S-ro Rone Tempest, jhurnalisto de "Los-Anghelesa Tempo",
laboris 3 jarojn en Hindio kaj post tio li ekoficis en Pekino.
Auguste de 2001 li verkis artikolon por kompari la disvolvighon
de Chinio kun tiu de Hindio. La artikolo vekis grandan ehhon.
El la vidpunkto de okcidentanoj li faris detalan analizon
pri la rezulto de la du landoj post 50-jara "konkurenco"
kaj ankau la opinioj de hindaj instruituloj pri Chinio tre
interesas chinojn. -- La
Red.
Startpunkto
de egala malricheco
Antau 50 jaroj la Hinda Subkontinento sin liberigis el kateno
de anglaj koloniistoj kaj tie naskighis du landoj: Hindio
kaj Pakistano. Hindio alprenis la vojon de demokratio.
La
14-an de augusto, 1947, Jawaharlal Nehru, hinda gvidanto,
diris antau la tago de sendependigho: "Jam antau multaj
jaroj estis destinita nia sorto. Nun estas tempo por ke ni
faru promeson. La hodiaua celebrado estas komenco por niaj
grandaj venko kaj sukcesoj. Jam malfermighis al ni la pordo
de shanco." Samtempe kun tio la china popola armeo, gvidata
de Mao Zedong, atingis la lastan stacion de sia granda marsho
kaj post nelonge gajnis venkon de la enlanda milito kontrau
Chiang Kajshek.
La
novnaskita Chinio estis pli malricha ol Hindio. Post longa
militado kaj koloniisma okupado ghi baraktis por sia ekzisto.
Ghi elektis la vojon de marksism-leninismo. Antauvespere de
la fondigho de la popola respubliko, t.e. en la 30-a de septembro,
1949, Mao Zedong diris: "Komencighis la nova periodo
de la china historio. La 450 milionoj da chinoj levighis."
En
tiuj tagoj la gvidantoj de la du vunditaj grandaj landoj promesis
savi sian landon el abismo de malricheco. Nehru diris, ke
Hindio celas fini la malrichecon, senscion, malsanon kaj malegalecon
de favoraj shancoj. Poste, escepte de la efemera konflikto
en la landlima regiono inter Hindio kaj Chinio en 1962 la
konkuro de la du sociaj sistemoj ne plene montrighis, sed
en 2001, kiam Hindio celebris la 50-an datrevenon de sia sendependigho,
ghi devis konfesi, ke Chinio atingis pli bonajn rezultojn
en plibonigo de la popola vivo ol Hindio.
Tro
da plurismoj
Antau nelonge ekschefministro de Hindio diris al komercistoj:
"Mi hontas... Ni multe pritraktis liberigon, tamen ni
ne faris tiel bone kiel la komunista Chinio. Tio montras,
ke ni ie eraris."
Hinda
ministro de eksteraj aferoj Singh diris similan opinion al
jhurnalisto: "Sendube, rigardate lau rekta komparo, Chinio
faris pli bone ol Hindio kaj chiuj ghiaj normoj estis pli
altaj ol tiuj de Hindio."
Tiuj
du veteranaj politikistoj malkashe kritikis sian landon, kio
evidente montras la diferencon inter la du landoj en disvolvigho.
Instruituloj,
diplomatoj kaj ekonomikistoj volas klarigi surbaze de malsamaj
teorioj, kial Chinio kreis grandan kaj chiam pli kreskantan
avantaghon ol Hindio en klerigado, sanprotekto kaj gheneralaj
vivnormoj. La plej vaste konata teorio estas ke Hindio havas
tro da plurismoj, char ghi havas 15 lingvojn, 5 religiojn
kaj sennombrajn kastojn, sed mankas al ghi efika tutlanda
klerigado, dum ghia plano pri nuligo de malricheco ne atingis
unuaniman konon. Por postkuri Chinion kaj sudorient-aziajn
landojn, antau nelonge Hindio komencis merkatan reformadon,
similan al tiu en Chinio, kaj en tio ghi donis grandan atenton
al mallevo de limiga dogano kaj kuraghigo de eksterlandana
investado.
