Dalai-lamao atakis la ĉinan registaron kaj trompis la mondan publikon per mensogoj ripetitaj multfoje, unu el ili estas la tiel nomata “tibeta kulturo estas detruita”. Dum sia parolado en la 10-a de marto ĉi-jare li diris denove, ke“miloj da temploj reprezentantaj animon de la tibeta kulturo estas profanitaj”, “pereon alfrontas la religio, kulturo, lingvo kaj naciaj trajtoj de Tibeto, kiuj estas transdonitaj de generacio al generacio kaj estas pli valoraj ol la vivo”. Ĉu la fakto estas tia kiel diris Dalai, ke la tibeta kulturo “alfrontas pereon”?

Ĉi tie mi volas citi vortojn de Basang Wangdui, estro de la Etnologia Instituto sub la Tibeta Akademio de Sociaj Sciencoj, “nuntempe protektado kaj disvolvado de eminentaj tradiciaj kulturoj de Tibeto eniras en periodon altnivelan kaj sane disvolvan”. Kiel fakulo pri naciaj problemoj de Tibeto, li havas sufiĉe da faktoj por konfirmi sian opinion.

Unue, la naciaj lingvo kaj skriba lingvo de Tibeto estas protektataj kaj disvastigataj. En Tibeto oni praktikas la politikon: la tibeta kaj hana lingvoj estas same gravaj, kaj uzado de la tibeta lingvo estas ĉefa. En mezlernejoj de la kamparo, paŝtaj regionoj kaj multaj urboj kaj urbetoj oni praktikas paralelan instruadon de la tibeta kaj hana lingvoj kaj la ĉefaj lernobjektoj estas instruataj en la tibeta lingvo. La tibeta lingvo estas deviga objekto en diverskategoriaj ekzamenoj. Estas publikigitaj en la tibeta kaj hana lingvoj la rezolucioj kaj regularoj aprobitaj de diversnivelaj popolaj kongresoj, oficialaj dokumentoj kaj anoncoj de diversnivelaj registaroj. Ankaŭ la oficialaj sigeloj, legitimaĵoj kaj markoj de unuoj, nomtabuloj sur konstruaĵoj estas en la du lingvoj. Oni eldonas tibetlingvajn gazetojn kaj starigas tibetlingvan kanalon en radia kaj televida elsendoj.

Due, tradiciaj kulturaj heredaĵoj de Tibeto estas efike protektataj, heredataj kaj disvastigataj. De la 1980-aj jaroj la ĉina registaro sinsekve asignis 700 milionojn da juanoj al Tibeto por ripari ŝtatnivelajn historiajn restaĵojn kaj ĉefajn templojn de diversaj sektoj. En 2007 la registaro refoje asignis 570 milionojn da juanoj por ripari 22 kulturajn restaĵojn. Samtempe oni faris sisteman kaj grandskalan enketon pri tibetaj popolaj kulturaj heredaĵoj kaj kolektis kaj ordigis dokumentojn en la tibeta kaj hana lingvoj kun pli ol 30 milionoj da ideografiaĵoj kaj grandan kvanton da vid-aŭdaĵoj kaj fotoj. Oni publikigis pli ol mil akademiajn disertaciojn pri tradicia tibeta kulturo, eldonis “Historio de ĉinaj teatraĵoj -- pri Tibeto” kaj aliajn librojn pri historio de literaturo kaj arto.

Trie, libereco de religia kredo kaj normalaj religiaj aktivadoj de tibetaj popolanoj estas protektataj. Nun en Tibeto estas pli ol 1 700 budhismaj monaĥejoj kun 46 000 gemonaĥoj. Ĉiuj religiajn aktivadoj en la temploj iras regule. La sistemo pri reenkarniĝo de viva budho de la tibeta budhismo estas respektata de la registaro. Oni restaŭris pli ol 40 religiajn festojn de diversaj sektoj.

Pri protekto de tibeta kulturo ĉefa esploristo de la Kazaĥa Instituto pri Strategio de Prezidento skribis en sia artikolo: “Kiel fakulo pri internaciaj problemoj mi plurfoje vojaĝis al Ĉinio kaj vizitis preskaŭ ĉiujn templojn de Lhasa. Mi vidis, ke ĉiu konstruaĵo kaj ĉiu budho-statuo en Lahsa estas bone protektitaj, kaj la tibetanoj ĝuas plenan liberecon je religia kredo. Oni povas sperti la originalan kulturon de Tibeto el pilgrimantoj al la Potala-palaco, flagoj kun kvin koloroj, manioj (ŝtonamaso), vilaĝoj kun malsamaj arkitekturaj stiloj. Mi opinias, ke la tibetaj kulturo kaj religio estas bone hereditaj.”

Faktoj estas pli elokventaj ol vortoj. En la pasintaj jardekoj la centra registaro donis al Tibeto grandan helpon en homfortoj, materialoj kaj financoj, kaj uzis leĝan, ekonomian kaj administran rimedojn por protekti, savi kaj disvastigi eminentajn tradiciajn kulturojn de Tibeto. Ni povas serioze diri al Dalai-lamao, ke pereis en Tibeto nur la feŭda reĝimo kun religio kaj regpotenco en kombiniĝo, kaj rutinoj kaj malnovaj kutimoj neakordiĝantaj kun la moderna socio. La eminenta tradicia kulturo de Tibeto ne nur ne “alfrontas pereon”, sed brilas kiel perlo en la kulturaj trezorejoj ĉina kaj monda.