Kial ili forlasis Dalai?

    76-jara tibet-naciano Zhaxi Wangdui diris rememorante sian travivajhon: "La plej granda bedauro en mia vivo estas tio, ke mi estis trompita de Dalai."
    En 1959 li fughis en Hindion sekvante Dalai. Li vivis tie 26 jarojn kaj revenis por fiksloghi en l985. Li diris: "Mi preferas morti en mia hejmloko."
    Zhaxi estas unu el la 1500 tibet-nacianoj, kiuj revenis en la pasintaj 20 jaroj post la ekpraktikado de la politiko de reformado kaj malfermo. Dum tiuj jaroj la tibeta registaro akceptis 55000 tibet-nacianojn el pli ol 30 landoj kaj regionoj, kiuj revenis al Tibeto por turisma vojagho au vizito al parencoj.
    Antau 42 jaroj Zhaxi estis lamao en Sela-templo en Lhasa. Fughinte en Hindion sekvante Dalai, li laboris kiel vojkonstruisto dum 3 jaroj. Li diris: "Tie mi ne povis havi satan manghon nek buteran teon, kaj plie ne povis reciti sutrojn."
    Poste li servis en la hinda armeo 15 jarojn en Himalajo-regiono, kie la kondichoj estas malbonegaj. En 1978 li demobilizighis kaj faris malgrandan negocon depende de malmulta plasmono.
    Kiam li informighis, ke Chinio praktikas la politikon de reformado kaj malfermo kaj riparis kaj remalfermis la templojn en Tibeto, li ekhavis la intencon reveni hejmlanden. "Sed chiufoje post predikado Dalai aldonis, ke en Tibeto oni ne havas liberecon nek homajn rajtojn, kaj mi hezitis," diris Zhaxi.
    En 1983 Zhaxi ghoje tamen maltrankvile revenis al Tibeto por viziti siajn parencojn. Li gastloghis en Lhasa 3 monatojn. Li vidis, ke asfaltitaj vojoj anstatauis la terajn, kaj la palaco, kiun ghuis nur Dalai sola, farighis parko por la tuta popolo. Infanoj de servutuloj vizitas lernejon, la loko plena de almozuloj farighis vigla komerca regiono, pilgrimantoj antau Potala-palaco estas ankorau tiel multaj kiel antaue, kaj lia Sela-templo estas frekventata. "Mi dubis pri la diro de Dalai kaj decidis reveni hejmlanden por fiksloghi," diris Zhaxi.
Zhaxi regule ricevas monatan subvencion de la registaro. "Nun mi ne bezonas maltrankvilighi pri mia vivo, sed en Hindio mi estis chiam maltrankvila pro mia maljuneco," li estas tre kontenta pri la nuna vivo.
    Same kiel Zhaxi, ankau Dankao fughis en Hindion sekvante Dalai en 1959 kaj iam laboris kiel spiono. Li estas budhano en tibet-nacia distrikto en Gansu-provinco kaj iam pilgrimis al Lhasa. Li pentis pri sia spionado kaj sentis sin krima antau Shakjamunio.
Antau 20 jaroj li audis, ke granda shanghigho okazis en lia hejmloko kaj decidis hejmeniri. En 1989 li revenis kaj farighis lamao en Labuleng-templo. Li diris: "Chi tie mi povas pie preghi al la Budho."
    Zelang de la Aba-a Tibet-nacia Autonoma Subprovinco de Sichuan-provinco vizitis sian lamao-onklon en Hindio en 1997. La onklo diris al li, ke la rifughantaj tibet-nacianoj vivas mizere kaj iuj el ili vivtenas sin per almozpetado. Multaj el ili volas reveni hejmlanden. Li diris plie, ke post ekpraktikado de la politiko de reformado kaj malfermo, iuj tibet-nacianoj elshtelighis el Chinio. Pro diversaj kialoj ili vivas malfacile kaj plejparto de ili volas hejmenreveni. Sed ili ne havas monon kaj vivas migrante. Iuj tibet-nacianoj hezitas katenate de religia sento al Dalai kaj kredante lian mensogon, ke "revenintoj estos mortigitaj".
Tibet-naciano Danjie, kiu hejmenrevenis en 1985, diris: "Dum la pasintaj pli ol 40 jaroj Dalai chiam trompis nin." Li opinias, ke Dalai neniam chesis aktivi por tibeta sendependigho.
    Akceptaj oficejoj por revenintaj kaj vizitantaj tibet-nacianoj informis, ke en la lastaj 10 jaroj rapide kreskis la nombro de tibet-nacianoj, kiuj revenis por turisma vojagho, vizito al parencoj au fiksloghigho. Multaj elmigrintoj demandas tra diversaj kanaloj la politikon pri fiksa enloghigho. Elmigrinta Baima Wangjie plurfoje vizitis la hejmlandon en la lastaj jaroj. Li diris: "Chiufoje mi estis kortushita de la politiko 'libera veno kaj reiro', la paca socia medio kaj la rapida progreso."