En la malfermo de la Forumo pri Tibeta Kulturo de Ĉinio en 2006, prelegon pri la foruma temo faris 36 reprezentantoj el diversaj landoj kaj regionoj, inkl. de tiuj el la ĉina ĉeftero, Hongkong kaj Taiwan de Ĉinio. Ili traktis la evoluon, heredadon kaj prosperiĝon de la tibeta kulturo, konservadon, ordigadon kaj utiligadon pri historiaj arkivoj de la tibeta lingvo, popularigon kaj lernadon de la tibeta lingvo, heredadon kaj evoluon de la tibetaj medicio kaj medikamentoj, kaj liberecon de religia kredo en Tibeto.

Intertempe, Melvyn C. Goldstein, fama usona tibetologo, kaj aliaj alilandaj fakuloj rakontis pri Tibeto en iliaj okuloj.

Vivkvalito de paŝtistoj senĉese altiĝas

Prof. Melvyn C. Goldstein de Universitato de Case West Reserve de Usono komencis sian studon pri Tibeto en 1986. Li naŭ fojojn vizitis Tibeton, kaj la lasta estis en 2005. Li notis ŝanĝiĝojn de la vivo de tibetanoj per multaj fotoj.

Pri la impreso de Tibeto, Goldstein diris: "Kiam mi vizitis Tibeton en 1990, mi trovis, ke en iuj lokoj ne troviĝis eĉ biciklo; sed en 2005 preskaŭ ĉiuj paŝtistoj posedis motorciklon. En 1986 mi vizitis hejmon de paŝtisto. Pro manko de mebloj, la familianoj sidis sur planko; sed en 2005 mi trovis, ke ili uzas sun-energian lumigilon kaj magnetofonon. La higienaj kondiĉoj multe pliboniĝis kaj la domoj estas belaj. Ilia vivkvalito senĉese altiĝas."

Goldstein opinias, ke kulturo estas ne nur historiaj objektoj montrataj en muzeo, sed ankaŭ vivmaniero. Oni rajtas elekti al si ŝanĝiĝojn akcepteblajn por ili, kaj paŝtistoj rajtas elekti la de ili ŝatatan vivmanieron.

"Ili povas fari tion, kion ili deziras," Goldstein diris montrante foton de paŝtisto rajdanta sur motorbiciklo, "li estas ankoraŭ paŝtisto, sed en bonkvalita jako. Ili ankoraŭ paŝtas kaj melkas ĉiutage. La nura ŝanĝiĝo estas, ke ili produktas fromaĝon per maŝino. Kaj la pokapa posedo de dombestoj kreskas je 4% kaj prezo de ŝafo — je 600%." Goldstein emfazis, ke la ŝanĝiĝojn volonte elektas la paŝtistoj.

"Mi propraokule vidis prosperon de la tibeta kulturo"

Colin Mackerras, profesoro de Griffith-universitato de Aŭstralio kaj prezidanto de la Aŭstralia-ĉina Amikeca Asocio, multfoje vizitis Tibeton. Li diris: "Mi havis profundan impreson pri herediĝo de la tibeta kulturo dum mia vizito en 1985. Poste mi trifoje vizitis Tibeton kaj tibet-naciajn regionojn en Gansu, Qinghai, Yunnan kaj Sichuan respektive en 1990, 1997 kaj 2002, kaj propraokule vidis prosperiĝon de la tibeta kulturo."

Li opinias, ke la tibeta budhismo estas grava konsistiga parto de la tibeta kulturo. Li diris: "Dum la vizito en tibet-naciaj regionoj, mi perceptis ĝian profundan influon al ĉiuj sferoj en la regionoj. Mi havis ŝancon ĉeesti en 1995 tradician festivalon en fora vilaĝo en Qinghai, aprecante tradiciajn dancojn kaj spertante tradician religian ceremonion. La fakto montras, ke la tibeta kulturo neniam pereis, sed pompe disvolviĝas sub la subtenado de la ĉina registaro."

Colin diris en sia prelego: "Socialismo elradikigis servutulan sistemon el la tradicia tibeta kulturo, edukado ne plu limigita nur en monaĥa klaso kaj populariĝis inter ordinaraj tibetanoj." Laŭ lia statistiko, la nombro de monaĥoj en Tibeto kreskis de 34 mil en 1992 al 46 mil en 2000 kaj nun la nombro supozeble estas pli granda.

"Ponto por disvastigi la tibetan kulturon"

Arvind Alok, prezidanto de la Disvolva Konsilantaro pri Budhismaj Monumentoj de Hindio, alte taksas la subtenon kaj respekton de la ĉina registaro al religia kulturo. Li diris: "Aprile de 2006 Ĉinio okazigis la Unuan Mondan Budhisman Forumon, tio montras, ke la ĉina registaro subtenas la budhisman kulturon. La okazigo de la Unua Forumo pri la Tibeta Kulturo en Ĉinio aliafoje montras, ke Ĉinio respektas religian kulturon, kaj homoj ĝuas religian liberecon. Ĉi tiu forumo estas ponto por disvastigi la tibetan kulturon. Mi dankas la organizan komitaton de la forumo pro ĝia invito, ke mi havis ŝancon diskuti pri disvolviĝo de budhismo kaj la tibeta budhismo kun tibetologoj, erudiciuloj. Tio estas mia granda honoro."

La 12-an de oktobro Alok kaj aliaj ĉeestantoj de la forumo trajne atingis Lhasa, ĉefurbon de la Tibeta Aŭtonoma Regiono, laŭ la Qinghai-Tibeta Fervojo. Li diris, ke tio estas lia unua vizito al Tibeto, kaj li tre emociiĝis, ĉar li naskiĝis en budhisma sanktejo en Hindio kaj ĉiam revis persone viziti Tibeton kaj vidi pejzaĝojn sur la Monda Firsto, tieajn popolanojn, precipe disvolvon de la tibeta budhismo.

"Ordigo de budhismaj sutroj estas protektado de la tibeta kulturo"

Profesoro de la angla universitato Oxford kaj prezidanto de Internacia Tibetologia Asocio opinias, ke ordigi budhismajn sutrojn ludas gravan rolon en protektado de la tibeta kulturo.

Li diris: "Oni povas rekonstrui templon kaj establi bibliotekon, tamen se oni ne ordigus la historiajn dokumentojn, la konstruaĵoj povus resti nur belaj eksteraĵoj." Li opinias, ke la grandskala ordigo al la klasikaj dokumentoj de la tibeta budhismo kaj bona traktado al historiaj libroj, faritaj de la ĉina registaro, estas forta protektado al la tibeta kulturo.

Laŭ li, ĉiuj tradiciaj kulturoj bezonas reformadon, sed tio ne signifas forlasi la tradicion. Estas bona politiko, ke la ĉina registaro kuraĝigas uzi la tibetan lingvon. Li laŭdis la protektan laboron pri la tibeta kulturo faritan de la Esplora Tibetologia Centro de Ĉinio, kaj esperas daŭrigi kontakton kaj kunlaboron kun ĝi.