2
facila 1 Senpene farebla, plenumebla, atingebla: ~ laboro,
afero. 2 Senpene, rapide, libere movighanta: ~a pasho, vento,
irado. 3 Milda, apenau sentebla: ~a riprocho. 4 Senghena,
senchagrena: ~a koro.
|
Babilo
estas tre facila,
Facila tamen senutila. |
Shvitiga
estas penlaboro,
Ghi tamen estas kun valoro. |
4
fajro Brulo de io donanta lumon kaj varmon.
|
La suno
kiel fajro ardas,
Kaj kontrau fajro ni nin gardas. |
Fumanto
jhetis cigarstumpon
En pajlamason -- fajro startas! |
3
fali 1 Subite kaj rapide malsuprenighi pro perdo au manko
de subteno: Folioj de arbo ~as, la suno ~is, la nokto ~is, ~i
en mizeron. 2 Subite chesi stari pro perdo de ekvilibro: la
segho ~is sur la plankon.
|
Matene
falas la luno,
Vespere falas la suno, |
Somere
falas hajleroj,
Folioj falas en autuno. |
3
familio Geedzoj kun siaj infanoj; la tuta parencaro.
|
La familioj
estas bazaj eroj,
En kiuj vere kushas la esperoj |
De la
socio kaj la estonteco,
tre gravajn rolojn ludas en aferoj. |
2
fari 1 Estigi ion materian au spiritan: ~i seghon, decidon,
eraron, honoron. 2 Plenumi ion: ~i sian devon, taskon.
3 Shanghi ion en ion: ~i iun regho. 3 Agi iamaniere: ne
parolu sed ~u.
|
La shuistoj
faras botojn,
La fotistoj faras fotojn, |
La kristanoj
faras preghojn,
Jhurnalistoj faras notojn. |
5
februaro La dua monato de la jaro.
|
Post
la monato januaro
Alvenas sekve februaro, |
Alportas
ghi Printempan Feston,
Al chinaj urboj kaj kamparo. |
2
felicha 1 Sentanta plenan kontentecon de la animo: richa
sed ne ~a. 2 Favorata de la sorto: ~a en komerco. 3 Kontentiga
al la animo: ~a vivo.
|
Felicha
homo estas tia,
Ne ghisfreneze ambicia, |
Amike
traktas la aliajn,
Ghuas en vivo harmonia. |
3
fenestro Malfermajho en muro por enlasi lumon kaj aeron.
|
Fenestro
estas grava por la domoj,
Aeron, lumon donas ghi al homoj.
Se iu domo havus ne fenestron,
Ghi taugus nur por logho de fantomoj. |
4
fero Grizblua metalo, dratigebla kaj magnetigebla, kies alojoj
estas uzataj por fari kaldronojn, relojn, dratojn, tranchilojn k.s.
|
Abundas
fero sur la tero,
Utilas pli ol pura oro. |
Ne eblas
sen ghi vivprospero,
Ghi helpas chie en laboro. |
3
fermi 1 Meti en staton, kiu malebligas iron au eliron: ~
chambron, landlimon. 2 Meti en staton, kiu malebligas uzon kaj
funkcion: ~ butikon, lernejon.
|
Tuj
post la fermo de l' kunsido,
Eliris chiuj en rapido. |
Ni fermis
chiujn la fenestrojn
Kaj ankau l' pordojn lau decido. |
4
festo Ceremonioj kaj plezuroj por soleni iun okazajhon.
|
Okaze
de l' Zamenhof-Festo,
Kunveno plena je majesto |
Celebris
ghin kaj chiuj kantis
Kaj dancis ghoje dum cheesto. |
5
fiksi 1 Senmovigi: ~i ion per najlo au shnuro. 2 Teni
ion senmova: ~i la rigardon. 3 Fari ion neshanghebla ~i
la formon.
|
Shi
fiksis ringojn per fadeno,
Sur supron de la pordkurteno, |
Kiun
shi fiksis sur pordlintelon,
Per du najlegoj kaj rimeno. |
3
filo Virseksa ido de la gepatroj.
|
Kio
estas filo?
