En januaro de 2003 senhoma kosmoshipo Shenzhou-4 de Chinio sukcesis reveni al la terglobo. Tio ebligas al chinoj fari homan kosmovojaghon. Koncernaj specialistoj konigas la vivon de kosmonautoj en la kosmo.

Mangho en la kosmo

    Por ne okupi spacon en kosmoshipo kaj laueble malpezigi la shipon che lancho, la manghajhoj por la kosmonautoj nepre devas esti malpezaj, malgrandaj, tamen nutrorichaj kaj ne enhavantaj fechon, ekzemple osto, shelo, kerno k.s. Dum kosmovojagho kosmonautoj perdos ostokalcion kaj suferos de muskola atrofio kaj reduktigho de rughaj sangocheloj. Pro tio oni devas liveri manghajhojn tute konformajn al la bezono de la kosmonautoj, ekzemple oni devas enmeti en la manghajhojn sufiche da proteino kaj kalcio kaj konvenan kvanton da kalcio, fosforo kaj vitamino D. En la unua periodo de kosmovojagho la manghajho ne devas enhavi tro da graso por eviti malsanon pro la movado en kosmo, kaj oni devas garantii la liveron de kalio kaj malmultigi natron en manghajho por eviti malordon de la funkcio de la kardiovaskula sistemo.

    En kosmovojagho la chinaj kosmonautoj manghos lau la china gastronomio. Post mangho ili havos tason da verda teo farita en speciala metodo.

    Oni liveras manghajhojn al la kosmonautoj en du manieroj: Unu estas kunporti surterajn manghajhojn en la kosmon, kaj la alia estas prilabori el krudaj materialoj en la kosmo. Sed lancho de homporta kosmoshipo estas multekosta, chirkau dek mil usonajn dolarojn por kilogramo, kaj chiu kosmonauto konsumas chiutage 1.5 kilogramojn da manghajhoj. Tial Usono kaj Rusio alprenas la unuan metodon.

    La manghajhoj por kosmonautoj estas oblongaj, bulaj kaj kubaj, el viando, fisho kaj kuko. Ili estas tegitaj per manghebla membrano, kaj unu peco por unu bushpreno. Ili estas facile preneblaj, puraj kaj sen defalajhoj, por ke la defalintaj pecetoj ne shvebu en la kajuto. Antaue la usonaj kaj rusaj kosmonautoj suchis likvajn au duonsolidajn manghajhojn el tubetoj similaj al dentopasta tubo. Poste, dank' al progreso de novaj materialoj kaj nova teknologio de pakumado, la kosmonautoj povas manghi preskau same kiel sur la tero. Ili povas meti la manghajhojn en pleton kaj preni ilin per manghilaro sama al la ordinara kiel hejme.

En kaj ekster kosmoshipo

    Lau funkcio la vestoj de kosmonautoj havas du specojn: Unu por enkajutaj aktivecoj kaj la alia por eksterkajutaj.

    Se tralikighos kajuto de kosmoshipo kaj malaltighos la atmosfera premo, la kosmonautoj tuj vestos sin per enkajuta vesto kaj ligos sin kun la livera sistemo de oksigeno kaj aero, kaj en la vesto tuj estos normala atmosfera premo kaj aero, kaj la temperaturo kaj telekomunikado estos garantiataj, por ke la kosmonautoj povu sekure reveni al la terglobo okaze de perturbo de kosmoshipo. Kiam kosmoshipo levighas au mallevighas, la kosmonautoj surmetas tian veston por protekti sin kontrau eventuala perturbo. Ili ne portas tiun veston dum la normala vojagho en la orbito.

    La enkajuta vesto de Chinio konsistas el tri partoj: unu estas farita el materialo povanta elteni altan temperaturon, alia el tiu malebliganta forkuron de aero enpremita en la veston kaj la tria el tiu ligita al la randoj de la subvestoj per multaj tubetoj forkondukantaj varmon estigitan pro metabolo en la korpo de la kosmonautoj.

    Ili portas specialajn kaskon, gantojn kaj botojn. La kasko izolas de bruo, varmo kaj tushego. Krome ghi estas skuosorba kaj malpeza. Por eviti koagulighon de vaporo de spirado kaj koagulighon de akvo en malalta temperaturo sur la rigarda fenestro de la kasko, specialistoj projektis specialan aerfluon au tegas la fenestron per speciala shmirajho. La gantoj estas adaptitaj al la vesto, ke aerizite, ili ankorau estas tre oportunaj kaj varmtenaj en manipulado kaj movigho de kosmonautoj.

    Eksterkajuta vesto estas pli komplika. Ghi estas garantia kaj subtena sistemo por la kosmonautoj en ilia eksterkajuta restado. Ghi povas esti rigardata plej malgranda homporta kosmoshipo. La eksterkajuta vesto pezas chirkau 120 kilogramojn. En tiu vesto kosmonauto povas resti 8 horojn ekster la kosmoshipo. Nuntempe por fari tian veston oni bezonas 10 milionojn da usonaj dolaroj.

Maniero de dormado

    En la stato de pezoperdo, la korpo de kosmonauto nature kurbighas kiel arko. Specialistoj kredas, ke dormo en pozo de arko estas pli komforta ol en pozo de rekta korpo. Dum kosmovojagho dormosako estas ligita al la muro de la kajuto kaj la kosmonautoj sentas komfortecon saman en lito. En la stato de pezoperdo oni ne distingas supron kaj malsupron kaj povas dormi tute egale, chu starante au kushante.

    Kosmonautoj bezonas banon dum la kosmovojagho. En la kosmostacio de eks-Sovetunio estas banejo. Antau bano la kosmonautoj devas shtopi la orelojn kaj surmeti okulshirmilojn kiel skafandristo. Kiam chio estas preta, ili malfermas la kranon kaj maldika fluo shprucas sur ilian korpon formante akvan membranon kun sennombraj veziketoj. Ili devas sorbi la akvon per mantuko au akvosorba broso. En stato de pezoperdo akvo ne elfluas kaj akvo elfluas nur kiam la akvujo estas aerpremita.