Han-dinastio

La Okcidenta Han-dinastio

de WA NA

    La Okcidenta Han-dinastio (206 a.K. -- 25 p.K.) estis la unua potenca imperio de Chinio. Dum la 200 jaroj de la Okcidenta Han-dinastio oni faris serion da politikaj kaj ekonomiaj reformadoj, kio ebligis potencighon de la lando kaj felichan vivon de la popolo.

    En la lastaj jaroj de Qin-dinastio Xiang Yu kaj Liu Bang subtenis reghon Huaiwang de Chu-regno por kontraustari Qin-dinastion (221-206 a.K.). Post plurjara militado Liu Bang kaj Xiang Yu konkeris la landon kaj Xiang Yu abdikigis reghon Huaiwang kaj titolis sin Okcidenta Regho kaj nomumis multajn dukojn, kaj Liu Bang estis titolita duko Han. Sed Liu Bang ne volontis rangi malsupre de Xiang Yu. Helpe de konsilistoj Zhang Liang kaj Xiao He kaj chefgeneralo Han Xin, Liu Bang venkis Xiang Yu en 202 a.K. kaj surtronighis nomante la landon Han. Li prenis Chang'an (proksime de la nuna Xi'an) chefurbo kaj titolis sin imperiestro Gaozu.

    Dum sia regado de 7 jaroj li senigis multajn generalojn je ilia potenco kaj feuda titolo por firmigi la centralizisman regadon. Li ellaboris serion da politikaj principoj, firmigis sian regadon kaj metis bazon por prosperigho de la potenca Han-dinastio. En 159 a.K. Liu Bang mortis kaj Liu Ying heredis la tronon, sed fakte la regado estis en la mano de L¨¹ Zhi, edzino de Liu Bang. Shi regis 16 jarojn. En 183 a.K. Liu Heng surtronighis kaj post li regis lia filo Liu Qi, kiu observis la politikojn de Liu Bang. Dank' al ilia politiko redukti imposton super la popolo, la imperio prospere disvolvighis kaj la popolo ekghuis pacan vivon.

    Dank' al la regado de Liu Heng kaj Liu Qi, pli kaj pli potencighis la imperio. En 141 a.K. abrupte mortis Liu Qi kaj lia filo Liu Che heredis la tronon. Ankau li estis unu el la famaj imperiestroj en la historio de Chinio. Li venkis hunojn, ekspansiigis la teritorion kaj garantiis disvolvighon de la ekonomio kaj kulturo de la nordo de Han-imperio. Sed militado dum multaj jaroj malfortigis la landon, kaj Liu Che chesis militi kaj turnis grandan energion al agrikulturo. Dank' al tio dauris la disvolvigho de la ekonomio.

    Pli kaj pli potencighis la Okcidenta Han-dinastio, sed potencighis ankau lokaj regantoj, kio malfortigis la regadon de la dinastio. Kiam Liu Ying heredis la tronon, li jam ne havis regpotencon. En 8 p.K. Wang Mang uzurpis la tronon kaj titolis la landon Xin, kaj per tio finighis la regado de la Okcidenta Han-dinastio.