Multaj
legantoj amas Bakin kaj liajn verkojn, kaj ni esperantistoj fieras
pli pro tio, ke inter ni estas tia vera homo kiel Bakin. Li amas
Esperanton dum la tuta vivo. Li enkorpigas en si la ideon de Esperanto.
Li batalis por Esperanto pli ol 70 jarojn -- kvankam plurfoje li
modeste diris, ke li apartighis de E-movado jam antaulonge, tamen
tio signifas nur, ke li ne plu ludis rolon de organizanto de E-movado.
Oni ne devas postuli, ke chiuj esperantisto-erudiciuloj farighu
organizantoj de E-movado. Efektive Bakin neniam forgesis Esperanton.
Antau 12 jaroj (1982) li diris: "Pasis pli ol 40 jaroj, dum kiuj
mi travivis la ok-jaran Kontraujapanan Rezistmiliton kaj la dek-jaran
Kulturan Revolucion, tamen mi neniam perdis amon al Esperanto."
En 1921 la 17-jara Bakin verkis la artikolon "Karakterizajhoj de
Esperanto". Tiam li lernis nur abocon de Esperanto, sed kuraghigita
de la idealo de Zamenhof, li klopodis disvastigi la lingvon. Tri
jarojn poste (1924) en Nankino li serioze lernis la lingvon. Li
legis chiujn Esperantajn librojn troveblajn. En 1928 li studis en
Parizo, kie li konatighis kun s-ro Hujucz. Ili starigis grandan
amikecon inter si kaj kune malfermis novan paghon de la china E-movado.
En
la pasintaj 70 jaroj liaj grandnombraj emociaj literaturajhoj nutris
liajn samtempulojn kaj ankau multe da posteuloj. Ni esperantistoj
fieras kaj miras, ke krom verkado li ankau chinigis el Esperanto
fremdlandajn literaturajhojn kun centmiloj da vortoj. Tio estas
maloftajho por la chinaj verkistoj kaj esperantistoj.
Multaj
legis lian romanon "Familio". Ankau li mem amas ghin. Li ech volis
mem traduki ghin en Esperanton. Emociita kaj edifita de "Familio",
mi tradukis ghiajn kelkdek paghojn dum milita periodo. S-ro Jhelezo
kuraghigis min tion daurigi kaj promesis, ke li helpos publikigi
la tradukon. Sed bomboj de japanaj invadintoj detruis mian hejmon
kaj ankau mian tradukon. Feliche, mi audis, ke antau kelkaj jaroj
iu esperantisto fintradukis la romanon kaj Bakin verkis antauparolon
por la traduko. Bedaurinde la Esperanta versio ankorau ne aperis
ghis nun pro iaj kauzoj.
La
literautrajhoj elesperantigitaj de Bakin inkludas la dramojn "La
Floro de l' Pasinto" de E. De Amicis, "Danco de Skeletoj" de Akita
Ujhaku kaj "La Morto de Danton" de A. Tolstoj. "Elektitaj Tradukoj
de Bakin" kompilita de Bakin por Sanlian-eldonejo en 1988 ne enhavas
la suprajn tri tradukojn. La libro konsistas el dek verkoj, el kiuj
nur unu estas tradukita el Esperanto, nome "Printempo en la Autuno"
de Julio Baghy. Tiu milda kaj melankolia romantika rakonto emociis
kaj konkeris junajn legantojn en la 30-aj jaroj. En la 50-aj jaroj
mi foje renkontis la autoron en Norda Europo kaj esprimis al li
dankon de mi kaj miaj samtempuloj. Kaj antau kelkaj jaroj mi skribis
al la tradukinto, ke mi ankorau shatas "Familion". Li ghoje respondis,
ke ankau li tre shatas la romanon. Mi neniam forgesos la vortojn
en lia antauparolo: "Vivo plenas je printempo, printempo en autuno,
printempo en vintro kaj printempoj multaj kaj multaj."
Dank'
al s-ano Xu Shanshu, kiu diligente laboris por kompili la libron
"Bakin kaj Esperanto", oni povas facile legi chiujn elesperantigitajn
tradukojn de Bakin. Bedaurinde s-ro Xu Shanshu forpasis pro malsano
antau la apero de la libro.
En
la 80-aj jaroj, malgrau siaj maljunigho kaj malsano, la 80-jara
Bakin verkis 150 eseojn, kiuj estis enmetitaj en "Esearon", nomatan
"libro pri verajhoj", montris la konsciencon de numtempaj chinaj
intelektuloj kaj konkeris multajn legantojn.
