"La fonto de la tri riveroj", komuna fonto de Yangzi-rivero, la Flava Rivero kaj Lancang-rivero, troviĝas en la centro de la Qinghai-Tibeta Altebenaĵo. Tie estas ne nur natura malsekejo plej granda kaj plej alta en Ĉinio, sed ankaŭ natura rezervejo kun plej multaj specoj da kreskaĵoj en regiono de alta altitudo en la mondo.

Antaŭe la regiono de la fonto de la tri riveroj estis paŝtejo sur altebenaĵo kun abundo da akvo, herboj kaj multaj specoj da sovaĝaj bestoj. En la lastaj jaroj, sekve de la klimata varmiĝo de la tuta terglobo, degelo de glaciriveroj kaj neĝkovritaj montoj, malgrandiĝo de areo de multaj lagoj kaj malsekejoj kaj eĉ sekiĝo, la ekomedio estis tre malforta. Senbrida ekspluatado kaj produktado de la homaro plirapidigis malboniĝon de la medio de la regiono, kaj grandskala degenero kaj sabliĝo de herbejoj kaŭzis reduktiĝon de paŝtejoj kaj malmultiĝon de diverseco de kreskaĵoj. Drasta malfortiĝo de akvokonserva kapablo kaŭzis oftajn sekecon kaj akvostagnadon en meza kaj malsupra basenoj de la tri riveroj, kaj tio minacis ekosekurecon de la basenoj de la Yangzi-rivero kaj de la Flava Rivero, kaj eĉ tiun de sudorientaziaj landoj.

La ĉina registaro kaj la internacia socio donis altan atenton al la serioza situacio de la regiono. En 1999, la Ĉina Ekspedicia Asocio organizis rilatajn specialistojn kaj sciencistojn fari esploradon al Lancang-rivero kaj poste prezentis protokolon "Ekspluati nordokcidenton de Ĉinio, protekti la fonton de la tri riveroj". La protokolo gajnis atenton kaj subtenon de la Ŝtata Forstuma Administracio de Ĉinio, la registaro de Qinghai-provinco kaj la Ĉina Akademio de Sciencoj.

En januaro de 2000 la Ĉina Akademio de Sciencoj proponis starigi naturan rezervejon en la regiono de la fonto de la tri riveroj. En majo de la sama jaro estis starigita tie la provinca natura rezervejo post diskutado kaj demonstrado de la Ŝtata Forstuma Administracio de Ĉinio kaj la registaro de Qinghai-provinco. En januaro de 2003, ĝi fariĝis ŝtata natura rezervejo.

En januaro de 2005 la ĉina registaro sankciis la Ĝeneralan Projekton pri Ekologiaj Protektado al kaj Konstruado de la Natura Rezervejo de la Fonto de la Tri Riveroj en Qinghai-provinco kaj komencis programon pri ekologiaj protektado al kaj konstruado en la regiono de fonto de la tri riveroj. La programo investita je 7.5 miliardoj da juanoj (ĉ. 750 milionoj da eŭroj) kaj daŭronta 10 jarojn celas moderigi la senĉesan malpliboniĝon de la medio de la regiono, fortigi protektadon al diverseco de kreskaĵoj kaj solvi problemojn de popola vivo de la regiono.

En la pasintaj 2 jaroj post komenco de la programo oni faris multon: preventi kaj superregi damaĝon kaŭzitan de kampomusoj, konstrui stalojn por bredi brutojn, ordigi nigrajn malprofundaĵojn kaj protekti herbejojn kontraŭ incendio. Oni ĉirkaŭbaris iujn herbejojn kontraŭ paŝtado, konstruis necesajn instalaĵojn por transloĝigitaj popolanoj, kaj krome fermis montojn por forstumado, klopodis por haltigi dezertiĝon kaj protekti arbarojn kontraŭ incendio. Estis faritaj teknologia trejnado, disvastigo kaj studo de praktika teknologio, konstruado de urbetoj kaj kontrolado de ekomedio.

