Je
la dekkvina de l' monat' unua,
Princino Wencheng venas en Tibeton.
Ne timu iri tra l' vasta stepo, --
Vin bonvenigas cent chevaloj fortaj!
Ne timu grimpi trans la neghajn montojn altajn, --
Vin bonvenigas cent obeaj jakoj (tibeta bovo)!
Ne timu pasi trans profundaj riverfluoj, --
Vin bonvenigas cent boatoj cheval-kapaj!
Chi tie estas
bela lando
Nomata Pekungjung.
Kaj kiel multajn grenajn semojn alportis princino Wencheng!
Entute tri mil
okcent specojn!
La
supre citita estas la plej shatata popolkanto de la tibeta
popolo -- la "Emalaja". Kiom da tibetaj kantoj kaj
legendoj kantas kaj rakontas pri princino Wencheng!
Svato
en Chang'an
Kiam
la tibeta princo Sunzankampo ( en lia tempo oni nomis lin
Regho de Tubo ) estis 16-jara, li audis, ke la imperiestro
de Tang-dinastio havas princinon nomatan Wencheng, kiu estas
ne nur tre bela sed ankau eksterordinare talenta, kaj ne nur
bone konas la klasikajn poemojn kaj verkojn sed ankau lertas
en diversaj metioj. Sennombraj svatantoj venis el diversaj
regionoj al la chefurbo Chang'an por peti la manon de la princino.
La imperiestro Tai-zong volis elekti por shi saghan kaj kapablan
edzon. La tibeta princo Sunzankampo, genia kaj brava, havis
chirkau si multajn konsilantojn spertajn en administraj kaj
militaj aferoj, inter kiuj trovighis konsilanto Garba. Sunzankampo
do sendis lin kaj cent kavalerianojn al Chang'an, tiama chefurbo
de Tang-dinastio, kun multe da valorajhoj kiel fianch-donacoj
por fari svaton.
Garba
kun la rajdistoj transiris montojn kaj riverojn, kaj fine
atingis la chefurbon.
Samtempe
venis ankau kvar senditoj el aliaj regionoj kun la sama celo.
La imperiestro alvokis ilin chiujn al si kaj diris:"Nun
alvenis kvin svatosenditoj. Por ke nenia disputo estighu,
mi ordonas, ke vi konkuru unu kun la aliaj je sagheco. La
princino edzinighos al la mastro de tiu, kiu sin pruvos la
plej sagha."Chiu el la kvin senditoj kredis sin la plej
sagha kaj unuvoche konsentis. Tiamaniere komencighis la interesa
kaj intensa konkuro.
Kvin
Provoj al la Senditoj
La
unuan fojon, la imperiestro prezentis al ili unu perlon tiel
grandan kiel taso kun zigzaga tratruo, kaj ordonis ilin traigi
silkan fadenon tra la truo. La senditoj el la aliaj regionoj
multe klopodis, sed chiuj malsukcesis. Garba prenis grandan
formikon, alligis al ghia talio silkan fadeneton, metis ghin
en la truon kaj bushe blovis ghin trifoje. Fine la formiko
trairis la truon kaj ankau la silka fadeno estis trapasigita.
La
duan fojon, la imperiestro ordonis la chevalistojn grupigi
antau la senditoj cent chevalinojn kaj cent chevalidojn, ke
ili distingu la parencecon inter la patrin-chevaloj kaj siaj
respektivaj idoj. La aliaj senditoj penis atingi la celon
au studante la koloron de iliaj haroj au detale esplorante
iliajn karakterizajhojn, sed vane. Dume Garba shtele iris
al la chevalistoj shajne por babiladi kun ili, sed fakte petis
ilian instruon. La chevalistoj audis pri la sagheco kaj eleganteco
de regho Sunzankampo jam antau longe. Vidante la sincerecon
kaj modestecon de Garba per siaj propraj okuloj, ili kashe
donis al li taugan konsilon. Post tio Garba postulis ke la
chevalidoj estu enfermitaj en la stalo, ke ili ricevu nur
fojnon sed ne akvon. La sekvintan tagon la chevalidoj estis
liberigitaj kaj senditaj al la chevalinoj. Ili estis tiel
soifaj post tiel longdaura manko de akvo ke ili rapidis al
siaj respektivaj patrinoj por mamsuchi, kaj tiam Garba facile
distingis ilian parencecon.
