4 obei Plenumi ordonon, fari laŭ alies volo, deziro.
|
Ordonas generalo,
Obeas la armeo, |
Tuj iras al batalo
Surkampa en tranĉeo. |
5 objekto 1 Ĉio, kio prezentas sin al niaj sensoj. 2 Ĉio abstrakta, kiu prezentiĝas al nia spirito. 3 Ĉio, kio okupas la spiriton, kio estas celo de pensa laboro. 4 Ĉio, kio estigas ian senton, kio liveras okazon al ia ago. 5 Parto de frazo, kiu ricevas la agon de la verbo.
|
Objekt’ egalas al afero?
Kelkfoje ne, sed ofte es.
Objekto estas fraza ero
|
Post transir-verbo laŭ neces’.
Ni diras “studobjekt’” en vero,
Ne “studafero”, en permes’. |
1 -obl- Suf. signifanta, ke la priparolata objekto enhavas ĝuste ian kvanton kiomfoje, kiom montras la radiko: du~o, tri~a, du~igi, du~e tri estas ses.
|
Sufikso -obl-, en evident’
Tre bonas kiel vortfaril’. |
Dekoblo de dek estas cent,
Centoblo de dek estas mil. |
5 ofico Okupo, profesio, konsistanta en plenumo de publika aŭ privata servo.
|
Oficisto vojaĝanta
En kostumo eleganta, |
Por plenumo de ofico,
Estas en penad’ konstanta. |
1 ok Unu kaj sep.
|
Araneo havas ok piedojn,
Lerte faras insektkaptajn retojn. |
Por fiŝkaptado homoj lernas de ĝi
Praktike uzas tiajn vivrimedojn. |
4 okcidento Parto de la horizonto, kie la suno subiras.
|
La sun’ subiras en la okcidento,
Sed sin relevos en la oriento. |
Se iu iam iros en la tombon,
Neniam li revenos al hom-gento. |
5 oktobro La deka monato de la jaro.
|
Oktobro la monato deka,
Malvarma kaj tre ofte seka, |
Alportas prujnon kaj neĝerojn
Kun norda vento lupe bleka. |
3 okulo Organo sub la frunto, ambaŭflanke de la nazo por rigardi kaj vidi.
|
L’ okuloj estas vere karaj.
Ni ĉiam tenu ilin klaraj. |
Se la okuloj ne rigardus,
Ja blindus ili senkomparaj. |
3 okupi 1 Preni en posedo iun lokon. 2 Teni en posedo iun lokon aŭ tempon. 3 Tiri al si atenton, intereson, aktivecon de iu.
|
Mi min okupas per pilkludo,
Kaj la pilklud’ okupas min. |
Se vi okupas vin per studo,
Do la studad’ okupas vin. |
1 ol Konj. Uzata post supereca aŭ malsupereca komparativo, por kunigi du samnaturajn komparitaĵojn.
|
Kvin multas pli ol kvar,
Kvar multas pli ol tri, |
Tri multas pli ol par’,
Pli multas unu ol neni’. |
6 oleo 1 Grasa likvaĵo. 2 Tiu substanco rigardata kiel simbolo de dolĉeco, mildeco, vivofacileco. 3 Ŝtonoleo.
|
Por funkcio sen paneo
Necesas uzo de oleo |
Al motoro en laboro,
Sen ĝi aŭdiĝos via veo. |
5 ombro 1 Loko malheligita de io kiu baras lumon. 2 Malhelaĵo per kiu pentristo imitas naturan ~on. 3 Tiu malheleco rigardata kiel simbolo de malgajeco, malfeliĉo k.s.
|
Tie estas ombro, kie estas lumo.
Kie estas fajro, tie estas fumo. |
Ravas bonodoro de venena floro…
Gardu vin de uzo de tro da parfumo. |
1 -on- Suf. Uzata post numeralaj radikoj por elfari vortojn signifantajn unu el tiom da partoj kiom montras la radiko.
|
Duono de ses estas tri.
Triono de ses estas du. |
Lerninte tion, nun do ni
Daŭrigu lerni onojn plu. |
6 ondo 1 Arkforma akvomaso, kiu leviĝas kaj refalas ĉe la supraĵo de rivero, maro aŭ lago. 2 Tio, kio prezentas tian alternan leviĝon kaj malleviĝon. 3 Tio, kio progresas per sinsekvaj antaŭeniĝantaj linioj, per interrompitaj masoj. 4 Provizora interesiĝo de la sento, influo, fenomeno. 5 Perioda oscilo de la elementoj de medio, trafitaj je difinita momento, de progresanta vibrado.
|
Sen vento ne tumultas ondoj,
Sen virto ne prosperas rondoj. |
Danĝeras ondoj por boatoj,
Malvirtoj plaĉas ne al fratoj. |
1 oni Nedifinita persona pron. signifanta “iu; la homoj; multaj homoj aŭ kelkaj personoj”.
|
Oni diras jen ĉi tion,
Oni diras jen alion. |
Onidirojn ni prijuĝu,
Aplikante la racion. |
4 onklo Frato de la patro aŭ patrino.
|
Onklon mi ne havas,
Havas mi onklinon. |
Ŝiaj haroj flavas,
Ŝi tre ŝatas vinon. |
1 -ont- Suf. de la aktiva futura participo, signifanta, ke la ago aŭ stato estas ankoraŭ ne komencita, sed intencata aŭ atendebla.
|
Se vi ekfaros ion,
Vi estas do faronto. |
Herooj de rakonto
Kapablas fari ĉion. |
4 opinii Kredi, ke iu aŭ io estas ia; pensi, ke io havas ian econ.
