S-ro
Bruno Vogelmann, mia malnova amiko, honora membro de UEA kaj fama
germana esperantisto, forpasis en la 8-a de julio de 2002, en la
agho de 93 jaroj. Mi estis surprizita de la informo kaj falis en
grandan doloron pro perdo de la bonkora kaj nobla amiko.
Antau
nelonge s-ro Vogelmann sendis al mi mallongan biografion. En tio
mi antausentis, ke shajne li jam sciis, ke li ne longe restos en
la homa mondo. En sia lasta letero li skribis: "La monda situacio
estas malbonega. Mi esperas, ke Chinio estos tiom forta, ke ne la
usona brutala kapitalismo regos la tutan mondon. Mi deziras multan
saghecon al la china registaro kaj popolo." Mi estis kortushita
de lia sincereco.
Mi
konatighis kun s-ro Vogelmann en la 64-a UK en Luzern de Svisio
en 1979. Li estis serena kaj tre amika al Chinio. Ni korespondis
pli ol 20 jarojn kaj havis agrablan kunlaboron kaj interhelpon plenan
de plezuro.
S-ro
Vogelmann trapasis neordinaran vivon. Influate de la familio, li
intencis sin okupi pri religio post diplomigho de supera mezlernejo.
Tiam en Germanio regis malbona situacio kaj li havis simpation kun
socialismo, finfine li forlasis religion pro la reakcia sinteno
de la eklezio. Li laboris en sukerfarejo kaj autofabriko kaj fine
laboris kiel instruisto. En la 20-aj jaroj de la 20-a jarcento li
partoprenis en kontraufashisma agado kaj estis enfermita de nazioj
en prizono kaj koncentrejo. En 1940 li estis rekrutita, sed persistis
en subtera kontraufashisma agado, shirmate de kontraunaziaj oficiroj.
Post finigho de la Dua Mondmilito li revenis al la hejmloko kaj
klopodis por rekonstruo de lernejoj kaj la urbo. Post nelonge komencighis
la "malvarma milito" inter la oriento kaj okcidento kaj
estis malpermesite al li okupighi pri instruado pro lia politika
kredo. Li forlasis la lernejon kaj prenis sur sin la administradon
de la entrepreno de la familio. Post 1950 li organizis batalon kontrau
nuklea armilo en sia loko, alvokis protekti la naturajn richfontojn
kaj faris diversajn Esperantajn aktivadojn por interkomprenigho
de la popoloj de diversaj landoj. En 1964 li estis elektita kiel
urba parlamentano. En 1976 li transdonis la entreprenon al la filo
kaj sin donis al Esperanta aktivado, mediprotekta laboro, esplorado
kaj verkado. Post esplorado kaj preparado de dekoj da jaroj, li
eldonis sian filozofian verkon "La Nova Realismo" en 1988.
Li
multe faris por Esperanto
S-ro
Vogelmann ekkonis Esperanton en 1926. Li estis ravita de la internacia
lingvo helpanta facilan interkomprenighon de la mondo. Post tio
li prenis akcelon de interkompreno de la popoloj kiel celon dum
la tuta vivo. Li klopodis por disvastigi Esperanton kaj fine trovis,
ke apliko de Esperanto en ekonomia aktivado estas grava kondicho
por popularigo de la lingvo en la mondo. Tial krom aranghi Esperantajn
kursojn kaj klubojn, li multe klopodis por pretigi kondichojn por
apliko de Esperanto en ekonomio. Unue li aldonis Esperantajn indikojn
por la produktajhoj de sia kemifabriko kaj aplikis Esperanton en
komerca korespondo kaj rekomendis la lingvon al aliaj.
En
1960 s-ro Vogelmann komencis esplori aplikadon de Esperanto en industriaj
entreprenoj kaj komercaj firmaoj. En 1962 li eldonis "Esperanto
en Komerco" en la angla, franca, germana kaj hispana lingvoj
kaj Esperanto. La libro trovis vastan intereson kaj estis dufoje
represita. Lia penado vekis atenton de gvidantoj de UEA kaj en 1963
la tiama prezidanto Lapenna kaj vicprezidanto Wensing interkonsilighis
kun li kaj venis al la opinio, ke estas urgha bezono eldoni vortaron
de pluraj lingvoj inkluzive de Esperanto kaj establi la Instituton
por Esperanto en Komerco kaj Industrio. Evidente Esperanto estas
supera, sed estas komplike konduki ghin en ekonomion. Oni devas
garantii, ke chiu termino estas samsignifa en chiuj lingvoj, char
eraro kauzos miskomprenon kaj eble grandan damaghon al ekonomio.
