Esperanto:
A Language for the Global Village. Sylvan Zaft. Calgary:
Esperanto Antauen Publishing, 2002. 157. ISBN 0 7795 0031 8. 21
cm. Prezo: 13,50 euroj.
Flanke
de mia lito, je la nivelo de la kapkuseno, estas breto. Sur ghi
trovighas hazarde jhetita monteto da libroj. Supre, la plej ofte
foliumata, La Bona Lingvo. Pravas la verkisto, kiam
li diras: Homo, kiu legas sian Esperanton, en formo pli arta,
sed ne pli komplika ol li (au shi) povas uzi ghin, sentas sin portata
supren (La Bona Lingvo, p. 110).
Kia
bedauro ke tiel malmultaj miaj samlandanoj kapablas ghui ghin. Sed
Claude Piron verkis ankau alian plezure legindan libron, Le
Defi des Langues. Al miloj da miaj samlandanoj oni instruis
dum jaroj la francan lingvon; tiun chi ili kapablus legi, chu ne?
Bedaurinde, ne. Lerneja lingvo-instruado donas nur malmaturajn fruktojn.
Kiam
Sylvan Zaft legis Le Defi des Langues, li konstatis,
ke anglalingvanoj urghe bezonas similan libron. Rekta traduko ne
taugus, do Zaft decidis klarigi anglalingve la mesaghon de Piron:
kiel ege malfacile oni povas majstri fremdan lingvon, kaj kiel normale
kaj institucioj kaj medioj rifuzas agnoski tian malfacilajhon. Li
montras kiom da tempo kaj laboro junuloj malshparas por eta gajno
kaj kiel mensogaj estas la promesoj ke per iu KD-ROM
oni povas post pluraj semajnoj bone paroli novan lingvon.
Krome,
Piron, kiu longe laboris che UNO kaj Monda San-Organizajho, kalkulis
la terurajn kostojn de tradukado kaj interpretado, kun iliaj neeviteblaj
mankoj kaj fushoj.
Tiujn
chi informojn Sylvan Zaft sukcesas klarigi ne nur per informoj,
sed ankau per detalaj ekzemploj; li ne diras ke la angla literumado
estas nelogika, li montras liston de 13 manieroj literumi la sonon
de O en Go. Poste li listigas multajn
aliajn manierojn prononci tiujn 13 litergrupojn (grafemoj). Fine
de tiu chapitro Zaft skribas ke post mil horoj da studado de angla
literumado, fremda studanto ne kapablus tiel bone literumi kiel
komencanto povas literumi Esperanton. (Artikolo en Eventoj
raportis sciencan studon: la angla lingvo prezentas 62 fonemojn
per ne malpli ol 1120 skribmanieroj.) Zaft prave rakontas ke ech
kleraj denaskaj parolantoj spertas problemojn.
Eble
la plej grava chapitro estas tiu, en kiu li klarigas la rolon de
gheneraliga asimilado. Nia cerbo nature asimilas elementon kaj tuj
gheneraligas ghian uzon ekster la kampo de la jam akiritaj scioj
kaj spertoj. Zaft diras ke la problemo, kiu iom malfaciligas la
akiron de la angla lingvo je angla-parolantaj infanoj, kaj ege malfaciligas
ghin por fremdaj lernantoj estas, ke tia gheneraligo ofte pravas
sed tre ofte malpravas, kaj nenie la lernantoj povas antauvidi la
bonan solvon. Samas la plejmulto da lingvoj; nur Esperanto fidindas.
Mi
bedauras eraron en la dua chapitro; en 1922 la Asembleo de la Ligo
de Nacioj unuanime akceptis la Rezolucion favore al enkonduko de
Esperanto en la lernejojn de la Nacioj. Nur poste la franca deputitaro
sukcesis flankenshovi ghin. Dr. Nitobe Inazo, kiu instigis la enketon,
komentis: Post dudek jaroj, oni ridos je ni. - Chu
multaj ridis en 1942?
Eble
Sylvan Zaft saghe elektis ne fidele sekvi la planon de Claude Piron
en Le Defi des Langues. Chi tiu sur 161 paghoj priskribis
lingvajn problemojn je chiuj niveloj; pri la solvo li silentis ghis
pagho 165. Shajne, ideala plano. Sed chi-jare Piron rakontis rete
ke dum iu kunveno franca faka lingvisto renkontis lin kaj demandis,
chu estas li, kiu verkis Le Defi des Langues? - Mi
gratulas vin. Jen vere mirinda libro. Sed, kompreneble, kiam mi
renkontis la vorton Esperanto, mi ne plu legis.
Male,
Zaft defias vid-al-vide la kredon de la plejpovaj shtatoj. Li asertas
firme, sur la unua pagho, ke Esperanto povus, se oni dum unu au
du jaroj instruus ghin tra la mondo, kapabligi normalajn homojn
interkomunikighi pli bone ol nun povas la plej lertaj plurlingvaj
parolantoj, kaj li substrekas la grandegan koston, la malshparon
de dolaroj, kiuj povus savi la sanon kaj la vivon de tiel multe
da homoj. Poste li pentras allogan bildon de la songho de tiu ebla
terglobo, plenplena de amikeco.
Mi
ne nur rekomendas chi tiun libron; mi intencas tuj mendi plurajn
ekzemplerojn.
|