Unua-pagho >> Scienco kaj eduko >> Scienco kaj tekniko

 

 

 

 


Chu sekuraj estas transgenitaj manghajhoj?

    Nun oni jam rekonis la grandan ekonomian valoron de transgenitaj manghajhoj, kaj la tekniko de transgenado estas vaste aplikata, sed sciencistoj multe zorgas pri la demando, chu transgenitaj manghajhoj damaghos la sanon de la homoj, chu tio havos latentan minacon.

    Transgenado de manghajhoj estas transformado de agrikulturajhoj per genoinghenierio, nome inokuli al planto specialan genopecon, eble tiun de viruso, animalo au vegetalo. Ghia supereco estas grandigi la povon de vegetaloj kontrau bakterio, insekto kaj malsano, altigi la nutrecon kaj kvaliton de manghajhoj, kaj malaltigi memkoston de manghajhoj. Nun la plej oftaj transgenitaj manghajhoj estas sojfabo, maizo, tomato kaj terpomo. En 1994 tomato, kies maturigho estas malpli frua kaj fresheco longe konservebla, aperis en Usono. Tio estis precedenco de varigho de transgenita manghajho. Post tio la tekniko disvolvighis en mirinda rapideco. Nun sur la usona merkato oni nombras pli ol 4000 specojn da manghajhoj, kiuj havas iajn rilatojn kun transgenitaj agrikulturajhoj. Sed en Chinio oni nombris nur kelkajn specojn.

    Kvankam transgenitaj manghajhoj havas tre altan ekonomian valoron, tamen oni zorgas pri tio: Chu tia manghajho damaghos la sanon de la homoj? Doktoro Qu Lijia de la Bioscienca Instituto sub la Pekina Universitato opinias, ke la nunaj transgenitaj manghajhoj devenas chefe de transgenitaj agrikulturajhoj. Viruso damaghanta tomaton kaj dolchan kapsikon konsistas el genetika substanco kaj proteina eksterajho. Damaghante agrikulturajhon, viruso unue demetas la eksterajhon por libere reproduktighi en la cheloj kaj detrui ilin. Kiam la geno de la virusa eksterajho estas inokulita al vegetalo, aperas en la cheloj de la vegetalo multaj tiaj eksterajhoj, sed ili ne havas genetikan substancon ene, tio ne damaghas la vegetalon, do ghi havas imunecon kontrau viruso.

    Oni povas vidi sur tomato flavajn makulojn. Fakte en chiu tia makulo vivas pli ol cent milionoj da vegetalaj virusoj. Chiutage ni englutas tiajn virusojn, sed tio ne damaghas homon. Tial la eksterajho de vegetala viruso estas nenio alia ol proteino, kiu metabolas en la digesta sistemo de homoj. Ni devas kompreni, ke neniu manghajho estas absolute sekura, ke chiu manghajho havas dangheron. Ekzemple malgranda parto el ni ne povas manghi rizon, char en rizo estas anafilaksia kruda proteino. Tia flanka efiko venas de manghajho mem, sed ne de la tekniko de transgenado.

    Nun en la mondo estas 45 milionoj da hektaroj da tero por transgenitaj agrikulturajhoj, sed oni ne trovas konvinkan atestajhon por certigi, ke tiu tekniko damaghas homon au medion. Transgenita vegetalo aperis antau 17 jaroj, kaj oni komencis manghi tiajn manghajhojn antau 8 jaroj, kaj ne okazis akcidento pro tia manghajho. Sed tio ne povas certigi, ke transgenita manghajho ne havas flankan efikon, char ni povos fari pli bonan vegetalon per la tekniko de genotransigo, ni certe povos fari ankau venenan vegetalon per la sama tekniko. Tio similas al apliko de nuklea tekniko. Maldeca apliko de nuklea tekniko terure damaghis homojn, kaj la homoj penadis multajn jarojn kaj fine ellaboris serion da metodoj por superrego de nuklea tekniko. Tial nun la homaro povas bone profiti de la nuklea tekniko kaj maksimume moderigi la damaghon de la nuklea tekniko al la homaro. Tial pri la moderna biotekniko oni devas ellabori sekurigajn rimedojn same kiel pri la nuklea tekniko.

    Nun Chinio kulturas transgenitajn agrikulturajhojn sur centoj da miloj da hektaroj, malpli multe ol Usono, Argentino kaj Kanado. Frue en 1993 la Scienca kaj Teknologia Ministerio de Chinio jam ellaboris "Sekurajn Administrajn Regulojn por Genoinghenierio", kaj en 1996 la Agrikultura Ministerio de Chinio ellaboris konkretajn metodojn. Kulturado de kontrauvirusa tabako kaj kontrauinsekta kotono havas plej vastan areon inter la samspeculoj, dum transgenitaj manghajhoj okupas nur malmultajn procentojn. Ghis nun la china registaro sankciis varighon de 6 specoj da transgenitaj vegetaloj. Inter ili estas kontrauvirusaj dolcha kapsiko kaj tomato kaj malfrue maturighanta tomato. Antau varigho de transgenitaj manghajhoj, oni analizas ilian venenan efikon kaj nutras per tia manghajho beston 30 tagojn, ghis kiam la rezulto de eksperimento pruvas, ke la transgenita manghajho havas nenian flankan efikon sur la bestoj. Oni anoncis, ke ghis nun la transgenitaj manghajhoj de Chinio estas sekuraj.