En
Chinio, kiam oni parolas pri granda pando kaj blankkapa presbito,
oni ofte mencias profesoron Pan Wenshi, doktorigan instruiston de
la Vivologia Akademio sub la Pekina Universitato kaj mondfaman specialiston
pri tiuj du raraj bestoj.
En
1979 pro grandarea disflorado de sinarundinario (Sinarundinaria
nitida), speco de bambuo, grandaj pandoj perdis manghajhojn
kaj multaj el ili mortis de malsato. En 1980 prof. Pan Wenshi organizis
internacian kunlaboran grupon, kiu faris 4-jarajn observadon kaj
esploradon al sovaghaj pandoj en la Naturparko Wolong, Sichuan-provinco.
Li prezentis raporton al la registaro kun celo intensigi esploron
pri sovaghaj pandoj kaj ilin protekti. Li diris, ke la plej bona
metodo por protekti la grandajn pandojn estas lasi ilin en la naturon,
sed ne bredi ilin en kaghoj. La koncerna departemento akceptis lian
proponon kaj iom post iom efektivigas ghin.
Marte
de 1985 Pan kaj liaj 3 studentoj komencis spuri, observi kaj esplori
grandajn pandojn vivantajn sur la suda deklivo de Qinling-montaro,
okcidenta Chinio. Ilia laboro dauris 4 jarojn. Dank' al la senlaca
penado Pan finfine gajnis konfidon de pando nomata Bela, tiel ke
li povis observi ghin kun nenia sinkasho. Pro tio li farighis la
unua sciencisto, kiu observis la tutan proceson de la nasko de suspektema
pando, sub komplete naturaj kondichoj. Post tio li plurfoje gvidis
siajn lernantojn observi la trajtojn, vivmedion, vivpremon, dangheron
kaj genetikon de la grandaj pandoj sur altaj montoj en la meza kaj
suda Chinio kaj registris la findindajn donitajhojn pri iliaj translokigho,
seksardo, parigho, nasko kaj sercho de manghajhoj. Li la unua malkovris
la socian strukturon, agmanieron kaj parighon de la sovaghaj pandoj
kaj unuafoje trovis, ke la plureco de senoksidigita ribonukleata
acido (DNA) de granda pando ankorau ne montris samsangan parighon
kaj konigis la mondon, ke la grandaj pandoj ankorau ne eniris en
sakstraton de la natura evoluo. Pro siaj grandaj atingoj en la esplorado
li akiris 10 premiojn chinajn kaj internaciajn. Li mem farighis
mondfama specialisto pri grandaj pandoj.
En
la pasintaj dekkelkaj jaroj aro da junuloj sin vicighis inter la
esplorantoj gvidataj de Pan. Por kontinue esplori kaj registri la
naskon de granda pando autune kaj vintre de 1994, 1995 kaj 1996
ili pasigis pli ol 5 monatojn chiujare en grotoj sur sovagha monto.
Chiufoje, rememorante tiujn tagojn, Pan ne povas regi sian emocion.
Li neniel povas forgesi la tagon marte de 1985, kiam 21-jara esploristo
Zeng Zhou falis de klifo kaj mortis pro spurado de la pando.
Dank'
al protektado, nun jam mildighis la premo al vivo de la grandaj
pandoj en Qinling-montaro. Samtempe kun tio li konstante esploris
pri la socia ago de primatoj, tre proksimaj al la homoj, por pli
bone konigi aktivadon de la grandaj pandoj. Li portempe chesigis
sian esploron pri la grandaj pandoj en Qinling-montaro kaj sin turnis
al esploro pri la blankkapaj presbitoj, alispeca rara animalo en
Guangxi, suda Chinio. La blankkapaj presbitoj estas animaloj vivantaj
duone sur arbo kaj duone en groto en tropika zono. Nun en la tuta
mondo estas nur 700 tiaj presbitoj, kiuj vivas senescepte en Guangxi.
En
1997 kune kun siaj lernantoj Pan Wenshi fondis esplor-bazon de blankkapaj
presbitoj en Chongzuo-gubernio, Guangxi, Chinio. Kompare kun esploro
en Qinling-montaro, chi-foje li donis pli grandan atenton al sercho
de metodoj por radikale solvi la ekologian krizon. Unuflanke li
observis kaj esploris pri la geografia situo de la blankkapaj presbitoj,
kvanto de la grupoj kaj ilia reproduktigho, gvidante la sciencan
esplor-grupon, kaj aliflanke senlace propagandis mediprotektadon
al la lokaj kamparanoj kaj plibonigis iliajn vivkondichojn. Oktobre
de 1999 en Usono li ricevis premion de 50 mil usonaj dolaroj pro
sia protekto de sovaghaj animaloj kaj post nelonge 100 mil juanojn
kiel alian premion de mediprotektado. Li decidis asigni tiun sumon
por popularigi uzon de metano en du vilaghoj, kiujn frekventas blankkapaj
presbitoj, por ke la lokanoj ne plu bruligu lignon kaj rezervu la
arbaron al la animaloj. Lia malavara mondonaco estis rekompencita.
La loka registaro fermis shtonhakejon, kie vivas la blankkapaj presbitoj.
Nun la tieaj kamparanoj donas grandan atenton al mediprotektado.
Tie la shtelchasado estis fundamente bremsita. Iuj, kiuj antaue
kontrauleghe chasis rarajn bestojn, nun deadmonis aliajn de la chasado
kaj resendis la vunditajn simiojn en la naturajn sovaghejojn. La
loka registaro kategorie malpermesas la tradician produktan metodon
forbruligi sovaghajn herbojn por ekspluati la teron. Protekto de
la ekologia medio jam profundighis en la homan koncepton.
Junie
de 2001 la esplorgrupo, gvidata de Pan, ghoje rimarkis, ke en lia
esplorbazo kun areo de 20 kvadrataj kilometroj, nun viglas 212 blankkapaj
presbitoj, sed en 1997 estis malpli ol cent. La alia ghojiga afero
estas, ke baldau realighos lia deziro racie utiligi la tiean karstan
fizionomion kun blankkapaj presbitoj, por krei novan mediprotektan
turismon por ekonomia disvolvigho.
Pan
diris: "Mi opinias, ke la nuna embaraso de la vivo de sovaghaj
animaloj estis kauzita de la industria kaj agrikultura civilizacio
dum miloj da jaroj. La homoj estas kapablaj krei novan civilizacion
por helpi ilin liberigi sin el la embaraso por atingi la harmonian
kunekziston de la homoj kaj naturo. Mi nomas tion mediprotekta civilizacio.
Li diris ankau: "Mi jam vidis auroron de la ekologia civilizacio."
|