|
Laŭ la aspekto ŝi ja estas bela,
Sed ŝia koro estas tre kruela. |
Kruela belulino ja ne plaĉas
Al homo kun anim’ anĝela. |
4 oportuna 1 Facile uzebla, pro bona adaptiĝo al la destino. 2 Faciliganta ian agon, faron pro sia ĝusta konveneco.
|
Versaĵoj estas oportunaj
Por memorigi novajn vortojn. |
Per lego de l’ versaĵoj nunaj,
Vi ŝparu tempon, ŝparu fortojn. |
4 oro 1 Peza brila flava metalo tre valora. 2 Monabundo, riĉeco. 3 Valorega bonega afero.
|
La brila oro riĉas je valoro,
Tamen ne ĉio brila estas oro. |
La oron fajro fandas malfacile
Kaj ĉiam brilas l’ ora flavkoloro. |
4 oranĝo Ruĝflava frukto dolĉacida de ~arbo, kiu kreskas en varmaj landoj.
|
Oranĝo estas bona frukto,
Por manĝi krude aŭ produkto |
De oranĝsuko dolĉacida,
Utila eĉ por gras-redukto. |
4 ordo 1 Regula maniero laŭ kiu la aferoj estas aranĝitaj aŭ devas okazi nature aŭ normale, kutime: laŭ la alfabeta ~o, la ~o de la aferoj. 2 Maniero en kiu la objektoj sekvas unu alian: Se ĉiu balaos antaŭ sia pordo, tiam en la tuta urbo estos ~o. 3 Reguloj de sintenado kaj procedo, akceptitaj de parlamento aŭ kunveno kaj aplikataj de ĝia prezidanto: tagordo de kunveno.
|
Unu, du, tri, kvar – en bona ordo;
Kvar, du, unu, tri, kvin... en malordo. |
Bona ordo ne nur okulplaĉas,
Ankaŭ estas bona por akordo. |
5 ordinara 1 Ĉiutaga, kutima, ne diferencanta de la plimulto el la okazoj. 2 Ne supera al la komuna nivelo, sendiferenca de la normala grado.
|
Kvarpieda bovo estas ordinara,
Kvinpieda bovo estas vere rara. |
Mi propraokule vidis tian bruton,
Kiam mi fariĝis nur dekunujara. |
4 ordoni Diri, ke oni faru ion.
|
Ordonis generalo,
Soldatoj tuj obeis, |
Rapidis al batalo,
Kaj multaj tuj pereis. |
4 orelo La organo por aŭskulti kaj aŭdi. La homaj oreloj sidas ambaŭflanke de la kapo.
|
Orelo estas por aŭskulto,
La mastro tamen ĝin ekŝiris, |
Ĉar la servisto pro insulto
Ne aŭdis kion li ĵus diris. |
4 organo 1 Parto de animalo aŭ vegetalo por ia funkcio. 2 Ĉiu parto de maŝino kun speciala funkcio. 3 Speciala periodaĵo de societo, partio, ligo por informado kaj esprimo de opinioj.
|
Organo estas korpoparto:
Okul’ – organo por rigardo. |
Organo estas informilo
De organizo en aparto. |
6 organizi Kunordigi anojn aŭ partojn en tuton por plenumi difinitan funkcion.
|
Ni organizis lingvan kurson,
Por instruadi Esperanton. |
Ni organizis kvin ekskursojn
Por plivigligi la lernantojn. |
6 oriento 1 La parto de la horizonto, ĉe kiu leviĝas la suno, laŭ kiu oni kutime sin direktas. 2 Parto de la terglobo en tiu direkto. ~i 1 Determini la situacion de iu aŭ io. 2 Bazi konstruaĵon, turnante ĝian fronton al ~o.
|
Matene leviĝas la sun’ en l’ oriento,
Vespere subiras ĝi en l’ okcidento. |
Konstante l’ terglobo turniĝas, rondiras,
Sen paŭzo eĉ por palpebruma momento. |
7 origino 1 Punkto, de kiu io evoluis kaj disvolviĝis. 2 Loko, medio, en kiu naskiĝis homo aŭ homgrupo.
|
Fonto estas origino de rivero,
Malklereco – origino de mizero, |
Interhelpo originas el frateco,
Kaj kverelo el la manko de tolero. |
4 ornami Beligi per aldono de objektoj.
|
Ni ornamis nian halon,
Per lamplumoj kaj rubandoj, |
Por aranĝi festan balon,
Kun akompan’ de muzikbando. |
4 osto Fortika diversforma malmolaĵo en la korpo de animaloj.
|
Je fina venko li plenkredas:
Malmolajn ostojn li posedas. |
Rampeblaj estas liaj ostoj,
Al malamikoj li ne cedas. |
1 -ot- Suf. de la pasiva futura participo, esprimanta agon aŭ staton ankoraŭ ne komencitan, sed intencatan aŭ atendeblan.
|
Ŝatoto estas tiu kiun oni ŝatos,
Flatoto estas tiu, kiun oni flatos, |
Punoto estas tiu, kiun oni punos,
Batoto estas tiu, kiun oni batos. |
4 ovo 1 Ronda aŭ ovala korpo demetita de birdo, fiŝo, insketoj, enhavanta ĝermon de samspeca animalo. 2 ~o kun malmola ŝelo de kokino, anasino, k.s. por manĝo.
|
Nutra estas birda ovo.
Por kreskig’ de vivipovo, |
Manĝu ovojn ĉiutage.
Vi ne kredas? Eku provo! |
|