：
Rigardu atente, kaj vi vidos, ke en la muro estas trueto. 如果你仔细看看，你会看到墙上有一个小洞。
6． 用来表示同时关系：
Li sidas apud la tablo kaj dormetas. (Z) 他坐在桌旁打盹。
7． 用来表示先后关系（kaj = poste）：
Li eliris el la dormoĉambro kaj eniris en la manĝoĉambron. (Z) 他从卧室走进餐室。
8． 用来表示补充或进一步的说明：
Li estas tre purema, kaj eĉ unu polveron vi ne trovos sur lia vesto. (Z) 他很爱干净，在他衣服上你休想找到一粒灰尘。
9． 与tio连用，其作用相当于引导一个从句：
La nepalanoj estas gaja popolo, kaj tio (= kio) speguliĝas en iliaj kantoj. 尼泊尔人是快活的民族，这反映在他们的歌曲中。
10．用来连接两个相同的词：
a）连接两个相同的动词，表示动作或状态的持续：
Ŝi legas kaj legas la libron. 她把那本书读了又读。
Pluvas kaj pluvas. (Z) 不停地下着雨。
b）连接两个相同的副词，表示程度的加深、时间的延续、动作的反复等：
tre kaj tre malgranda (Z) 很小很小
Li iris pli kaj pli profunden en la arbaro. (Z) 他在林中越走越深。
Se vi nun ne pagos min, mi petos ree kaj ree! 如果你现在不付钱给我，我会不断来要的！
c）连接重复的mil（或miloj），表示数量很大：
mil kaj mil, miloj kaj miloj da … 成千上万的……
11．用于句首：
kaj位于句首在圣经中最为常见，这是圣经文体的一大特点。下面举《圣经•旧约》《创世纪》第一章开头两节的经文为例：
En la komenco Dio kreis la ĉielon kaj la teron. Kaj la tero estis senforma kaj dezerta, kaj mallumo estis super la abismo; kaj la spirito de Dio ŝvebis super la akvo. (Z) 起初神创造天地。地是空虚混沌，渊面黑暗；神的灵运行在水面上。
这种文体读起来流畅上口，对欧洲语言影响很大，世界语也间接受其影响。kaj置于句首有承上启下的作用。
12．用来构成某些习语：
kaj tiel plu（略作k.t.p. 或 ktp.） 等等
kaj aliaj（略作k.a.），kaj ceteraj（略作k.c.） 以及其他；等等
tien kaj teen 来回；往复
kaj eĉ pli 更有甚者；而且
kaj nenio pli 没有别的，如此而已
tie kaj tie（或tie kaj ĉi tie） 到处；各处
tiel kaj tiel 如此这般
13．kaj的连续使用：
在一般情况下，三个或三个以上的词、词组或句子并列时只须在最后一个的前面使用kaj。例如：plumoj, krajono kaj inksorbiilo (Z)，但有时为了产生特别强调的效果或排比气势，可以在各并列成分之间连续使用kaj：
Mi trinkas kaj kafon kaj teon. 我既喝咖啡又喝茶。
Kaj ilia amo kaj ilia malamo kaj ilia ĵaluzo jam de longe malaperis. (Z) 他们的爱、他们的恨、他们的妒忌早已消失。
14．kaj用于省略句中：
用kaj连接的两个部分应该是同类型的成分，但在省略句中可以允许有例外。例如：
Ŝi deziras paroli kun vi, kaj tuj. 她要和你谈谈，而且立刻就谈。
Lernu kaj poste en la liton! 学过以后就去睡觉。
Baloti kaj finite! 投了票就一切结束！
Nu kaj kie la sapo? (= Nu, kaj kie la sapo?) 唔，那么肥皂在哪儿？
Kiel vi fartas, sinjoro Adek? — Dankon! mi fartas bone, kaj vi? Adek先生，你好吗？——谢谢，我很好，你呢？
Ipernity: El Popola Chinio
Facebook: EPC El Popola Chinio
Twitter: El Popola Chinio
WeChat: Skani la du-dimensian kodon por legi EPĈ en WeChat
