Kiel
en aliaj antikvaj civilizitaj landoj, frue en la tempo de
la primitiva klana komunumo de Chinio naskighis multaj mitoj
kaj legendoj plenaj de prisma fantazio kaj romantikeco.
Sed
bedaurinde, la trezoro de la plej antikva tradicia folkloro
ne estis komplete konservita, kio kontraste okazis en la antikvaj
Grekio kaj Hindio. Nun oni povas trovi nur fragmentojn el
antikvaj verkoj. La chefaj el tiaj verkoj estas "Libro
de Montoj kaj Maroj" formita en la Periodo de Printempo
kaj Autuno kaj Militantaj Regnoj (770-221 a.K.), "Huai
Nan Zi" verkita de Liu An (179-122 a. K.) de Han-dinastio,
"Chuci", "Zhuangzi" k.a.
"Libro
de Montoj kaj Maroj" temas chefe pri geografiaj scioj
en folkloro, inkluzive de tiuj pri montoj, riveroj, nacioj,
produktajhoj, kuraciloj, kulto, shamanismo k.a., kiuj enhavas
multajn prahistoriajn mitojn kaj legendojn. La 21 chapitroj
de "Huai Nan Zi" estas konservitaj nun. Ghi estas
verko kun multaj scioj pri naturaj sciencoj.
"Chuci",
kun poemoj de Qiu Yuan (340-278 a. K.), la plej frua china
poeto, kiel la chefa enhavo, priskribas morojn kaj produktajhojn
en lokaj literatura formo, dialektoj kaj prononco de Chu-regno
(la nuna Hubei-provinco). "Guangzi" estas verko
de filozofo Guangzi (369-286 a. K.) kaj aliaj en la Periodo
de Militantaj Regnoj kaj verkita en ofrmo de fabelo kun richa
imago.
Multaj
notoj en tiuj verkoj montris, ke la antikvaj chinaj mitoj
kaj legendoj havas sorchan belecon.
En
"Huai Nan Zi" estas mito pri chielriparado de N¨¹wa.
La legendo pri diluvo temas pri la origino de la homoj. Kiam
la mondo estis en kaoso, furiozis diluvo, incendio kaj rabobestoj.
Poste, N¨¹wa kietigis la diluvon, estingis la incendion,
fandis kvinkolorajn shtonojn por shtopi la chielajn truojn,
dehakis la kvar piedojn de giganta testudo kaj per ili subtenis
la chielon en kvar ekstremoj. Post tio, shi faris homojn el
argilo, kaj tiamaniere aperis la homoj kaj la universo. Antikvaj
libroj priskribis, ke N¨¹wa estis diino kun homa
kapo kaj serpenta korpo. En la mitologia mondo N¨¹wa
estas rigardata kiel diino chiokulturanta kaj homama.
La
priskriboj de la suno, luno, vetero, astroj, animaloj kaj
vegetaloj en la mitoj kondukas la homojn en alian mirindan
medion. Ekzemple, la mito pri la suno priskribas, ke en la
loghejo Tanggu de la sunoj kreskas la giganta arbo Fusang,
sur kiu loghas la dek sunoj. Chiutage ilia patrino Xihe veturigas
unu el ili al diversaj lokoj, kaj tiele la suno levighas kaj
subiras.
Sur
vasta dezerto estis la monto Chenduzaitian, kie vivis Kuafu.
La lasta havis po unu flavan serpenton sur la oreloj kaj tenis
po unu serpenton en la manoj. Li estis nepo de la dio de la
tero Houtu kaj filo de Xin. Kuafu trotaksis sian forton kaj
intencis kuratingi la sunon. Li kuregis ghis Yugu, kie subiras
la suno, kaj suferis teruran foifon. Li kuris al la Flava
Rivero kaj rapide eltrinkis la riveron. Li intencis trinki
el la lago Daze en la nordo. Sed antau ol li atingis la lokon,
li mortis de soifo.