La
trian fojon, la imperiestro donis al chiu el la kvin senditoj
po cent kruchegojn plenajn de vino kaj cent shafojn. La tasko
por ili estis eldrinki la vinon, formanghi la shafviandon
kaj fini la tanadon de la shaffeloj en unu sola tago. La senditoj
el la aliaj kvar regionoj kun siaj sekvantoj tiel haste buchis
la shafojn, ke la grundo estis chie malpurigita per sango
kaj haroj. Ili drinkis kiel funelo la vinon kaj antau ol la
shafajho estis formanghita, ili farighis terure ebriaj, ke
ili forgesis pri la tanado de la feloj. Nur Garba kun memfido
ordonis siajn cent kavalirojn stari en vico. Ili buchis la
shafojn, trinkis la vinon en etaj tiroj, manghis la viandon
en etaj pecoj kaj samtempe tanis la felojn. Tiel, en unu tago
la vino estis eltrinkita, la shafajho -- formshanghita kaj
la feloj -- fintanitaj. Liaj homoj restis neebriaj kaj la
grundo -- tute pura.
La
kvara provo okazis dum iu nokto. Subite la tamburegoj en la
imperia palaco ektondris, la imperiestro ordonis, ke la kvin
senditoj tuj venu en la palacon por diskuti gravan aferon.
Kiel novveninto en la chefurbo, Garba ne bone konis la vojon,
tial li faris signojn en chiuj necesaj lokoj por ne vojerari.
Kiam la kvin senditoj atingis la palacon, la imperiestro ordonis
ilin reiri tuj al siaj respektivaj loghejoj, char li deziris
scii kiu el ili atingos sian loghejon la unua. Garba rapide
revenis al sia loghejo kun la helpo de la signoj antaue faritaj.
Sed la aliaj kvar senditoj, kiuj venis al la palaco en hasteco
ne atentinte la vojon, nun perdis la vojon en la labirinto
de la palaco.
Chiujn
provojn Garba trapasis sukcese, kaj la aliaj kvar senditoj
rekoninte lian saghecon kaj superecon, konsentis ke li akompanu
la princinon en Tibeton. Sed la imperiestro volis provi ilin
ankorau-foje. Li ordonis princinon Wencheng kaj 2500 aliajn
korteganinojn sin vesti en tute samaj vestoj, surporti tute
samajn ornamajhojn kaj grupighi kune kaj diris, ke kiu sukcesos
identigi la princinon, tiu rajtos shin forakompani. Chiu el
la 2500 junulinoj estis pompe vestita, kunportanta tintantajn
ornamajhojn kun vizagho kvazau plena luno kaj mieno dignoplena.
Antau tiuj junulinoj ne nur la senditoj de la aliaj kvar regionoj
perdis memfidon, ankau la sagaca Garba konfuzighis. Sed li
pensis en si: la sukceso estas preskau en la mano, kial do
mi povus lasi la antaue faritajn klopodojn kaj farighi vanaj
en la fino. Sed neniam antaue vidinte la princinon nek audinte
ian ajn karakterizan trajton pri shi, kion li povis fari nun?
Subite
li memoris ke la mastrino de la gastejo foje diris al li,
ke shi iam priservis la princinon. Estis bone konsulti shin
pri la trajtoj de la princino. Pro la juneco kaj braveco de
la tibeta regho kaj la afableco de Garba, la mastrino delonge
aprobis tiun chi svatighon, do shi detale priskribis al Garba
la trajtojn de la princino. Kiam Garba revenis al la kortego,
li trovis ke la aliaj kvar senditoj jam finis la identigadon,
sed feliche neniu el la identigitoj pruvighis la princino.
Garba trankvilighis kaj iris al la junulinoj por observi ilin
lauvice. Kiam li atingis la sepan junulinon, li trovis ke
shia vizagho estas blanka kun rugha nuanco. Garba observis
shin de dekstre kaj maldekstre kaj trovis ke shiaj trajtoj
ghuste koincidas kun tiuj, kiujn la mastrino priskribis, kaj
li sukcesis identigi la princinon.
