Kiel grava marko de la monda civilizacio kaj unu el la gravaj fruktoj de la progreso de la modernaj sciencoj kaj tekniko, kosmonautiko malfermis al la homaro kanalon por koni, utiligi kaj ekspluati la kosmon. Same kiel la naturaj richfontoj kaj movoforto, la kosmonautika forto farighis tipa marko por la sinteza forto kaj ekonomia nivelo de grandaj landoj de la mondo.

    En 1961 sovetunia kosmonauto Gagarin la unua faris kosmovojaghon en la kosmoshipo "Dongfang-1". Tiam prezidanto Mao Zedong diris: "Kiel Chinio povas esti kalkulata potenca lando? Ni ech terpomon ne povas sendi en la kosmon."

Chinio startis che "8 kilometroj"

     En la 19-a de februaro de 1960 Chinio lanchis sian unuan raketon kun likva brulajho. La raketo flugis en alto de 8 klometroj. Tamen la lancho estis sukcesa kaj trahakis vojon por la lancho de sputniko.

    En marto de 2002 Chinio lanchis kosmoshipon Shenzhou-3. Ghi flugis unu semajnon kaj ghia kajuto revenis al la terglobo lau la projekto, dum la orbita kajuto daurigis sian flugon fidele plenumante diversajn taskojn de esplorado kaj sendante al la terglobo altkvalitajn datumojn. La orbita kajuto flugis 180 tagojn rondirante 2821 fojojn chirkau la terglobo. En la 5-a de januaro de 2003 la kosmoshipo Shenzhou-4 sukcesis reveni al la terglobo. Tio montris al la mondo, ke Chinio havas la kapablon fari homan kosmovojaghon.

    Ghis nun Chinio jam sukcese produktis 12 specojn da transprotaj raketoj Changzheng taugaj por alta, meza kaj malalta orbitoj. Chinio faris 69 lanchojn de raketoj kaj sendis pli ol 70 diverstipajn sputnikojn kaj 4 senhomajn kosmoshipojn Shenzhou en la orbitojn.

    Ekde oktobro de 1996 Chinio sukcese lanchis 25 fojojn transportajn raketojn Changzheng. Raketoj de nova tipo multe grandigis la pezon che la lancho kaj la pezo de la revenigitaj kajutoj de la kosmoshipoj Shenzhou-2, 3 kaj 4 superis la pezon de chiuj sputnikoj.

Kunhoma kosmovojagho

    Kosmonautiko estas la plej komplika moderna tekniko kaj fari kosmoshipon estas la shlosila punkto en kosmonautiko. Fakte kosmoshipoj Shenzhou-3 kaj 4 estas eksperimentaj kosmoshipoj por homa kosmovojagho. Sukcesa revenigo de kosmoshipo Shenzhou-4 startigis praktikadon de homa kosmovojagho de Chinio.

    200-500 kilometrojn super la surfaco de la terglobo estas vakuo kaj la temperaturo superas 1000 oC. Por vojaghi en kosmo, oni nepre devas instali en kosmoshipo sistemon de media superrego kaj garantio de vivo de la kosmonautoj. La sistemo devas liveri sufiche da oksigeno, manghajho, akvo k.a., superregi aerpremon, temperaturon kaj humidecon kaj forigi karbonan dioksidon kaj aliajn eluzitajhojn. Antau homa kosmovojagho, Sovetunio kaj Usono faris eksperimentan kosmovojaghon kun primato. Sovetunio lanchis sputnikon kunportantan hundeton, kaj post unu semajno ghi mortis pro manko de oksigeno. Poste Sovetunio lanchis 7-foje eksperimentan kunhoman kosmonautikan aparaton kun hundo au rato kaj 3 el ili estis sukcesaj. Usono eksperimentis per simio kaj orangutango. Sed oni ankorau ne povis solvi multajn malfacilajn inghenieriajn kaj teknikajn problemojn per besta eksperimento.

    Chinio eksperimentis ne per bestoj, sed per simula sharghita ekipajho. La ekipajho faras per fizik-kemia metodo simuladon de metabolo de oksigenkonsumo kaj varmestigo por liveri kaj ekspertizi metabolan sharghon de medisuperrega kaj vivgarantia sistemo. Tia ekipajho estas nemultekosta, sed tre scienca. Specialistoj de kosmoshipo Shenzhou-3 konigis, ke la simula sharghita sistemo konsistas el simula aparato de homa metabolo, simula fiziologia signala ekipajho kaj falsa homo simila al kosmonauto rilate korpan formon, strukturon, kvaliton k.s. Ghi povas simuli fiziologiajn referencajn datumojn de kosmonautoj rilate pulson, korbaton, spiron, manghon kaj ekskrementadon, kaj estas kontrolata de komanda centro sur la terglobo. La simula aparato de metabolo simulas rapidecon de oksigenkonsumo, kvanton de konsumata oksigeno kaj varmestigon, konsumas oksigenon en la kajuto kiel vera homo kaj radias varmon en la kajuto, ghustatempe superregas la aerpremon kaj temperaturon je la stato permesata de medicino pere de medisuperrega kaj vivgarantia sistemo. La simula fiziologia signala aparato sendas al la terglobo la registritajn fiziologiajn signalojn de kardiogramo kaj spirado, por detekti la fidindecon de la ekipajho de medicina kontrolo en la kajuto.

    Eksperimente detekti simulan homportan kosmovojaghon per simula falsa homo estas unuafoje en Chinio, kaj ankau en la mondo. Tial ghi vekis atenton en- kaj eksterlande. Tiun eksperimenton Chinio komencis en la unuaj 90-aj jaroj de la 20-a jarcento. La eksperimento montris, ke la fiziologiaj signaloj kaj metabolaj indikoj liveritaj de la simula sharghita sistemo estas normalaj kaj pruvis, ke la medisuperrega kaj vivgarantia sistemo en la kajuto rekte koncernanta homan kosmovojaghon tute konformas al la medicinaj postuloj de homa kosmovojagho.

Baldau debutos china kosmonauto

    La trejnataj kosmonautoj de Chinio devenis de pilotoj kun richa sperto, kiuj flugis almenau 1000 horojn. Ili havas bonan korpokvaliton. Ili altas chirkau 170 cm. kaj pezas 65 kg. Tio estas ordinara korpotipo de chinoj. Lau tiu normo oni havos pli da ebleco en elektado kaj aliflanke malgranda korpo ne okupas tro da spaco en la kosmoshipo. Chiu gramo da efika shargho multe malfaciligas startigon de raketo kaj multe kostas. Kaj krome spino de nealta homo estas pli eltenema kontrau skuo.

    Oficistoj de kosmonautika plano konigis, ke tiuj estontaj kosmonautoj havas altan edukitecon en matematiko, fiziko, inghenierio, biologio k.a. Ili nepre devas trapasi "teknikajn provojn" en specialaj ekipajhoj, ekzemple turnosegho kun 24 turnighoj en minuto por ekzameni eltenemon kontrau skuo kaj vertigho, elektra balancilo kun balanca sektoro de 15 metroj por detekti eventualajn kosmajn malsanojn en orbito. Chiutage ili trejnighas 10 horojn pri astronomio, geografio, medicino kaj strukturoj de raketo kaj kosmonautika aparato. Krome ili estas rigore trejnataj pri kosmonautika medio kaj simula kosmovojagho. Sukcesinte en speciala ekzameno, ili povos plenumi la taskon de kosmovojagho.