La
28-an de augusto de 2001 laborantoj de china societo de protektado
de sovaghbestoj liberigis 27 sovaghajn chevalojn en la dezerto de
la rezervejo de Karameli de la Xinjiang-a Ujgura Autonoma Regiono.
Shajne la chevaloj ne volis forlasi la lokon, kie ili estis bone
prizorgataj, kaj longe vagadis ekster la barilo. Ili diskuris nur
kiam oni krie dispelis ilin.
Ili
estis la mastro de la loko. Antau chirkau 1 jarcento ili malaperis
pro kruela chasado. Dank' al la 15-jara penado de la laborantoj
pri protektado de sovaghbestoj, ili havis la eblecon rekomenci la
liberan vivon en la sovaghejo.
Che
pereo
Equus przewalskii estas latina nomo por sovagha chevalo.
En 1876 rusa aventuristo Przewalskii kaptis sovaghan chevalon en
orienta Xinjiang kaj portis ghin en Rusion. Ghi estis konfirmita
kiel la lasta speco de sovagha chevalo en la mondo, tial oni nomis
la sovaghan chevalon Ekvo Przewalskii. De antau 60 milionoj da jaroj
tiaj chevaloj jam vivis en la orienta Junggar-baseno de Xinjiang,
Mez-Azio kaj Mongolio.
Poste
sovaghaj chevaloj estis senchese chasataj kaj forportitaj de aventuristoj
kaj esploristoj de diversaj landoj. Antau chirkau 70 jaroj sovaghaj
chevaloj malaperis en Chinio.
La nunaj
estas idoj de tiuj sovaghaj chevaloj kaptitaj en la 19-a jc. en
Chinio kaj Mongolio kaj portitaj en Europon. Ili dislokighis en
zooj kaj privataj bredejoj en Germanio, Britio, Usono kaj Nederlando.
Malproksime de la hejmloko, pro la shanghigho de la medio, nutrajho
kaj proksima parigho, ili multe degeneris kaj proksimighis al pereo.
En tia okazo organizo pri sovaghaj chevaloj de la mondo proponis
rehejmenigi ilin por konservi la specon.
En 1986
la Reprodukta-Esplora Centro de Sovaghaj Chevaloj estis fondita
sur herbejo en dezerto en okcidenta Xinjiang de Chinio. Oni venigis
18 sovaghajn chevalojn de Britio, Germanio kaj Usono. En 1988 la
china registaro difinis ilin la unuaklasaj protektendaj sovaghbestoj.
Nun en la centro vivas 117 sovaghaj chevaloj.
Reghui
liberecon
La
bredataj sovaghaj chevaloj kutimighis al facila vivo. Chu ili povos
reakiri la sovaghecon en konkuro kun hemionoj por gajni la malmultan
akvon kaj herbon? En bredejo ili ne estas minacataj de rabobestoj,
sed en sovaghejo ili renkontos lupojn, do estos problemo: chu ili
reakiros la akran sentemon kaj grandan kapablon de kurego, kiajn
havis iliaj prauloj? En bredejo ili trinkas sterilizitan akvon kaj
solspecan furaghon kun miksajho de diversaj nutrajhoj, do, chu ili
povos kutimighi al malpura akvo en baseno kaj diversaspecaj krudaj
herboj? Chio estos pruvita post kiam ili reiros en la sovaghejon.
En la
fino de 2001, nome 4 monatojn post la liberigo de la 27 sovaghaj
chevaloj, 2 chevalidoj el ili mortis kaj 1 chevalino perdighis.
La centro decidis revenigi la sovaghajn chevalojn. La laborantoj
serchadis 4 tagojn kaj 3 noktojn en senlima sovaghejo kaj fine trovis
kaj kondukis la restantajn 24 chevalojn en la bredejon kun areo
de 4 kvadrataj kilometroj proksime al la centro.
Specialistoj
analizis, ke la 4-monata libera vivado de la sovaghaj chevaloj estis
sukcesa, ke ili estas reakirantaj la sovaghecon. Sed ghenado pro
la homa agado, la nechesigebla degenerado de la herbejo, la malmodernaj
ekipajhoj por esplorado kaj manko de necesa mono malbone influas
la liberigon de la sovaghaj chevaloj.
Refoja
liberigo estos en printempo
La
chi-foja liberigo de la sovaghaj chevaloj estis devigita, char pereo
minacas tiujn chevalojn. Pli kaj pli proksimighas la sanga rilato
de la sovaghaj chevaloj kaj multaj chevalidoj mortis pro genetikaj
malsanoj. Iom post iom ili perdis la kapablon de vivado en sovaghejo
kaj farighis dikaj kaj neviglaj. En tia cirkonstanco, liberigi ilin
en sovaghejon, redoni al ili la sovaghecon kaj altigi ilian generan
kapablon farighis la unika metodo por savi la specon de pereo.
En libera
sovaghejo la chevaloj povas reakiri la vivipovon kaj plibonigi la
korpostaton. Kaj krome vasta tereno povas enteni pli multajn gregojn,
kaj la sovaghaj chevaloj povas eviti parighon de proksima sangorilato.
Cetere ili povas teni sufichan distancon de infektaj malsanoj kaj
poluon kauzitajn de la homa agado. La rezervejo de Karameli havas
bonan ekologian medion, prosperan flauron kaj kompare richan akvofonton,
kio estas tre konvena por vivado de sovaghaj chevaloj.
Vintre
en Karameli estas froste kaj ofte neghas, kaj ofte negha tavolo
dikas 1 metron. Se la liberigitaj sovaghaj chevaloj povos pasigi
la unuan vintron post sia liberigho, do certe novaj gregoj da sovaghaj
chevaloj en vera senco aperos en sia hejmloko en nemalproksima estonteco.
|