La fu-o estas unu el la literaturaj formoj, esence prozo intermiksita kun poezio, kiu aperis en la Periodo de Militantaj Regnoj (403-221 a.K.) kaj prosperis en Han-dinastio (206 a.K. -- 220 p.K.).

    La fu-o evoluis el la poezio de Chu kaj disvolvighis sub ghia influo. Post kiam Han-dinastio unuigis la tutan landon, la literatura formo de la poezio de Chu estis akceptita de la tuta lando kaj iom post iom disvolvighis en la fu-on. Komence de Han-dinastio, oni nomis la fu-on kaj la poezion de Chu kune cifu-o, sed esence la tiama fu-o heredis la karakterizajhojn de la poezio de Chu kaj malmulte diferencis de ghi. En la mezo de la Okcidenta Han-dinastio (206 a.K. -- 25 p.K.) la poezio de Chu kaj fu-o disighis en stilo. La fu-o estis malpli lirika, sed pli argumenta kaj pli rakonta ol la poezio de Chu. Ghi estis pli proza ol la lasta.

    La fu-o karakterizighas per ghiaj retoriko, ritmo, ekstravaganca priskribado kaj intermiksigho de poezia kaj proza trajtoj. La fu-oj de Han-dinastio disvolvighis en du kategoriojn, nome longan fu-on kaj mallongan fu-on. La mallonga fu-o chefe estas verkajho lirika kaj elvershanta la sentojn. Plejparto de la fu-oj apartenas al la kategorio de la longa fu-o. Per ekstravaganca metodo la longa fu-o chefe priskribas urbojn, palacojn, ghardenojn kaj luksegan dibochadon de imperiestroj kaj princoj. Che la fino de la fu-oj la verkintoj kutime aldonas mallongan paragrafon por eufemisma admono. Tamen tio estas hipokrita esence. La longa fu-o ghenerale estas richa je enhavo, bela antitezo kaj paralelismo. Kaj aliflanke, la fu-oj en la posta periodo ne havis verajn sentojn, tro akcentis rafinitecon de lingvajhoj kaj imitadon kaj ofte estis troigaj, tamen ne devas esti neglektataj kaj neataj la loko de la fu-oj en la literatura historio kaj ilia influo sur la evoluo de la posta literaturo.

    La prospero de la fu-o en Han-dinastio ne povis disighi de la kondichoj de la tiamaj politiko, ekonomio k.a. La socia akumulado de richajhoj, milita ekspansiigo kaj senprecedenca unuigho de la lando en Han-dinastio ebligis al la fu-verkistoj distrumpeti la hegemonion de Han-dinastio per diversaj temoj. La karieroj de imperiestroj, la pompeco de palacoj en la chefurbo, la orgio de reganta kliko farighis temoj por la fu-verkistoj. Kaj cetere, pluraj imperiestroj de Han-dinastio shatis fu-ojn, kio akcelis la prosperon de la fu-oj.

    En la 70-80 jaroj post la fondigho de dinastio la reprezentaj fu-verkistoj kaj iliaj chefaj verkoj estis Jia Yi kaj liaj "Funebre al Qu Yuan" kaj "Odo al Strigo", Mei Cheng kaj lia "Sep Aferoj Edifaj".

    Jia Yi, naskita en 201 a.K., estis tre eminenta politikisto kaj literaturisto en la komenca periodo de Han-dinastio. En la agho de dudekkelkaj jaroj li prezentis kompleton da doktrinoj pri politiko kaj legha sistemo, en kio plene montrighis lia politika talento. Sed ghuste pro tio, li estis malakceptita de korteganoj kaj malpromociita tajfu (titolo de nominala senpova ofico por altrangaj mandarenoj au korteganoj) de la princo de Changsha. Li tre chagrenighis pro sia maljusta malpromocio. Dum la vojagho al Changsha, che Xiangshui-rivero, li skribis "Funebre al Qu Yuan". En tiu fu-o li esprimis sian admiron kaj simpation al Qu Yuan kaj elvershis sian korprematecon kaj malkontenton. La verko estis imitajho de verkoj de Qu Yuan kaj forme kaj stile. Foje, dum lia restado en Changsha, strigo flugis en la domon de Jia Yi. La birdo, kiel simbolo de malfelicho lau tieaj loghantoj, vekis che li melankolion, kaj li verkis la fu-on "Odo al Strigo", per kiu li esprimis sian malcedemon kaj bedauron pro la nerimarkita talento.

    Ankau Mei Cheng estis alia grava fu-verkisto en la komenca periodo de Han-dinastio. Lia majstroverko "Sep Aferoj Edifaj" metis la bazon por la longa fu-o kaj estis grava verko interliganta la pasintecon kaj la estontecon en la disvolvigho de la fu-o. "Sep Aferoj Edifaj" el pli ol 2 mil ideogramoj, en formo de prozo kun demandoj kaj respondoj inter gasto kaj mastro, troige priskribis muzikoaprecadon, frandadon, veturilon kaj ghian jungitaron, palacan ghardenon, chasadon, tajdorigardadon, kaj fine venis al la konkludo, ke la orgia vivo estas malpli delektinda ol trafaj vortoj kaj spritaj rezonoj. En tio montrighis la funkcio de la eufemisma admono de la fu-o. "Sep Aferoj Edifaj" faris supozon, ke la kronprinco de Chu-regno malsanighis, kaj lin vizitis gasto el Wu-regno. Che la komenco la teksto rakontis la kauzojn de lia malsano kaj certigis, ke lian malsanon kuracos neniu medikamento nek akupunkturo au kauterizo, kaj ke efikos sur lin nur trafaj vortoj kaj spritaj rezonoj. Esence la teksto intencis pruvi, ke la malsanon al la kronprinco kauzis la aristokrata orgio.