Chinio
favorata de frua reformado
Hindoj kun maltrankvilo trovis, ke la rapida kresko de Chinio
estas ne nur en ekonomia konstruado. Fakuloj kredas, ke Chinio
atribuas sian rapidan disvolvighon al severa reformado en
la frua periodo, kaj precipe al la agrara reformado praktikata
en 1949-1976, kiam Mao Zedong regis la landon. Oni eble ankorau
memoras la malsaton post malvenko de la ekonomia impeto en
1960-1961 kaj persekuton en la kultura revolucio de 1966 ghis
1976. Tamen en la 50-aj jaroj de la 20-a jc. t.e. en la unuaj
jaroj post naskigho de la popola respubliko, Chinio profitis
multe en denova distribuo de agroj, popularigo de deviga edukado,
disvastigo de uzo de simpligitaj ideogramoj, praktikado de
sanprotekta kaj bonstatiga politikoj kaj ankau la aliaj reformoj
utilaj al restauro de la china spirito kaj memestimo. Kvankam
ankorau restas multe da problemoj lau la hodiauaj vidpunktoj,
tamen la atako kontrau religioj, supersticho kaj sekretaj
societoj multe utilas al redukto de malricheco sur la cheftero
de Chinio.
En
la unuaj jaroj post liberigo de Chinio kaj Hindio, la du landoj
senescepte dependis de alilandaj helpo kaj fakaj teknikaj
scioj. Tiam Chinio dependis de Sovetunio, dum Hindio de Britio
kaj aliaj okcidentaj landoj, sed en 1962 Chinio rompis siajn
rilatojn kun Sovetunio, dum Hindio restis granda lando dependanta
de alilanda helpo. Fine de la 70-aj jaroj de la 20-a jc. antau
ekpraktikado de la ekonomia reformado iniciatita de Deng Xiaoping,
preskau sur chiuj ekonomiaj kampoj Chinio komencis superi
Hindion.
Agrara
reformo -- kauzo de venko
Multaj fakuloj opinias, ke la agrara reformo praktikata tuj
post naskigho de la nova Chinio estas chefa kauzo de la chinaj
sukcesoj. Historia profesoro de Yale-Universitato Jonathan
D. Spence trovis, ke en tiuj jaroj post 1949 en agrikulturaj
regionoj de suda kaj meza Chinio oni konfiskis 40% de la agroj
de bienuloj kaj distribuis ilin al malrichaj kamparanoj. Tiam
60% de la kamparanoj profitis de tio.
Antau
1979 Chinio praktikis kolektivan posedantecon en la kamparo,
sed nur post kiam Deng Xiaoping ekpraktikis respondecan produktan
sistemon, la kamparanoj rajtas kulturi sian propran kampon
kaj vendi la produktajhojn en bazaro, tamen la baza reformado
kaj arangho de la agroj deciditaj en la revolucia tempo restis
neshanghita kaj ankorau konservighis komunumaj strukturo kaj
sistemo, kiuj helpas kamparanojn en organizado kaj kunordigo
de la laboroj.
Eble
nun la fruktoj de la agrara reformo renkontis defion, char
en chinaj vilaghoj aperis novaj bienuloj. En la kamparo multaj
entreprenas kaj mastrumas sian propran kampon. Kamparano Chen
Xinghan nun estas 63-jara. Li kulturis teron de bienuloj de
la 6-jara agho, poste li partoprenis revolucion kaj farighis
baza kadro. Nun li havas farmejon kun 14 hektaroj da kampo,
unu el la plej grandaj privataj farmejoj en Anhui-provinco.
Li estas unu el la plej richaj en Fengyang. Li havas brikfarejon
kaj rizmuelejon. Li dungis 133 laborulojn inkl. de 13 lertaj
terkulturistoj. Li atribuis sian sukceson al la politiko de
Deng Xiaoping "Permesi al iuj homoj richighi la unuaj."
Li diris: "Mi estas bienulo, kiu volonte servas al kamparanoj.
Mi ne estas kapitalisto. Mi volas gvidi kamparanojn en la
komuna richigho."
En
Hindio, krom la richaj Punjab kaj Okcidenta Bengalo, neniu
alia loko praktikis agraran reformon. Profesoro M. de la Universitato
de Delhio diris: "Kompare kun Chinio, la hinda strategio
pri disvolvigho ne povas garantii ke terkulturistoj havos
sian propran parcelon, kaj en kelkaj lokoj daure praktikighis
sistemo de kashitaj bienuloj." Eksambasadoro de Nov-Zelando,
kiu antau nelonge finis sian oficon en Hindio, diris: "Mi
opinias, ke unu el la chefaj kauzoj de la china avantagho
estas, ke Chinio spertis shtorman revolucion, kaj ghia popolo
ekstermis la bienulojn, dum en Hindio la bienuloj daure tiras
la shtaton malantauen."