Tio estis benediktana laboro kaj ili disponigis multe da tempo,
energio kaj mono. Finfine en 1974 eldonighis en Nederlando la Internacia
Ekonomia kaj Komerca Vortaro en Esperanto kaj la angla, franca,
germana, hispana, itala, nederlanda, portugala kaj sveda lingvoj.
Sed bedaurinde poste chesis la laboro pri la vortaro kaj instituto.
S-ro Vogelmann ne deprimighis kaj daure penadis sola por la 20-lingva
vortaro ekde 1978. En la sekvanta jaro mi komencis kunlaboron kun
li por eldoni azian version de la vortaro kun aldono de la china
kaj japana lingvoj surbaze de la europa versio. Organizite de mi
chinaj kaj japanaj fakuloj plenumis en 10 jaroj la tradukadon, korektadon
kaj kompostadon. En 1989, kiam mi emeritighis, la laboro por la
azia versio de la vortaro en 11 lingvoj ankorau ne finighis. Finfine
ghi eldonighis en la sekvanta jaro. S-ro Vogelmann multe monhelpis
la eldonadon de la vortaro. Nun oni jam finis la tradukadon de la
vortaro el Esperanto en la araban kaj iranan lingvojn por la Proksim-Orienta
versio, la bulgaran, chehhan, hungaran, polan, rumanan kaj rusan
por la Orient-Europa versio. La tradukoj en tiuj lingvoj estis transdonitaj
al UEA kaj iuj duplikatoj estas konservataj en la Germana Esperanto-Biblioteko.
S-ro
Vogelmann multe zorgis pri E-movado en aliaj landoj precipe pri
tiu en Chinio. Li opiniis, ke E-movado de Chinio havas grandan signifon
por la estonteco de Esperanto, kaj estis volonta helpi E-movadon
de Chinio. En 1980 li donacis al la China Esperanto-Ligo (ChEL)
kolekton da ekzempleroj de "Heroldo de Esperanto", kiujn
li konservis dum 40 jaroj. En 1986, Chinio gastigis la 71-an UK
en Pekino. S-ro Vogelmann informighis, ke mankis al ChEL kopi-mashino,
li achetis kontrau pli ol dek mil markoj la mashinon kaj aerposhte
sendis ghin al Pekino. En 1995 li skribis al pli ol 20 koncernaj
chinaj organizoj kaj individuoj por akcenti la sukcesojn kaj gravecon
de E-movado de Chinio kaj konsilis fondi bibliotekon kaj muzeon
de Esperanto en Chinio. Antau tio Jhelezo, Chen Yuan kaj aliaj veteranoj
de la china E-movado jam havis saman deziron, kaj la propono de
Vogelmann ludis la rolon de akcelilo. En 1996 ChEL decidis fondi
Esperanto-bibliotekon kaj mi prenis sur min la preparadon. S-ro
Vogelmann donacis al la biblioteko 1300 markojn kaj ankau ekzemplerojn
de "La Nova Realismo" en chiuj versioj. Krome li helpis
al ni en starigo de kontakto kun la Germana Esperanto-Biblioteko.
Por
pli kompletigi Esperanton, s-ro Vogelmann verkis "Necesa modernigo
de Esperanto" kaj elmetis novajn proponojn konformajn al "Fundamento
de Esperanto" de Zemenhof. Mi chinigis lian artikolon kaj publikigis
ghin en "La Mondo".
S-ro
Vogelmann multe faris por Esperanto kaj mi ne povas chion skribi
en mia artikolo. Li estis solida praktikanto kaj malavare kontribuis
al Esperanto.
Sincereco
kaj amikeco al Chinio
Per
Esperanto s-ro Vogelmann amikighis al multaj homoj de diversaj landoj
kaj precipe de Chinio. Li estis aparte amika al Chinio. Li chiam
oponis, ke la evoluintaj landoj prirabas kaj ekspluatas la trian
mondon, kaj pledis por helpi la disvolvighantajn landojn disvolvi
sian ekonomion kaj liberighi de malricheco, ke chiuj kunlaboru por
mediprotektado kaj kunekzistu harmonie kun la naturo. Chinio estas
la plej granda disvolvighanta lando kaj progresas rapide, tial li
multe esperis de Chinio.