El
la 150 eseoj du temas pri Esperanto. Unu estas titolita "Esperanto"
kaj la alia estas antauparolo por la Esperanta traduko de "Familio".
Krome, en multaj aliaj eseoj trovighas vortoj pri Esperanto au esperantistoj.
Tio montras lian konstantan amon al Esperanto. Li amas Esperanton,
char li amas la homaron kaj la estontecon. Li kredas, ke la estonteco
estos bela.
En
1980 s-ro Bakin flugis al Stokholmo por partopreni la 65-an Universalan
Kongreson de Esperanto. Tio surprizis liajn amikojn chinajn kaj
svedajn. Li diris: "Antau mia vojagho miaj amikoj admonis min, ke
en tiel granda agho mi ne partoprenu tian kongreson. Ili ne sciis,
ke en la pasintaj jaroj mi neniam perdis intereson pri la internacia
lingvo. Kaj post la kongreso mi havas pli grandan fidon al Esperanto.
Esperanto certe farighos komuna lingvo de la homaro."
En
Stokholmo li diris al siaj svedaj amikoj: "Esperanto sendube disvolvighos
rapide, sed ghi ludas nur rolon de komuna helpa lingvo, anstatauante
neniun nacian lingvon... Se chiuj ellernos Esperanton, aperos tute
nova situacio en la mondo."
En
la sekvanta kongreso Bakin farighis membro de la Honora Patrona
Komitato de UEA. Tio estas la plej alta honoro en Esperantujo.Ghin
akiris nur tiuj, kiuj faris grandan kontribuon al E-movado kaj al
la homa civilizacio. Bakin tute meritas la honoron.
Post
lia reveno de Stokholmo ni havis shancon babili. Krom ni, kunsidis
ankau Hujucz kaj Jhelezo, shajne ankau Chun-Chan Yeh kaj Zhang Qicheng.
En la kunsido ni esprimis deziron gastigi en Chinio universalan
kongreson. Tio estis la 71-a UK okazinta en 1986 en Pekino.
Bakin
kaj Hujucz havis profundan amikecon inter si. Bakin diris: "Hujucz
estis mia malnova amiko. Esperanto-movado kunligis nin. Nia amikeco
dauris ghis lia lasta spiro, li ankorau vivas en mia koro."
La
unua letero de Bakin al Hujucz temas pri Esperanto. En 1920 Bakin
vivis en Chengdu kaj Hujucz en Shanhajo. Tiam Hujucz, redaktoro
de "Orienta Revuo", plej fama china periodajho, publikigis en ghi
siajn artikoletojn pri Esperanto. En 1922, la tria jaro de ilia
korespondado, Hujucz aperigis en ghi sian longan artikolon "La Idealo
kaj la Realo de Internacia Lingvo", kiu sisteme traktas Esperanton.
Hujucz
vizitis Francion en 1928, kiam la tuta mondo festis la 100-an datrevenon
de la naskigho de Lev Tolstoj. "La Mondo", redaktata de Henri Barbusse,
aperigis la artikolon "Pri Tolstoj". Lau peto de Hujucz, Bakin tradukis
la artikolon en la chinan lingvon kaj publikigis ghin en "Orienta
Revuo", titolitan "Trocki pri Tolstoj". Dank' al helpo de Hujucz,
Bakin sukcesis publikigi en Chinio sian unuan tradukon kaj iujn
verkojn faritajn en Francio. Pro tio Bakin rigardis Hujucz kiel
unu el la plej fruaj redaktantoj de siaj verkoj. Post la forpaso
de Hujucz Bakin skribis kun profunda sopiro:
"En
la pasintaj jaroj mi malofte kontaktighis kun li. Sed ni ofte renkontighis,
antau ol mi falis en malsanon. Lia fervoro por Esperanto kaj lia
kontribuo al la disvolvigho de la china E-movado hontigis min. Ne
estas bedauro por li, ke li forlasis tiun chi mondon en la agho
de 90 jaroj. Kvankam mi perdis instruiston kaj amikon, kiu prizorgis
min dum longa tempo, tamen lia figuro chiam staros antau mi kaj
lia vocho chiam audighos che miaj oreloj. Multe faru, anstatau chasi
famon kaj profiton; solide laboru, anstatau senenhave paroli. La
vortoj lumigis mian vivovojon."
Multe
faru, anstatau chasi famon kaj profiton;
Solide laboru, anstatau senenhave paroli.
Bakin kaj Hujucz sekvis
tiujn vortojn dum sia tuta vivo.
|