Chinoj havas du novjarajn festojn. Unu estas la unua de januaro lau la suna kalendaro kaj la alia -- la Printempa Festo, en la unua tago de la unua monato lau la luna kalendaro. Ghi estas je pli ol 30 tagoj malpli frua ol la novjara festo lau la suna kalendaro. Chi-jare la Printempa Festo estas en la 5-a de februaro. La chinoj ekhavis la novjaran feston de la suna kalendaro en la komenco de la pasinta jarcento, sed ili pli preferas, ke la Printempa Festo estu la vera novjara festo.

PRINTEMPA FESTO KAJ LA LUNA KALENDARO

    En la antikveco la tempo de "jaro" estis determinita lau la periodo de kresko de grenoj. Unufoja maturigho signifis unu jaron. Poste, por pli bone aranghi terkulturadon, la homoj komencis determini sezonojn lau astronomia observado. En Xia-dinastio antau 3000 jaroj aperis la luna kalendaro. Lau tiu kalendaro unufoja kresko-malkresko de la luno faras unu monaton, kaj 12 monatoj -- unu jaron. La tago, en kiu la luno tute ne videblas, estis difinita kiel la unua tago de la monato, kaj la nova jaro komencighas de la noktomezo de la unua tago de la unua monato.

    Ghenerale dirite, la Printempa Festo estas nur en la unua tago de la jaro. Sed fakte en la lasta monato de la jaro la homoj jam komencis sin prepari por la nova jaro, tial la Printempa Festo farighis la plej grava kaj plej longdaura festo de la chinoj.

PRINTEMPA FESTO KAJ "KULTA MONATO"

    La lasta monato estas alinomata "kulta monato". Esplorado pri la historio montras, ke prauloj kultis prapatrojn kaj diversajn diojn en tiu monato, do oni nomis tiun monaton "kulta monato".

    En pratempo la produktopovo estis tre mizera, kaj la prauloj tute ne povis mastri sian sorton, do ili prenis kiel diojn la naturajhojn, kiuj povis influi au decidi la rikolton. En jarfino, post chiuj kampaj laboroj, la prauloj faris "jarfinan kultadon" por danki la prapatrojn pro ilia patrono kaj la diojn de la naturo pro ilia favoro kaj peti bonan rikolton en la venonta jaro.

    La prauloj kultis multajn diojn. Krom dioj en la naturo, la prauloj kultadis ankau multajn aliajn diojn en la hejmo. La unua kultata dio estis "hejma dio", nome la spiritoj de la prapatroj de la familio. Iliaj nomoj estis skribitaj sur ligna tabuleto, kiun oni metis en nichon sur la fronta muro de la sidochambro. Ambauflanke de la tabuleto estis mamono kaj avalokiteshvaro. Krom tiuj dioj, la prauloj kultis ankau pordodion, kuirejan dion, litodion, fartodion... Unuvorte, la prauloj vivis inter amaso da dioj kaj chiuj dioj estis kultendaj. La lasta monato farighis la plej okupigha pro diversaj kultadoj. Iom post iom la homoj ankau faris diversajn amuzadojn tra la tuta lando krom kulti prapatrojn kaj diojn. Kaj jam en Han-dinastio antau 2000 jaroj, tute popularighis la tutlanda festado de la lasta monato. Tiam la registaro shatis, ke la popolo havu belajn vestojn, abundajn manghajhojn kaj plezuran bankedon, por manifesti la prosperon de la lando. Hodiau la kulto al dioj jam arkaikighis au shanghighis en la enhavo, ekzemple purigi la domon, pendigi novjaran pentrajhon kaj versparon, eksplodigi petardojn, maldormi tra la lasta nokto de la jaro, saluti parencojn kaj amikojn, distri per drako- kaj leondancoj... Tiu moro heredighis ghis nun, kaj ghenerale kultado al dioj jam turnighis en amuzadon de la popolo.

LA OKA DE LA KULTA MONATO, ANTAUFESTO, PURIGADO

    La prauloj komencis la vintran kultadon en la 8-a de la 12-a monato, kaj nomis tiun monaton "kulta monato".

    La difino de tiu dato shajne estis influita de budhismo, char en tiu tago nirvanighis Shakjamunio. Laudire, foje antau la budhigho Shakjamunio iris en varmega tago kaj falis svene de malsato. Knabino pashtanta shafojn savis lin per kacho el diversaj grenoj. Budhanoj kredis, ke la kacho estis dia kacho kaj povis ilumini homojn, kaj ekhavis la kutimon preni tian kachon en la 8-a de la kulta monato kaj oferi ghin al la budho. Poste tiu ekzota religia festo koincidis kun la 8-a tago de la "kulta monato", kaj la homoj preparis kachon el diversaj grenoj, sed ili uzis tian kachon por kulti la agrikulturan dion kaj peti richan rikolton en la venonta jaro.