La
mitoj prezentas multajn heroojn, kiaj Huangdi, Yandi, Gun,
Yu, Yi k.a. Tiuj herooj estis enkorpigho de sagho kaj forto
en la okuloj de la popolo. Ili estis chiopovaj. Yandi kaj
Huangdi estis fratoj sampatrinaj kaj regis po duonon de la
mondo. Yandi estis dio de la suno kaj instruis al la homoj
terkulturon kaj serchadis herbdrogojn por kuraci homojn. Tial
li estis nomata ankau dio de terkulturo kaj dio de medikamento.
En antikva libro estas notita, ke li mortis pro toksigho en
gustumado de herbdrogoj. Huangdi estis tre impona en la mito.
La chapitro "Norda Dezerto" de "Libro de Montoj
kaj Maroj" priskribas la animskuan klana estro Qiyou:
"Qiyou levis batalon kontrau Huangdi, kaj tiu lasta ordonis
Yinglong rebati Qiyou en Jizhou. Yinglong venigis grandan
kvanton da akvo, dum Qiyou venigis la diojn de vento kaj pluvo,
kaj tiuj chi levis shtormon. Huangdi sendis diinon Ba kaj
la shtormo estis chesigita kaj Qiyou mortigita." Eble
en la prahistorio ekzistis Yandi kaj Huangdi, kiuj estis eminentaj
tribestroj en la klana socio. Poste, ili estis prenitaj kiel
la prapatroj de la china nacio, tial la chinoj nomas sin posteuloj
de Yandi kaj Huangdi.
En
la mitoj Gun kaj Yu estis herooj subigintaj diluvon. La chapitro
"Hai Nei Jing" de "Libro de Montoj kaj Maroj"
priskribas, ke por bari la diluvon Gun shtelis de la Dio Xirang
(argila bulo povanta mem kreski senchese) kaj pro tio li estis
mortigita. Yu, la filo de Gun daurigis la aferon de sia patro.
Li faris sin urso kaj traboris la monton por forkonkuki la
diluvon. En la batalo kontrau la diluvo li trifoje preterpasis
sian hejmon sen eniri. Kvar tagojn post lia edzigho al filino
de Tushan, naskighis lia filo Qi. Sed li ne havis tempon por
karesi sian bebon. La vivecaj detalajhoj faris la imponajn
mitojn fidindaj.
Same
kiel la mitoj pri Gun kaj Yu, vaste cirkulas ankau la legendo
"Faligo de Nau Sunoj far Yi per Pafarko". La legendo
diras, ke iun tagon la dek sunoj loghantaj sur la arbo Fusang
samtempe kuris al la Chiela Palaco. Ilia faro alportis al
la homa mondo katastrofan trosekecon. Kaj la dio sendis Yi
paffaligi la sunojn. Yi paffaligis 9 sunojn kaj savis la homaron
el la katastrofo. Rakontante pri Yi, ni devas mencii ankau
lian edzinon Chang'e. Malkontenta pri la vivo en la homa mondo,
shi volis reveni al la Chiela Palaco. Shi shtelis kaj englutis
la senmortigan pilolon de Yi kaj flugis en la Lunan Palacon.
Inter
multaj herooj estis tre charma knabino, la plej juna filino
de la suna dio Yandi. Iun tagon shi distris sin che la Orienta
Maro kaj dronis en ghi. Post morto shi farighis birdeto Jingwei.
Shi ofte portadis en la busho branchetojn kaj shtonetojn de
la Okcidenta Monto kaj jhetis ilin en la maron por plenigi
ghin. La firma volo kaj persistemo de la malgranda kaj charma
spirito chiam emocias la posteulojn.
La
antikvaj mitoj kaj legandoj de Chinio estas ghermo de la romantika
literaturo de Chinio. Multaj postaj verkistoj, influataj de
la romantikeco de la mitoj kaj legendoj, ofte cherpis el ili
materialojn por sia verko. Estas profunda la influo de la
antikvaj mitoj kaj legendoj sur la posta literaturo.
|