Zheng Jie, vicestro de la Qinghai-a Forstuma Administracio, diris, ke dank’ al praktikado de la projekto pri ekologiaj protekto kaj konstruo la regiono gajnis unuapaŝan sukceson en protektado al kaj revigligo de arbara flaŭro, en preventado kaj superregado de perdo de akvo kaj tero, en bridado de degenero de herbejoj, en savado de pereontaj specoj, en plibonigo de vivmedio kaj popola vivo. Tie oni ĉirkaŭbaris herbejojn malpermesantajn paŝtadon kun areo de 4 milionoj da hektaroj, malmultigis ĉ. 3.4 milionojn da brutoj, protektis 5.9 milionojn da hektaroj da tero kontraŭ kampomusoj kaj konstruis en 13 gubernioj forcejojn kun areo de 500 mil kvadrataj metroj .

Sekve de la grandskala praktikado de programo pri protektado al natura arbaro en Ĉinio Qinghai-provinco oficiale anoncis malpermeson al ajna hakado de arboj sur la altebenaĵo. Vizitante la Tibet-naciajn Aŭtonomajn Subprovincojn Guoluo, Yushu kaj Huangnan de Qinghai-provinco, mi trovis, ke lokanoj tre atentas protektadon al arboj. Yang Ying, vicestro de la Guoluo-a Tibet-nacia Aŭtonoma Subprovinco, diris: "La nemultaj arbaroj en la regiono de la fonto de la tri riveroj ludis gravan rolon en protektado al ekoekvilibro. Nun la konscio de homoj pri protektado al ekomedio multe altiĝis kaj la lokanoj povas konscie protekti la arbarojn. "

En la 6 jaroj post stariĝo de la rezervejo la ĉina registaro senĉese multigis investadon al la regiono por protekti naturajn arbarojn, cedigi teron al forstumo kaj paŝtejojn al herbokulturo, fermi montojn por forstumado, preventi kaj superregi sabliĝon de tero kaj aliaj ekoprotektaj programoj. Nun malboniĝo de medio en la regiono estis iagrade moderigita, degenero de flaŭro moderigita kaj sabliĝo de tero superregita.

En la lastaj 1970-aj jaroj kaj unuaj 1980-aj jaroj superis 500 juanojn la pokapa enspezo de paŝtistoj en Maduo-gubernio ĉe la fonto de la Flava Rivero kun averaĝa altitudo de pli ol 4200 metroj. Tiam ĝi estis gubernio plej riĉa en Ĉinio. Pro troa paŝtado kaj pro varmiĝo de klimato, en la lastaj 20 jaroj degeneris 75.5% de herbejoj kun totala areo de 2 milionoj da hektaroj. Nun reverdiĝis herboj razitaj de gregoj. Post kelkjara malpermesado de paŝtado moderiĝis la degenero de flaŭro ĉe E’ling-lago, enlistigita kiel grava internacia malsekejo, kaj evidente leviĝis la akvonivelo de la lago.

Boniĝis ankaŭ la stato de la medio kaj faŭno en la regiono Kokoxili. Veturante laŭ la ŝoseo Qinghai-Tibeta oni povas vidi tibetajn antilopojn, sovaĝajn azenojn kaj aliajn rarajn bestojn. Irinte 3-4 kilometrojn en la rezervejon mi vidis amasojn da tibetaj antilopoj. Laŭ enketo, en kelkaj rezervejoj, inkluzive de Kokoxili, la nombro de tibetaj antilopoj kreskis de 10 mil en 1998 al 100 mil.

Rilata respondeculo de Qinghai-provinco konigis, ke ĝis la fino de 2006, Ĉinio jam investis 2.131 miliardojn da juanoj por ekologia protektado al kaj konstruado de la regiono de la fonto de la tri riveroj. Oni fermis pli ol 3.51 milionojn da hektaroj de herbejoj kontraŭ paŝtado, kaj transloĝigis 6800 familiojn kun 31620 anoj.