La
Eniro en Tibeton de la Princino
La
imperiestro estis impresita de la sagheco de Garba kaj konvinkita,
ke la tibeta regho nepre estas tre sagha. Havi tian bofilon
ja estis por li granda ghojo. Richa doto estis preparita,
kiun konsistigis, ekzemple, mebloj kaj vazoj, medikamentoj,
klasikaj literaturaj kaj historiaj verkoj kaj libroj traktantaj
diversajn produktajn teknikojn, muzikaj instrumentoj, ovoj
de silkraupo, statuo de Shakjamunio k.a. Ankau multaj metiistoj
diversspecaj kaj muzikista bando estis ekspeditaj al Tibeto
kiel akompanantoj de princino Wencheng.
Kiam
princino Wencheng atingis Lhasa-on, shi edzinighis al Sunzankampo
je pompa ceremonio. Kaj ekde tiu tempo la geedzoj vivis en
reciproka amo kaj regis Tibeton kune kaj unuanime. La metiistoj
kiuj akompanis la princinon, sukcesis en nelonga tempo, disvastigi
inter la tibetanoj la scion pri agrikulturo, shpinado, arkitekturo,
paperfarado, preparado de china inko, vinfarado, argilajh-farado,
metalurgio, farado de agrikulturaj instrumentoj, muelado ktp.
Ankau la tibeta regho Sunzankampo kaj multaj aliaj tibetanoj,
shanghis siajn vestojn anstatauigante tiujn el felto per tiuj
el silkajho.
Post
nelonge, lau la deziro de princino Wencheng regho Sunzankampo
konstruigis Culakang-templon en la centro de Lhasa. Lagoj
estis plenigitaj kaj ebenigitaj, montoj estis translokigitaj,
brikoj kaj tegoloj estis bakitaj por la konstruado de Culakang-templo.
Iutage princino Wencheng cheestis en la konstruejo por inspekti
la laboron. La laborantoj rigardis la princinon tiel entuziasme,
ke iu laboristo skulptanta la unuan shton-leonon, en stato
de ekstazo senintence fortranchis ghian nazon. Poste, por
akiri unuformecon, la nazoj de chiuj leonoj estis fortranchitaj,
tial oni nun vidas en Culakang-templo nur tiajn sennazajn
shton-leonojn.
Favoroj
Postlasitaj por Mil Jaroj
Je
finkonstruigho de Culakang-templo princino Wencheng starigis
en ghi la statuon de Shakjamunio kiun shi kunportis kun si
en Tibeton. Shi ofte faris paroladojn antau la pordego de
la templo al la tibetanoj pri la vivmanieroj kaj spertoj de
produktado de la popolo vivanta en la interna parto de la
patrolando. Char princino Wencheng estis fervora budaistino,
regho Sunzankampo baldau estis konvertita al tiu kredo kaj
entuziasme disvastigis la Budaisman religion inter la tibetanoj.
Ekde tiu tempo Budaismo floradis en Tibeto. Jaro pasis post
jaro, monato post monato, kiom da tibetaj fratoj jam pie pilgrimis
al Culakang-templo por kulti la statuon de Shakjamunio kaj
samtempe admiri la Princinan Salikarbon antau la pordego de
la templo, kiun la princino propramane plantis.
Princino
Wencheng estis konvinkita, ke sen skriblingvo estas malfacile
konduki amasan edukadon, tial shi proponis al Sunzankampo
krei skribosignojn. Regho Sunzankampo akceptis tiun proponon
kaj kreis la tibetan alfabeton.
Plue,
princino Wencheng helpis Sunzankampon fari leghojn por puni
la malbonajn kaj protekti la bonajn; enkonduki la chinan sistemon
de jarnomigo; enkodigi regulojn kontrau la dek punindajhoj:
murdo, shtelado, adultado, trompado, malpacigo, dissemo de
falsaj famoj, enviemo, malica intenco kaj perfido. Ili publikigis
la "Dek Ses Esencajhojn", kiuj honoras la bonojn,
kiel ekzemple, honesteco en diro kaj agado, amo inter parencoj,
helpo al najbaroj ktp.
Ekde
tiu tempo la princino farighis sango kaj karno de la tibeta
popolo kaj ankau la frateca rilato de la han-a kaj tibeta
popoloj farighis pli intima.
|