1. Kio estas kulturo?

Kritikante Esperanton, iuj neesperantistoj asertas, ke Esperanto ne havas kulturon. Ĉu prava aŭ falsa estas tiu aserto?

Kio do estas kulturo?

Laŭ La Nova Plena Ilustrita Vortaro de Esperanto, kulturo estas: la kolektiva neheredita sciaro (tradicioj, kutimaj ag- kaj pensmanieroj ks), amasigita, konservita kaj transdonita de ĉiu el la diversaj homaj grupoj (etnaj, religiaj, sociaj k.a.) aŭ de la tuta homaro.

La ĉina granda vortaro Ci Hai (Vortmaro) jene ĝin difinas: "Larĝasence, kulturo signifas la sumtuton de la materiaj kaj spiritaj riĉaĵoj kreitaj de la homaro en la socia praktikado en la historio. Mallarĝasence, kulturo estas la sociaj ideologioj kaj la sistemoj kaj organizoj konformaj al ili. Kulturo estas historia fenomeno; ĉiu socio havas sian kulturon konforman al ĝi. Kulturo disvolviĝas sekve de la disvolviĝo de la materia produktado de la socio. Kulturo, kiel socia ideologio, spegulas la politikon kaj ekonomion de certa socio kaj donas fortan influon al ili. En klasa socio, kulturo havas klasecon. Sekve de la estiĝo de nacioj, la kulturo ricevis naciecon kaj sekve la disvolvo de naciaj formoj, formiĝis naciaj tradicioj. La disvolviĝo de kulturo havas historian kontinuecon kaj ĝi baziĝas sur la disvolvo de la historia kontinueco de la disvolviĝo de la materia produktado."

La angla vortaro The New Webster's International Encyclopedia diras: Culture, term for the general way of life of a human society, including ways of thinking, beliefs, customs, language, technology, art, music, literature and traditions. (Kulturo, termino por la ĝenerala maniero de vivo de homa socio, inkluzive de manieroj de pensado, kredoj, kutimoj, lingvo, teknologio, arto, muziko, literaturo kaj tradicioj.)

Laŭ la cititaj difinoj ni povas vidi, ke varias opinioj pri la enhavo de kulturo, tamen ĉiuj ili opinias, ke la lingvoj, artoj, literaturo, folkloro, kutimoj kaj moroj estas esencaj partoj de kulturo. Ĉu Esperanto ne estas lingvo? Ĉu ĝi ne havas literaturon? Ĉu la esperantistaro ne kreis siajn tradiciojn dum la evoluado de la movado?

Ni povas tuj vidi la malĝustecon de la aserto, ke kulturo mankas al Esperanto.

2. La naskiĝo de la kulturo de Esperanto

La 40-paĝa Unua Libro eldonita en 1887 estis la ĝermo de la kulturo de Esperanto, ĉar ĝi ne nur donis la novan specon de lingvo al la publiko, sed ankaŭ pledis por nobla idealo, nome interkompreno, egaleco kaj paca kunvivo de la popoloj de la mondo, por la esperantismo.

Iom esplorinte la historion de Esperanto-movado, ni tuj konstatas, ke estas la idealo de la internacia lingvo, kiu ebligis la vivon kaj kreskon de la movado de Esperanto. D-ro Zamenhof donis brilan ekzemplon en sindediĉo al tiu idealo, kiel li mem konfesis en siaj verkoj. Li verkis La Esperon, la Vojon, la Preĝon sub la Verda Standardo ktp. por stimuli kaj kuraĝigi siajn adeptojn al persista batalo por esperantismo, por interkompreno, frateco, egaleco, mondpaco, por "sankta harmonio", ke la "muroj de miljaroj inter la popoloj dividitaj...dissaltos...per la sankta amo disbatitaj", "la popoloj faros en konsento unu grandan rondon familian", "nia diligenta kolegaro en laboro paca ne laciĝos, ĝis la bela sonĝo de l' homaro, por eterna ben' efektiviĝos".

Imagu al vi la klopodojn de A. Grabowski, A. Michaux, Paul Boulet, Devjatnin, Kabe, E. Privat, Cart, Hodler, Ĥristanof, G. G. Maubain, Dambrowski, Teo Jung, Andreo Che, J. Baghy, K. Kalocsay, Adamson, E. Drezen, Nekrasov, Varankin, Waringhien, I. Dratwer, R. Schwarts, Einstein, E. Lanti, I. Lapenna, Cai Yuanpei, Wan Ken, Hujucz, Bakin, Ĵelezo, Chen Yuan, S. J. Zee, Wang Luyan kaj multaj aliaj pioniroj, kiuj verkis, tradukis, propagandis Esperanton kaj akcelis la movadon por la juna lingvo. Per kio oni povus nomi iliajn aktivadojn, se ne per kulturo? Esperanto mem ja estas kultura movado, kaj ĉiuj partoprenantoj de la afero estas ĝiaj kulturaj laborantoj.

(daŭrigota)