Jam antau 3 mil jaroj la chinoj bone konis movighon de la suno. Kaj poste lau movigho de la suno kaj luno kaj lau la rilatoj inter vetero kaj animala kaj vegetala kreskado kaj aliaj naturaj fenomenoj oni dividis la jaron en 24 egalajn partojn kaj donis al ili nomon, tio ja estas la 24 sunperiodoj.

Deveno de la sunperiodoj

    Oni opinias, ke la 24 sunperiodoj apartenas al la kategorio de la luna kalendaro, sed fakte ili estas difinitaj lau la suna kalendaro, tio estas, lau la situo de la suno sur la ekliptiko oni dividis unu jaron en 24 egalajn partojn, char la ekliptiko havas 360 gradojn, tial chiu ghia 1/24 havas 15 gradojn. Char la suno bezonas la saman tempon por trairi chiun parton, tial la 24 sunperiodoj estas preskau samlongaj lau la suna kalendaro: En la unua duonjaro la sunperiodoj datighas ch. la 6-an kaj 21-an de chiu monato, dum en la dua duonjaro ch. la 8-an kaj 23-an de chiu monato.

    Lau la luna kalendaro la Printempokomenco estas la unua sunperiodo. La nomoj de la 24 sunperiodoj estas difinitaj lau la pozicio montrita de Granda Ursino kaj la tiama natura klimato.

Detale pri la sunperiodoj

    Printempokomenco, che la 315-a grado sur la ekliptiko, estas la unua sunperiodo. Post ghi chiuj vegetajhoj viglighas kaj de tiam komencighas la nova jaro.

    Pluvo, che la 330-a grado sur la ekliptiko, montras, ke tiam ekblovas printempa vento, degelas negho kaj glacio, la aero farighas humida kaj pluvo plimultighas.

    Insekto-vekigho, che la 345-a grado sur la ekliptiko, montras, ke post la Printempokomenco la vetero varmetighas, audighas printempa tondro kaj la vintrodormintaj insektoj vekighas kaj kovighas insektaj ovoj. Ie en Chinio oni komencas plugadon.

    Printempa Ekvinokso, che 0 grado sur la ekliptiko. En tiu tago la suno brilas rekte super la ekvatoro. Tio estas mezo de la 90-taga printempo. Tiutage la noktodauro egalas la tagodauron en la norda kaj suda hemisferoj. Post tiu tago la suno rekte prilumas pli kaj pli norden kaj la norda hemisfero havas pli longan tagodauron kaj malpli longan noktodauron. En la norda hemisfero la travintrintaj plantoj eniras en la periodon de daura kreskado.

    Klaro kaj Brilo, che la 15-a grado sur la ekliptiko. Tiam farighas pli kaj pli varmete, plantoj komencas ghermi kaj chiuj vivajhoj komencas kreski. La kamparanoj ekokupas sin pri semado kaj plugado. Antaue en tiu tago oni pendigis poplajn kaj salikajn branchojn che la enirejo de sia hejmo kaj nun oni ankorau kutimas en tiu tago ekskursi antauurben kaj viziti tombejon.

    Grenpluvo, che la 30-a grado sur la ekliptiko, signifas ke la pluvo kreskigas grenon. La chinoj havas proverbon "Antau kaj post grenpluvo, oni semas fabojn kaj melonojn."

    Somerkomenco, che la 45-a grado sur la ekliptiko, signifas, ke de tiam chiuj vegetajhoj prosperas. Kutime oni rigardas la Somerkomencon kiel gravan tagon, de kiam evidente levighas temperaturo, proksimighas varmaj tagoj, plimultighas tondro kaj pluvo kaj agrikulturajhoj eniras en la tempon de rapida kreskado

    Grajnoformigho, che la 60-a grado sur la ekliptiko, montras, ke de tiu tago hordeo, vintra tritiko kaj aliaj plantoj, rikoltotaj somere, fruktighas, sed ankorau ne maturighas.

    Grenspikigho, che la 75-a grado sur la ekliptiko, montras, ke tiu tago estas tauga por semado de malfrua greno, milio kaj aliaj spikohavaj specoj de greno. Se oni semas ilin malfrue, do ili ne maturighas. Antau kaj post tiu sunperiodo en la meza kaj malsupra basenoj de Yangzi-rivero plimultighas pluvo, levighas temperaturo kaj komencighas tempo de senchesa pluveto, konstanta humido kaj sufoka varmo, kaj vestoj kaj aliaj objektoj facile shimas.

    Somera Solstico, che la 90-a grado sur la ekliptiko, montras, ke en tiu tago la suno rekte prilumas super Kankro-tropiko. En la tagmezo la suno lumas plej alte, kaj en la Somera Solstico la tago estas la plej longa kaj la nokto la plej mallonga en la norda hemisfero. Ekde tiu tago komencighas la varmega somero kaj la vegetajhoj kreskas plej rapide. Post tiu tago la suno movighas iom post iom suden kaj en la norda hemisfero la tago farighas pli kaj pli mallonga dum la nokto pli kaj pli longa.