    "Sep Aferoj Edifaj" karakterizighas per abunda imago, libera paralelismo kaj figura priskribo. La plej pompa paragrafo estas priskribo pri tajdo. De diversaj flankoj la autoro priskribis la formon, movadon, bruegon kaj variajn shanghighojn de tajdo. Per multaj figuraj hiperboloj la teksto skuas la animon de la legantoj.

    Malgrau ke "Sep Aferoj Edifaj" portas mankojn ofte vidatajn en la fu-oj, ghi estas rigardata kiel verko altnivela en ideologio kaj arto. Post ghi aperis multaj verkoj imitantaj "Sep Aferoj Edifaj", kiuj formis specifan stilon "qilin" de literaturo, esence fu-o.

    En la pli ol 200 jaroj ekde la regperiodo de imperiestro Wudi, Han-dinastio transiris de prospero al dekadenco kaj poste al reprospero. En tiu periodo aperis abundo da fu-oj. La plej granda fu-verkisto de tiu periodo estis Sima Xiangru.

    La chefaj verkoj de Sima Xiangru estis la fu-oj "Zixu" kaj "Shanglin". Laudire imperiestro Wudi tre admiris "Zixu" kaj akceptis Sima Xiangru kaj nomumis lin kiel mandarenon. Poste Sima Xiangru verkis por chasado de la imperiestro kun la titolo "Shanglin". La du fu-oj ne estis verkitaj unu post la alia, sed esence ili estis analogaj en formo kaj interligighantaj en enhavo. Per interparolo inter la tri fiktivaj personoj Zixu, Wuyou kaj Wushigong, la teksto troige priskribis la chasadon kaj luksan palacon de imperiestroj kaj prikantis la nekompareblan superbon de la dinastio unuiginta la tutan Chinion. La teksto de "Zixu" komencighis per la laudo de s-ro Zixu al Chu-regno. Li diris: "En Chu kushas sep lagoj, el kiuj nur unu mi vidis. La lago estas la plej malgranda el la sep, nomata Yunmeng." Tuj post tio li troige prikantis la skalon de la chasado de la regnestro de Chu che la lago Yunmeng. Sed sinjoro Wuyou superregis lin per sia troiga rakonto. Li diris, ke Boxie au Mengzhu (lokoj en Qi-regno) povas enteni en sia angulo 8-9 lagojn grandajn kiel Yunmeng. En la fino Wushigong superregis ilin ambau per sia priskribo pri grandiozeco de la imperiestra ghardeno kaj chasado. Kvazau pli kaj pli potencighanta tajdo, la teksto atingis sian altan imponecon. Granda kvanto da ripetitaj vortoj, antitezoj kaj paralelismoj multe plibeligis la tekston. Ambau fu-oj "Zixu" kaj "Shanglin" finighis per eufemisma admono al luksego kaj dibochado.

Yang Xiong

    Ambau fu-oj "Zixu" kaj "Shanglin" okupas gravan lokon en la historio de la fu-oj de Han-dinastio. Ili starigis la tradicion de la fu-oj kiel himno. Ekde Sima Xiangru, la fu-oj komencis preni kiel la chefan enhavon la prikanton de la digneco kaj imponeco de kortego kaj tiun rutinon la postaj fu-verkistoj heredis senshanghe kaj sekve formighis la tradicio de la fu-oj kiel himno. Sed kun tempopaso, la prikanto de fu-oj farighis pli kaj pli vanta pro flatado al la shajne prospera socio kaj al la feudaj regantoj, kaj iom post iom la fu-oj perdis sian kreivon.

    En tiu periodo aliaj famaj fu-verkistoj kaj iliaj chefaj verkoj estis Yang Xiong kaj lia "Chasado" kaj Zhang Heng kaj lia "Du Chefurboj". Ambau fu-oj estis distingighaj en stilo, sed tamen ili estis imitajhoj de la verkoj de Sima Xiangru.

Cai Yong

    En la lastaj cent jaroj de Han-dinastio la fu-oj dekadencis kaj transformighis. Tiutempe la politiko de la dinastio putrighis tagon post tago, kaj en la socio regis tumulto kaj hhaoso. Anstatau longa oni verkis mallongan fu-on, en kiu ili esprimis sian malkontenton kaj indignon. Tiutempe tiaj verkoj estis malabundaj, kaj la reprezentantaj verkistoj kaj iliaj verkoj estis Cai Yong kaj lia "Spertajhoj en Vojagho", Zhao Yi kaj lia "Kritiko al la Sociaj Malvirtoj". "Spertajhoj en Vojagho" prezentis multe da pensoj de Cai Yong pri la paseo. Kun la celo kritiki la aktualajhojn de la socio per komparo kun la paseo, la autoro esprimis sian simpation al la popolo en la mizera vivo kaj la indignon de la sufokitaj ambiciuloj. Zhao Yi estis tro senghena kaj frivola kaj dum la tuta vivo li estis ne pli ol prefekto. Lia fu-o "Kritiko al la Sociaj Malvirtoj" montris lian simpation al la ekspluatata kaj subpremata popolo, kondamnis la avidecon de la reganta klaso, kiu kiel eble plej kruele ekspluatis la popolon por sia malmodera dibochado. La fortaj sentoj kaj la klaraj amo kaj malamo montris la malcedemon de la autoro kontrau la malvirtoj.

Rilata materialo: Sep aferoj edifaj