Fama
hinda agronomo diris: "Chinio kreis sintezan metodon
koncerne laborigon de kamparanoj kaj nekamparanoj, kiun Hindio
malhavas. Che ni la malrichaj kamparanoj, kiuj perdis sian
teron, migris al grandaj urboj, kiaj Bombajo, Kalikato kaj
Madraso, kaj tie vivas mizeran vivon. Nun en la tuta lando
vidighas malrichulaj kvartaloj."
Ankau
Chinio havas multe da superfluaj laboruloj pro kresko de loghantaro
kaj modernigo de agrikulturo. Pli ol 80 milionoj da kamparanoj
nun laboras en urboj, tamen enketo montras, ke aliaj 100 milionoj
da superfluaj kamparanoj laboras en la vilaghaj entreprenoj.
Tio ja ne vidighas en Hindio.
Alta
valoro kaj bezono de la popolo
Profesoro M. de la Universitato de Delhio diris, ke ekonomie
Chinio faris pli bone ol Hindio, char post sia revolucio la
du landoj kreis malsamajn politikajn sistemojn. Jam en la
komenco la chinoj alfrontis defion. Ekde 1949 ili devis produkti
la fundamentajn ekonomiajn bezonajhojn por pruvi, ke ilia
revolucio estas tauga, kaj tiutempe ili estis senchese atakataj
de okcidentaj landoj. Kompreneble ankau Hindio havas sian
altan valoron, sed rezulto estis granda kompromiso kaj la
fundamenta bezono de la popolo estis preteratentita.
Aliaj
observantoj opinias, ke Chinio atribuas sian rapidan turnighon
sur la vojon de merkata ekonomio al tio, ke ghi alte taksis
la bazan socian bezonon. Mao Zedong ne nur provis realigi
la perfektan komunisman idealon, popularigi edukon kaj komunan
sanprotektadon kaj levi la socian pozicion de la virinoj,
sed ankau metis fundamenton de la merkata ekonomio.
Chinio
superis Hindion en chiuj sferoj
Chinio estas la plej granda socialisma lando. Ghi estas ankau
lando plena de progreso kaj sukcesoj. En la komenco de la
nova jarmilo Chinio transpasis la sojlon venki malrichecon
kaj malklerecon.
Chinio
pli facile akceptas novajn konceptojn. Kvankam la hinda demokratio
impresas profunde, tamen je 20 jaroj malpli frue ol Chinio
ghi forlasis la malvenkintan ekonomian sistemon en stilo de
Sovetunio. Multaj hindaj instruituloj opinias, ke Chinio havas
fermitan sistemon, tamen malfermitajn spiritojn, dum Hindio
malfermitan sistemon, tamen fermitajn spiritojn.
Fakte
ghis nun Chinio faris pli bone almenau en ekstermo de malricheco,
analfabeteco, malsanoj kaj malegaleco de shancoj. Ekz. ekde
1960 la averagha vivdauro de la chinoj pliighis je 20 jaroj
kaj nun ghi estas 70-jara, kvankam kreskis ankau la averagha
vivdauro de la hindoj, tamen nun ghi estas nur 62-jara. En
ekstermo de analfabeteco estas pli granda diferenco. Malgrau
la 10-jara kaoso de la kultura revolucio, 81% de la chinaj
plenkreskuloj estas kleraj, dum en Hindio nur 52%. La chinaj
gejunuloj faris pli grandan progreson en klereco.
Preskau
en chiuj ekonomiaj branchoj Chinio superis Hindion. De 1990
ghis 1994 la meza jara enlanda produktovaloro de Chinio kreskis
je 12.9%, sed tiu de Hindio nur 3.8%. En 1994 la pokapa enspezo
de Hindio estis 320 usonaj dolaroj, sed tiu de Chinio 530
usonaj dolaroj. Hindio perdis ankau avantaghon hereditan de
Britio ankau en fervojoj kaj shoseoj. Antau nelonge Chinio
plenumis konstruon de fervojoj de Pekino ghis Hongkong kaj
de Shanhajo ghis Xinjiang, kies longeco egalas al tiu de Hindio.
En Chinio ech en la plej malrichaj urboj oni konstruas domojn.
Singh rememoris, ke kiam li funkciis kiel hinda ambasadoro
en Chinio, li audis, ke Pekino planas en 10 monatoj finkonstrui
rondshoseon kaj 10 trefkrucighojn de autovojo. Li diris: "Post
10 monatoj la plano de Pekino realighis, sed kiam mi revenis
en Delhion, oni ankorau ne finkonstruis la trefkrucighon,
kiun oni komencis konstrui che mia forlaso de Hindio. Mia
malghojo ja estis nepriskribebla."
|