Filo estas viro |
Kaj
infan' de l' patro,
Kaj patrin-pupilo. |
2
fini 1 Chesi fari: Mi tuj ~os la parolon. 2 Kompletigi:
Mi finos la libron en unu semajno.
|
Je fino
de laboro,
Audighas tintsonoro. |
Finighis
la dejhoro,
Ekas ripozhoro. |
3
fingro Chiu el la ekstremaj moveblaj partoj de la mano au
piedo.
|
Kvin
fingrojn havas chiu mano,
Por laborado kaj por bano,
Por skribi, pentri, kaj por ludo de pilkoj, kartoj kaj piano. |
4
fisho Vivestajho en akvo, kiu havas naghilojn sed ne piedojn
kaj brakojn kaj ne spiras per nazo kaj pulmo.
|
Fishoj
naghas en rivero,
Birdoj flugas en l' aero. |
Gravas
por ni vivmedio;
Polucio - vivdanghero. |
2
flanko 1 Dekstra au maldekstra parto de io: li kushis
sur sia dekstra flanko. 2 Chiu el la partoj au surfacoj
de objekto: chiu medalo du ~ojn havas. 3 Chiu direkto konsiderata
aparte de la aliaj: li iris en alian ~on. 4 Chiu speciala
aspekto de iu afero: tio estas lia malforta flanko.
|
Du flankojn
havas ja medalo.
Perfekto estas idealo. |
Tre
gravas por ni praktikemo,
Ne revu antau la realo. |
5
flava 1 En la koloro de oro kaj citrono: Mi shatas la
~ajn sunflorojn. 2. Perfida al la laboristaro: ~a sindikato.
|
La farboj
rugha, blua, flava
Por pentri estas tre tre gravaj. |
El ili
povas ja kreighi
Diversaj bildoj okulravaj. |
4
floro 1 Parto de planto, kun specialaj folioj en diversaj
koloroj kiel reprodukta organo. 2. Plej bela parto: en la ~o
de la juneco.
|
Belaj
estas rozaj floroj...
Plachaj formoj kaj koloroj... |
Ili
estas tre admirindaj,
Ankau pro la bonodoroj. |
|
Dolcha
frukto, bela floro
Certe kreskas el laboro. |
Vi deziras
belan vivon?
Penlaboru kun fervoro. |
5
flui 1 Akvo, oleo k.s. movighas seninterrompe malsupren:
rivero ~as; 2 Movighi seninterrompe de loko al loko: mono
~as al la komercistoj. 3 Facile kaj glate trapasi de unu momento
al alia: ~as la vivo.
|
Fluas
chiam la riveroj,
Fluas same nia vivo. |
Por
realigho de l' esperoj,
Vigle penu en aktivo. |
3
flugi 1 Sin movi en la aero: Birdoj, aviadiloj ~as.
2 Jhetighi en la aeron; . 3 Kuri rapidege:
|
Flugas
birdoj en sunlumo,
Flugas revoj kiel plumo. |
Kvankam
bele l' revoj brilas,
Malaperos kiel fumo. |
|
Flugas
nuboj, flugas mevoj,
Flugas belaj homaj revoj. |
Por
ke l' revoj realighu,
Plenumighu niaj devoj. |
2
fojo Chiu el la okazoj, kiam io farighas.
|
Ja chiu
vivas nur unu fojon,
Ne chiu iras saman vojon. |
Se foje
vi misvojon prenas,
En vivo sentos vi malghojon. |
5
folio 1 Diversforma organo de planto, ofte verda, plata kaj
maldika. 2. Maldika kaj plata objekto: ~o da oro. 3.~o de
papero.
|
Por
plantoj la folioj tre tre gravas.
Iuj folioj verdas, iuj flavas. |
Chu
ie estas arbo senfolia?
Foliojn ankau libroj nepre havas. |
|
Tre
gravas la folioj por la floroj.
