"Karnavalo" sur la Leusa Altebenajho

de HUANG FU

    Vintre sur la vasta Leusa Altebenajho en la nordokcidenta parto de Chinio chio estas kovrita de negho kaj glacio, tamen klare senteblas espero kaj ghojo, char baldau venos la Printempa Festo.

    La Leusa Altebenajho estas lulilo de la china civilizacio. Tie oni povas ghui multajn antikvajn amuzajhojn ech hodiau, fakte oni plej alte taksas la Printempan Feston. Chiujare tuj post la komenco de la 12-a monato lau la china luna kalendaro oni farighas tre okupita. Tia okupiteco dauras ghis la antauvespero de la Printempa Festo, t.e. novjara festo lau la china luna kalendaro. Kaj ekde la festo oni portempe chesigas chiujn kampajn kaj hejmajn laborojn kaj povas lauvole sin distri, kio dauras de la unua tago ghis la 16-a de la unua monato. Tio estas la tiel nomataj okupigha 12-a monato kaj distra unua monato.

OKUPIGhA 12-A MONATO

    En la 12-a monato plej okupitaj estas virinoj. Tiam ili sin okupas en preparoj de manghajhoj kaj vestoj kaj purigo de domo kaj mebloj. Ili muelas tritikon kaj sojfabon por fari vaporumitajn panojn, toufuon, rizvinon kaj farunajn fritajhojn... Unuvorte, chiuj bongustajhoj devas esti preparitaj antau la Printempa Festo. En la festo chiuj portas novan veston, precipe la infanoj, kiuj portas ne nur novajn jakon kaj pantalonon, sed ankau novajn chapon kaj shuojn, kaj la knabinoj ankau novan harligan rubandon. Tiam la infanoj portas surdorse amuleton el jujubo, milia tigo kaj kupra monero.

    La 8-an de la 12-a monato lau la china luna kalendaro la tieaj homoj solenas la Grenan Feston. Laukutime, tiutage oni manghas manghajhon el glueca rizo, jujuboj kaj vigno (Vigna cylindrica). Oni ne nur mem manghas tian manghajhon, sed ankau donacas ghin al najbaroj, metas iom da ghi sur arbojn proksime de la domo, nutras per ghi kokon, hundon, katon, porkon, azenon, bovon, shafon kaj aliajn kortobirdojn kaj kortobestojn, kio aludas universalan ghojon kaj prosperon de la fruktarboj, grenoj kaj dombestoj en la nova jaro.

    En la 23-a de la 12-a monato oni kultas la kuirejan dion kaj manghas vermichelojn el miksajho de diversaj farunoj. La vermicheloj estas tre longaj, kio aludas felichon por longa tempo. En la sekvanta tago oni komencas purigi la domon, meblojn kaj manghilaron, fari papertondajhojn, pendigi novjarajn pentrajhojn kaj tondi harojn por eniri tute pura en la novan jaron.

    Antauvespere de la Printempa Festo chio estas preparita kaj oni certe faras kulton al siaj prapatroj antau ties tomboj. Tiam oni ankau balaas korton, algluas vers-paron sur pordo kaj pendigas rughajn lanternojn. Tiun vesperon oni vershas vinagron sur ardan karbon, por ke la vinagra vaporo saturu la tutan domon, kio aludas forpeli chian malbonon. Kaj moderna scienco pruvis, ke tio estas efika por desinfektado. Post la vespera krepuskigho, gvidate de maljunuloj, la junaj homoj adorklinighas antau la dia nicho, incensas al ghi kaj post tio infanoj ghoje eksplodigas petardojn.

    Tiutage oni enlitighas malfrue. La tutan nokton oni ne malshaltas lampon kaj en kaldrono chiam estas manghajhoj, char oni opinias, ke tio auguras, ke en la venonta jaro oni havos sufiche da manghajhoj. Maljunuloj grimpas sur montopinton por rigardi al la oriento, char ili opinias, ke tiamaniere ili povas diveni la rikolton kaj felichon en la venonta jaro lau lunradioj.