    En Qing-dinastio (1644-1911) tiu moro pli furoris. En tiu tago la kortego donacis la kachon al la korteganoj kaj servistaro en la palaco, kaj disdonis al la grandaj temploj diversajn grenojn kaj fabojn, por ke la temploj pretigu tian kachon. La prauloj prenis la 8-an de la monato kiel komencighon de la novjara festo, kaj en fakto de tiu tago komencighis la Printempa Festo. Kutime oni prenis la unuan tagon de la unua monato kiel la grandan novjaran feston kaj la 23-an de la "kulta monato" kiel la malgrandan novjaran feston, au "antaufeston". En tiu tago oni kultis la kuirejan dion, delegiton de la chiela imperiestro por kontrolo de la konduto de la homoj, kaj en la 23-a de la monato li devis iri al la chiela imperiestro por raporti pri la faroj de la homoj, kaj la chiela imperiestro premiis au punis la homojn lau lia raporto. Tial la homoj devis regali la kuirejan dion per abunda festeno, por ke li faru favoran raporton.

    La figuro de la kuireja dio estis ksilografie presita sur kolora papero kaj gluita supre de forno, kaj ambauflanke estis distiko "Sur la chielo raportu favore; sur la tero kontrolu felichige".

    Post la malgranda novjara festo oni devis fari purigadon. Ghi originis de antikva ekzorco celanta forpeli malsanon. En Ming-dinastio (1368-1644) purigado estis difinita kiel unu el la ritoj. Oni faris purigadon ne nur por bonvenigi la diojn, sed ankau por forbalai malfelichon. En la lasta tago de la malnova jaro kaj unuaj tri tagoj de la nova jaro oni ne faris balaadon kredante, ke balaado forbalaos ankau richecon kaj felichon.

ADIAUI MALNOVAN JARON EN KRAKADO DE PETARDOJ

    En la lasta nokto de la jaro oni havis plej multon por fari. Prauloj kredis, ke noktomezo, la alterno de la malnova jaro kaj la nova, decidas la felichon au malfelichon de la familio. Tial oni gluis sur la pordklapoj bildojn de tigro au pordodio, por ke ili defendu la domon kontrau diabloj. La membroj de la familio devis kolektighi kaj atendi ghis noktomezo por ricevi de chielaj dioj richajhojn kaj bonvenigi la diojn. Tiam oni devis diri nur bonauspiciajn vortojn kaj absolute ne la vorton "malricho", nek insulti infanojn...

    Vespermangho de la lasta tago de la malnova jaro devis esti tre abunda. La familioj povis havi malsamajn menuojn, sed nepre devis havi ghjauzi-ojn (farunaj buloj farchitaj per haketita viando). Kiam batis noktomezo, oni devis preni ghjauzi-ojn kaj eksplodigi petardojn. Krakado de petardoj ofte dauris ghis tagigho.

    Petardo originis de iluminajho uzata de antikvuloj. Antau 2000-3000 jaroj, por prilumi korton, prauloj bruligis bambuajn cilindropecojn survershitajn per oleo. Dum brulado la bambuaj cilindroj krakadis, kaj tio povis fortimigi bestojn. Poste oni inventis pulvon. Oni enigis pulvon en kartonajn cilindrojn kaj bambuajn cilindropecojn kaj shtopis ilin per paperbulo. Oni eksplodigis la cilindrojn kaj la bruo estis tre granda. Poste tiu faro farighis kutimo por forpeli diablojn kaj bonvenigi felichon.

    Tuj post mangho de ghjauzi-oj, oni eliris por viziti kaj gratuli aliajn. En la unua tago de la nova jaro oni salutis la gepatrojn, en la dua la bogepatrojn kaj en la tria aliajn parencojn kaj amikojn. Salutante la gepatrojn kaj bogepatrojn, oni devis genuighi kun kapo klinita ghis la planko. Tiu salutmaniero devenis de antikva vivmaniero, ke en la antikveco prauloj sidis, kushis kaj dormis sur mato. Oni sidis kun interkrucitaj kruroj au sidis sur la genuoj. Antau 1800 jaroj aperis tablo, segho kaj lito, la homoj jam ne bezonis sidi au dormi sur mato, kaj genuigho farighis maniero nur por esprimi respekton de juna generacio al la maljuna au de humiluloj al altranguloj. En Chinio genuigho jam estis arkaika. Nun la homoj intersalutas che la novjara festo per vizito, novjara karto, telefono au retposhto.