    Modera Varmo, che la 105-a grado sur la ekliptiko, montras, ke tiam la vetero estas tre varma, sed ne varmega. Post nelonge venos la plej varmaj tagoj.

    Varmego, che la 120-a grado sur la ekliptiko, montras, ke venas la plej varma tempo kaj en multaj lokoj de la baseno de Yangzi-rivero la temperaturo povas atingi 40 gradojn /C. Tiam estas varmege kaj ofte pluvas kaj la lando ofte estas atakata de inundo.

    Autunkomenco, che la 135-a grado sur la ekliptiko, montras, ke post nelonge la vegetajhoj maturighos kaj la jaro eniras en agrablan autunon kaj la temperaturo iom post iom mallevighas.

    Varm-retirigho, che la 150-a grado sur la ekliptiko, montras shanghighon de la temperaturo kaj la somera varmo jam atingas sian finon.

    Blanka Roso, che la 165-a grado sur la ekliptiko, montras, ke la tagoj farighas pli kaj pli malvarmetaj kaj plimultighas blanka roso sur la tero.

    Autuna Ekvinokso, che la 180-a grado sur la ekliptiko, samkiel la Printempa Ekvinokso, montras, ke en tiu tago la suno rekte prilumas super la ekvatoro kaj la tagodauro egalas la noktodauron. De tiu tago la suno movighas de la ekvatoro pli kaj pli suden kaj en la norda hemisfero la tago farighas pli kaj pli mallonga kaj la nokto pli kaj pli longa. Lau la luna kalendaro tiu tago ghuste estas en la mezo de la 90-taga autuno, sed lau astronomio en la norda hemisfero autuno komencighas ghuste de tiu tago.

    Malvarma Roso, che la 195-a grado sur la ekliptiko, montras, ke post la Blanka Roso la vetero iom post iom malvarmighas, aperas roso kaj en la tago de Malvarma Roso la nokta roso plimultighas kaj la temperaturo falas pli malalten.

    Prujnofalo, che la 210-a grado sur la ekliptiko, montras, ke la vetero jam malvarmighas kaj ekaperas prujno.

    Vintrokomenco, che la 225-a grado sur la ekliptiko, montras, ke post tiu tago en la meza kaj malsupra basenoj de la Flava Rivero aperas glacio kaj la kamparanoj kutime ekokupas sin pri fundamenta akvoutiliga konstruado kaj aliaj agrikulturajhoj.

    Negheto, che la 240-a grado sur la ekliptiko, mem signifas, ke falas la temperaturo kaj ekneghetas kaj la norda Chinio jam eniras en glacian sezonon.

    Neghego, che la 255-a grado sur la ekliptiko, estas tago, che kiu neghas ankau en suda Chinio, dum en norda Chinio estas sufiche malvarme.

    Vintra Solstico, che la 270-a grado sur la ekliptiko, estas tago, kiam la suno rekte prilumas super la Tropiko de Kaprikorno kaj tiam la tago estas la plej mallonga dum la nokto la plej longa en la norda hemisfero, kiu estas regata de frosta vintro. Lau astronomio tiu tago estas komenco de vintro en la norda hemisfero kaj post tiu tago la suno prilumas pli kaj pli norden kaj la tago iom post iom plilongighas en la norda hemisfero.

    Modera Malvarmo, che la 285-a grado sur la ekliptiko, montras ke la norda hemisfero eniras en frostan vintron, tamen malvarmo ankorau ne atingas sian kulminon.

    Malvarmego, che la 300-a grado sur la ekliptiko, montras, ke tiu tago estas la plej malvarma en la jaro.

    La Malvarmegon sekvas la Printempokomenco kaj iom post iom varmetighas. Jen la tero rondiris unu fojon chirkau la suno.

    El la supre diritaj ni scias, ke la 24 sunperiodoj povas esti dividitaj en 4 partojn, t.e. 8 montras alternighon de la kvar sezonoj: Printempokomenco, Printempa Ekvinokso, Somerkomenco, Somera Solstico, Autunkomenco, Autuna Ekvinokso, Vintrokomenco kaj Vintra Solstico; 5 montras shanghighon de la temperaturo: Modera varmo, Varmego, Varm-retirigho, Modera Malvarmo kaj Malvarmego; 7 montras precipitadon: Pluvo, Grenpluvo, Blanka Roso, Malvarma Roso, Prujnofalo, Negheto kaj Neghego; kaj 4 montras vekighon de insektoj kaj agrokulturajn aferojn: Insekto-vekigho, Klaro kaj Brilo, Grajnoformigho kaj Grenspikigho.