DISTRIGhO EN LA UNUA MONATO

    En la sekvanta tago oni ellitighas tuj che la tagigho. Antau chio oni eksplodigas petardojn, kio aludas felichon che la pordmalfermo. Post tio la maljuna generacio faras ceremonion por bonvenigi diojn kaj akcepti kuirejan dion en la hejmo. La infanoj eldomighas por fari novjaran saluton al la pliaghuloj. Tiam la homoj de juna generacio esprimas bondeziron pri bona sano al la maljuna generacio. Tie estas stranga kutimo, ke maljunaj homoj de malalta klana hierarkio diras al infanoj de alta klana hierarkio: "Bonan sanon al vi, onklo!" au "Bonan sanon al vi, avo!" kaj la infano de alta klana hierarkio respondas al la maljuna homo de malalta klana hierarkio: "Sagha kaj obeema estas vi, mia infano!"

    Novjara saluto per jangge-danco estas la loka moro. Tia aktivado originis de antikva kultado. Origine, chiu jangge-dancanto estas reprezentanto de iu dio au stelo. La chefdio estas rolata de prestigha maljunulo au gvidanto de religia societo. Li iras fronte de la dancantoj kaj respektoplene vizitas templon por kulti dion kaj peti favoran veteron en la venonta jaro kaj poste faras novjaran saluton al la samvilaghanoj. En chiu familio la chefrolulo improvizas tekston de kanto por esprimi novjaran bondeziron al ili, dume eksonas tamburo kaj aliaj muzikiloj, kantas chiuj dancantoj kaj la mastro regalas la gastojn per jujuboj, arakidoj, melonsemoj k.a. En tiu amuzajho chia malkonkordo inter la najbaroj forvaporighas.

    La 5-an de la unua monato oni forjhetas iom da polvo de la terlito, aludante forjheton de malricho. Oni intence faras trueton al fenestra papero kaj poste shtopas ghin, kio aludas plenigi la malrichan truon. La loghantoj de la Leusa Altebenajho ripetas tian aktivadon, dezirante felichan vivon en la venonta jaro jam de multaj generacioj.

    Laudire, la dekan de la unua monato estas tago, kiam ratoj edzinigas sian filinon. Tiutage oni prenas vespermanghon antau sunsubiro kaj post sunsubiro ne devas audighi tintado de manghiloj kaj kuiriloj, por ne gheni la ratojn. Maljunulinoj diras al infanoj, ke estas tre amuza la edzinigo de filino far ratoj kaj tiam, se oni grimpas sur tegmenton kaj atente auskultas che fumtubo, oni certe audas belan trumpetadon.

    Estas ege amuze en la 15-a de la unua monato. Tiun nokton preskau chiam brilas hela luno sur la chielo kaj la danco-trupoj de diversaj vilaghoj eniras en la urbeton. Antau chio sur placo oni faras zigzagan batalan formacion el sorgaj stangoj kaj metas sur ilin olelampojn el argilo. Se oni sukcese eliras el tiu labirinta formacio, tio montras, ke en la venonta jaro oni estos en paco kaj felicho, tial chiuj konkure partoprenas la ludon. Post vespera krepuskigho ekbrilas la lampoj, eksonas tamburado kaj eksplodas petardoj. Gvidate de jangge-dancantoj, oni komencas la ekscitighan trairadon inter la lampoj. Tiutempe iuj junaj edzinoj shtelas lampon, kredante, ke sukcesinte en tio, ili povas naski filon. Tiam la lanternistoj intence krias: "Shtelu lanternon por naski filon!"

    Tie vidighas ankau antikvaj artfajrajhoj. Oni uzas blovilon por ardigi la fajron kaj likvigi feron kaj kupron. Post tio oni vershas la likvighintajn feron kaj kupron sur tabulon plenan de malseka sablo kaj rapide jhetas ilin supren. Jen la nokto sur la Leusa Altebenajho farighas luma de belaj fajrajhoj.

    Tiam sub la lumaj fajrajhoj muzikistoj gaje ludas tradician blovinstrumenton kun fermitaj okuloj kaj la auskultantoj ghuas, starante, sidante au kaurante.

    La fajra pagodo el karbopecoj brulas la tutan nokton antauvespere de la Printempa Festo kaj la tutan nokton de la 15-a de la unua monato lau la china luna kalendaro, t.e. la Lanterna Festo. Oni diris al mi, ke tio estas moro de primitivaj homoj. Vespere de la 16-a de la sama monato oni bruligas fajron meze de la korto kaj chiuj familianoj transsaltas la fajron. Oni kredas, ke transsaltinte la fajron, oni povas esti chiam sana dum la tuta jaro.