Unua-pagho >> Scienco kaj eduko >> Scienco kaj tekniko

 

 

 

 


 

Dek gravaj sciencaj atingoj de la mondo en 2000

de RIMO LIU

    La usona revuo "Sciencoj" elektis dek tutmondajn sciencajn atingojn en 2000 kaj publikigis ilin la 22-an de decembro 2000. Ili estas:

1. Sciencistoj de Usono, Britio, Chinio kaj aliaj 3 landoj kune faris desegnon de la laborskizo pri la homa genaro, per kiu ili konis la vicon de bazparo de la homa genaro. Chinaj sciencistoj faris 1% de la determinado. La scienca atingo markis, ke la homoj faris gravan pashon sur la vojo por koni la homan vivon. Krome estis sukcese farita en 2000 ankau la desegno de la bildo pri genaro de drozofiloj kaj vegetaloj.

2. La vivo devenis eble de RNA de la hereda materio, sed ne de DNA. Tiu aserto ne vekis atenton de la jhurnalisma rondo, tamen la esplorado far sciencistoj pri RNA estas favora al la vidpunkto, ke la vivo devenis eble de RNA.

3. En Gruzio oni elterigis kranian fosilion de primitiva homo, kiu vivis antau 1.7 milionoj da jaroj. Tiu kranio apartenis eble al la unuaj prapatroj de la homaro, kiuj eliris el Afriko en la antikveco.

4. Esploro pri plasta elektroniko atingis gravan progreson. Konduktiva plasto farighis bazo de la teknikaj fruktoj pri organikaj elementoj vaste uzataj en 2000. En tiu jaro 3 sciencistoj, kiuj trovis konduktivan plaston, akiris Nobel-premion pri kemio. La atingoj tiukampe en 2000 estis chefe en du flankoj: A. Sciencistoj kreis elastan plaston entenantan komputeran CPU kun integrita cirkvito, el kiu oni povas fari platskopon, elektronan markon kaj unufojan poshtelefonon. B. Sciencistoj kreis organikan laseron. Ekscitite de kurento organikaj elementoj povas lumi.

5. Oni atingis progreson en esploro pri klono kaj trunkaj cheloj. Sciencistoj sukcese klonis porkon, unu el la plej malfacile kloneblaj bestoj. Ili klonis ankau blankmembran uron. Tio havas gravan signifon por savi la pereontajn bestojn. Koncerne esploradon de trunkaj cheloj, en la korpo de musoj kaj homaj akceptantoj sciencistoj trovis, ke iuj plenkreskintaj cheloj transformighis en chelojn de aliaj tipoj.

6. Esploro konfirmis, ke sur la surfaco de Marso eble estas akvo en fluanta stato. Sciencistoj supozis lau fotoj pri Marso, ke tiu rugha planedo en sia frua periodo estis eble plena de lagoj.

7. Sciencistoj de pluraj landoj konstatis post observado kaj esplorado, ke la kosmo estas ebena.

8. Sciencistoj faris novan malkovron en la sfero pri plurkampaj funkcioj de hormonaj akceptantoj kaj dank' al tio ili ekhavis pli profundan konon pri metabolo de kolesterolo, estigho de adipa acido kaj formigho de diabeto kaj kanceroj.

9. Usona sondilo "Rendevuo de proksimteraj astroidoj" eniris en la orbiton de astroido Eroso la 14-an de februaro 2000. Sciencistoj deziras, ke la observado pri Eroso donu al ili pli da informoj pri astroidoj kaj ili trovu metodon por garantii sekurecon en la eventuala minaco far iuj astroidoj al nia terglobo.

10. Kvantumfiziko atingis gravan progreson. Oni trovis, ke kurento povas iri lau superkondukta drato, kaj asertis, ke che sia funkciado la kvantuma komputilo ne havas kvantumajn trajtojn pri komplikado.