Unua-pagho>> Kulturo >> Moroj

 

 

 


Jarsimbolaj bestoj kaj totemo

    En Chinio vivas 56 nacioj kaj chiu nacio havas sian totemon. Drako estas prenata de multaj nacioj kiel totemo. Parto de la nacioj dividighas en plurajn klanojn lau la respektiva kultata totemo. Ekzemple tigro estas totemo de la tigra klano kaj koko - totemo de la koka klano de Baj-nacio. Drako, tigro kaj koko estas 3 el la 12 jarsimbolaj bestoj, sed kiel totemo, ili aperis pli frue ol jarsimbolaj bestoj.

    Nur 1 el la 12 jarsimbolaj bestoj estas imagita. Tio estas drako. La china drako havas fundamentajn karakterizajhojn de totemo kaj estas kultata de chiuj nacioj. La ntikva libro "Determinoj de Ideogramoj" diras, ke "drako estas la plej longa besto kun skvamaro. Ghi povas sin kashi, grandighi kaj malgrandighi, longighi kaj mallongighi. En printempo ghi ascendas la chielon kaj mergighi en autuno en profunda akvo". En mito Yandi, Huangdi, Yao, Shun kaj Liu Bang, la unua imperiestro de Han-dinastio, havas iajn rilatojn kun drako au en maniero de naskigho au en aspekto, kaj ili nomis sin ido de drako. Ech nun la chinoj shatas nomi sin idaro de drako. En Chinio plejparto de la nacioj prenas drakon kiel dio-protektanton.

    Ankau serpento estas grava totemo, kiu poste farighis dio. En china mito estas Dio Fuxi kaj diino Nüwa, kiuj havas homan kapon sed serpentan korpon. Ili estis gedioj de generado. Ambau aperas en novjara bildo kiel intervolvighantaj serpentoj. Ili havas afablan mienon. Nüwa simbolas patrinecon kaj Fuxi - patrecon. Nun ankorau multaj homoj kultas diinon Nüwa. En kamparo de iuj lokoj de Chinio oni kultas serpenton kiel dion kaj kamparanoj ghojas, se serpento aperas en ilia hejmo. Ili kredas, ke serpento protektas la familianojn kaj la grentenujo neniam elcherpighos dank' al apero de serpento.

    Rato okupas la unuan lokon inter la 12 bestoj kaj estas kultata kiel totemo de iuj nacioj. En prahistorio nemalmultaj klanoj opiniis, ke rato estas ilia prapatro. Ili fieras, ke ili estas posteuloj de rato. Ili bildigas kaj skulptas raton kaj solene kultas ghin en festoj por peti ghian protekton.
La tigra klano de Baj-nacio prenas blankan virtigron kiel sian prapatron kaj kredas, ke tigro ne damaghas ilin.

    La koka klano de Baj-nacio kredas, ke iliaj prapatroj elkovighis el ovoj de ora koko, ke koko antauscias la estontecon kaj protektas ilin.

    Porko-dio estas kultata de nordaj chasantaj nacioj. Manchuroj opinias, ke ghi estas granda dio, ke ghia korpo estas pli granda ol monto, ghia hararo pli densa ol arbaro kaj ghi estas patronanto de la nacio.

    Nashi-nacio kultas bovon, ke ghi estas dia besto kreinta la mondon.

    Nomadoj kaj chasantaj nacioj en la nordo de Chinio kultas chevalon. Manchuroj kultas chevalo-dion. En ilia imago dia chevalo estas blanka, ghia vosto kaj neniam pritondita, kaj ghiaj vostharegoj estas ligitaj per multkolora silka rubando.

    Kazahhoj kultas kapron. Ili kultas kaprodion opiniante, ke ghi regas chiujn kaprojn en la mondo. Ili esperas abundan reproduktighon de kaproj pere de kultado al kapro-dio. Ili kultas ankau shafon. Kulto al kapro kaj shafo pruvas, ke kapro kaj shafo estas unue bredataj de homoj.

    Han-nacio estas unu el la nacioj, kiuj pli frue dresis hundon. Manchuroj kultas hundon kaj rigardas ghin favoranto de la nacio. Ili ne buchas nek batas ghin kaj neniam portas chapon el ghia pelto.

    Jao-nacio en Gungxi kultas simiinon kredante, ke shi estas prapatrino de la nacio. Jao-nacio ne chasas nek manghas simion.

    Leporo ne estis prenata kiel totemo, sed en mito ghi vivas en la luno kune kun feino Chang'e kaj viro Wu Gang. Chang'e estis edzino de regho, kiu paffaligis 9 el la 10 sunoj sur la chielo. Foje shi shtele englutis senmortigan pilolon kaj flugis en la lunon. En la luno shi suferis de granda soleco kaj nostalgio kaj malsanighis. Feliche shi havas amikon Wu Gang kaj jadan leporon. La leporo chiutage pistas kuracherbojn por shi kaj Wu Gang faras por shi osmantan vinon. La medikamento kaj vino faras shin ghoja kaj shi dancas en kontentigho. Sed la homoj sur la tero vidas shin dancanta nur unu fojon en jaro, nome en la 15-a tago de la oka monato lau la luna kalendaro. Ili kultas la leporon kiel medikamentan dion, malgrau ke ghi preparas medikamenton nur por Chang'e. Ili rigardas ghin bonkora kaj auspicia kaj prenas ghin kiel unu el la 12 jarsimbolaj bestoj.