Ili ne nur beligas per koloroj, |
Sed
ankau kreas necesajn nutrajhojn,
Per la sunlumo dum la tagaj horoj. |
5
fonto 1 Loko, kie akvo nature elfluas. 2 La ~akvo. 3 Origino
de forto k.s.
|
Murmuras
pura fresha fonto,
En verda val' de granda monto. |
Al soifantaj
pashtistetoj
Ghi donas trinki kun volonto. |
1
for Adverbo signifanta: malproksime au malproksimen.
|
La suno
estas for.
Sed en la taga hor', |
Ghi
brilas super chio,
Mallumo flugas for. |
4
forgesi 1. Ne plu memori. 2 Preterlasi, ne atenti pro malzorgemo.
|
Jozefo
facile forgesas aferon.
Li foje ricevis amikan leteron. |
Li legis
kaj metis ghin sur skribotablon
Kaj kriis: Jen kiu postlasis paperon? |
2
formo 1 Sensebla aspekto de objekto. 2 Formilo por fandajho.
3. Maniero lau kiu io estas esprimita au prezentita: shanghi
la formon de registaro, en legha ~o, la riprocho estas prava, sed
la ~o estas tro akra.
|
Pli
gravas formo au esenco?
Chu ne ekzistas diferenco |
La formo
estas eksterajho,
L' esenco estas kun potenco. |
2
forta 1 Havanta grandan kapablon pushi, tiri, levi k.s.:
~a viro, brako. 2 Kapabla produkti efikojn au rezisti premon.
3 intensa, altgrada: ~a lumo, varmo, sano, vino.
|
Neshpareblas
homa forto,
Viglu en labor' kaj sporto. |
Kresku
forto en uzado,
Multon faru ghis la morto. |
4
frapi 1 Brue tushegi per la mano: ~i la vangon, ~i je
la pordo. 2 Brue ektushegi per ilo: ~i iun per bastono.
3. Turmenti per malbono: ~i la okulojn, ~ita per tondro, malsano,
morto.
|
Hundo
bojas en la korto.
Kiu frapas je la pordo? |
Iru
bridi nian hundon.
Gardu ghin de gasto-mordo. |
3
frato 1 Viro naskita de la samaj gepatroj rilate al iliaj
aliaj infanoj. 2. Membro de la homa familio. 3. Persono amata.
|
Chiuj
homoj estas fratoj,
Chesu jam la interbatoj! |
Ja vivdangheroj
el naturo
Nin minacas krom malsatoj. |
3
fraulo 1 Viro needzighinta. 2. Juna nobelo, kiu servis che
pli altranga sinjoro.
|
Fraulo
kaj fraulino
lernis lau destino |
Kune
kaj farighis
Paro je la fino. |
4
fremda Apartenanta al alia lando, alia grupo au nekonateco.
|
En fremdaj
landoj la fremduloj,
Kun fremdaj kapoj kaj okuloj, |
Parolas
strangajn fremdajn lingvojn.
Kaj fremdas al mi la reguloj. |
5
fresha 1. Brila, forta kaj nedifektita de la tempo. 2. Farita
antau nelonge.
|
Petro
dormis, refreshighis, viglis.
Al legombazaro li biciklis, |
Kaj
achetis li legomojn freshajn,
Kiuj apetiton lian tiklis. |
3
frue 1 Antau la difinita au kutima tempo. 2 Tuj che la komenco
de tago, monato, sezono, jaro k.s.
|
En frua
horo de mateno,
Mi parken iras por promeno. |
Saluton
al vi, rugha suno!
Jen bela tago en bonveno. |
3
frukto 1 Pomo, piro, semoj de grenoj kaj herboj estas fruktoj.
2 Profitodona rezulto de laboro.
|
La pomoj,
piroj k persikoj estas fruktoj.
Ja ili senescepte estas plantproduktoj.
Por ke la plantojn ne damaghu fiinsektoj,
Necesas kontrau ili dauraj luktoj. |
5
fundo La plej malsupra parto de foso, ujo au objekto.
|
Por
havi sciojn en abundo,
Necesas studo en profundo. |
Se diligente
vi esploros,
Vi multon konos ghis la fundo. |
|