Ekde
1928 li informighis pri la kulturo kaj la situacio de la tiama Chinio
pere de kontakto kun chinaj studentoj kaj simpatiis kun la china
popolo. Lia unua china korespondamiko estis profesoro en Kantono.
En malliberejo s-ro Vogelmann legis verkojn de Konfuceo. Post la
Dua Mondmilito li amikighis kun pli multe da chinoj kaj precipe
post 1975 pli kaj pli multaj chinoj aperi en kongresoj de Esperanto
kaj li konatighis kun Bakin, Ye Junjian, Zhang Qicheng kaj aliaj
chinoj. Li abonis la revuon "El Popola Chinio" kaj zorgis
pri la evoluo de la china socio. Li rimarkis ne nur la progreson
de la china socio kaj emancipighon de la chinaj virinoj, sed ankau
la damaghon de la "kultura revolucio" al la edukado kaj
ekonomio de Chinio. En 1984 li vizitis Pekinon, Shanhajon kaj aliajn
8 urbojn en Chinio kaj prelegis en 8 universitatoj pri mediprotektado.
Li vizitis fabrikojn, vilaghojn, lernejojn, pitoreskejojn kaj ech
kazernon, kiun ne estis en lia itinero. Li interparolis kun ordinaraj
chinoj, konis la chiutagan vivon de la china popolo kaj perceptis
la firman decidon de la china registaro por pordmalfermo kaj reformado.
Li multe kontaktighis kun E-organizoj kaj samideanoj en diversaj
lokoj de Chinio. En la vizitado li akiris pli multajn E-amikojn.
Reveninte hejmen, li donacis al Chinio multajn librojn kaj abonis
alilandajn revuojn donace al chinaj samideanoj. En 1985, post la
70-a UK en Germanio, li gastigis chinajn kongresanojn. En 1986 li
ne cheestis la 71-an UK en Pekino pro malsano, sed li sendis sian
filon al la kongreso kaj donacis al ChEL kopi-mashinon.
Li
chiam zorgis pri la disvolvigho kaj progreso de Chinio. Li multfoje
atentigis nin eviti la eraran vojon iritan de okcidentaj landoj,
ne ripeti ilian eraron, bone protekti la medion kaj gardi nin kontrau
minaco de la angla lingvo al la china kulturo. Pri tio li skribis
al la china gvidanto Deng Xiaoping kaj koncernaj fakoj de la china
registaro. Krome li skribis por Renmin Ribao (Popola Jhurnalo) artikolon,
kiun mi elesperantigis kaj transdonis al ghia redakcio. En tio ni
vidis liajn malproksimvidecon kaj sincerecon por la china popolo.
Li
tenis la tutan homaron en la koro
En sia biografio s-ro
Vogelmann skribis, ke lia tuta vivo estis dedichita al la interkomprenigho
de la popoloj de diversaj landoj kaj al socialismo. Li faris tion
ne por siaj propraj interesoj, li ne estis egoisto, nek pitanima
naciisto sole por la interesoj de sia nacio, nek ultra-religiisto.
Li klopodadis nur por la celo, ke chiuj popoloj venku rasan, religian
kaj politikan antaujughon, pace kunekzistu por defendi la mondpacon,
protektu la naturan medion kaj ekologian ekvilibron, kaj kreu belan
estontecon de la tuta homaro. Li estis nobla homo kaj esperantisto
super hipokritaj egoistoj. Sed iuj homoj ne povis kompreni kaj akcepti
liajn vidpunktojn, shajne opiniante, ke li estis tro idealisma,
naiva kaj nepraktika. Sed mi kredas, ke li estos komprenata de la
homoj, same kiel la graveco de mediprotektado estis komprenata post
longa tempo. Veraj esperantistoj ne estas homoj vidantaj nur ghis
la pinto de la nazo. Ili chiam estos esperplenaj kaj batalos por
la idealo kaj bela estonteco. Ni fieras pro la elstara samideano
s-ro Vogelmann. Ni chiam memoros kaj imitos lin!
* Honora konsilanto de la
China Esperanto-Ligo kaj direktoro de la China Esperanto-Biblioteko
|