China Esperanto-Ligo  
Informoj
Bultenoj
Notoj pri UK 2004
Dokumentoj
China Movado
Koncize pri Chinio
Pekino Hodiau
Vojagho tra Chinio
Enciklopedieto de Chinio

Unua paghoo
Enciklopedieto de Chinio
Antikvaj Pontoj

Sur la vasta teritorio de Chinio fluas multaj riveroj, super kiuj trovighas diversaj pontoj.

Ponto aperis jam en la primitiva socio de Chinio. Inspirate de la naturo, oni tiam transpontis rivereton per soltrunko, starigis en riverujo serion da shtonblokoj por transpasi la riveron kaj konstruis kabloponton el rotangoj. Kun la disvolvigho de la sociaj produktaj fortoj aperis diversaj pontegoj.

En Qin-dinastio (221 a.K. - 206 a.K.) estis terasa vojo, speciale uzata de imperiestroj kaj nobeloj, simila al la nuna viadukto. En la Orienta Han-dinastio (25 - 220) jam aperis kvar fundamentaj formoj de ponto, nome traba, arka, penda kaj flosa pontoj. En la pasintaj jarmiloj la chinaj pontoj iom post iom formis sian stilon originalan en la monda pontohistorio.

El bildo-brikoj de Han-dinastio (206 a.K.- 220) videblas, ke la tiamaj pontoj plejparte estis ebenaj, kun ambau deklivoj oblikvaj je 45 gradoj. La ponto Yuzhaofeiliang, kiu trovighas antau la halo Sankta Diino de la templo Jinci en Taiyuan de Shanxi-provinco, estas trabo-piliera ponto. Ghi konstruighis en la Norda Song-dinastio (960-1127). Ghi estas krucforma kaj metita super kvadrata lageto. En la pasintaj pli ol mil jaroj ghiaj traboj kaj shtonaj pilieroj estis serioze eroziitaj. En 1953 la shtato riparis kaj difinis ghin kiel gravan protektatan historian restajhojn.

Ghis nun oni ankorau ne konstatis per fidinda materialo, kiam oni komencis apliki pilierojn en ponto-konstruado. La apero de pilieroj, kies dikeco kaj pezeco povas elteni ondan atakon, donis favorajn kondichojn por ponto-konstruado en profunda akvo kaj akcelis la disvolvighon de ponto-konstruado. El la antikvaj pontoj kun shtonaj pilieroj kaj traboj la ponto Luoyang en la urbo Quanzhou de Fujian-provinco estas la plej fama. Ghin oni komencis konstrui en 1053 kaj finis en 1059. La ponto trovighas che la enfluejo de la rivero Luoyang kaj havas 47 spanojn kun longeco de 1 200 metroj kaj largheco de 5 metroj. Ghi aspektas grandioze. Sur la ponto staras 500 balustradaj kolonetoj, 28 shtonaj leonoj, 7 shtonaj kioskoj kaj 9 shtonaj pagodoj. Nun ghiaj shtonaj traboj estas anstatauigitaj per ferbetonaj kaj ghi farighis shosea ponto.

La apero de arka ponto estis granda progreso en la pontokonstrua historio. Tia ponto havas belan formon, shparas materialojn kaj povas elteni grandan sharghon, tial la formo estis ghenerale aplikata siatempe en Chinio. La plej fama ponto de tiu speco estas Anji-ponto, alinomata Zhaozhou-ponto, en Zhaoxian-gubernio de Hebei-provinco. Ghi havas historion de pli ol 1 300 jaroj kaj estas la plej antikva ponto de Chinio. Ghi, super la rivero Xiaoshui, longas 50.82 metrojn kaj larghas 9.6 metrojn kun unu arka spano de 37 metroj. Sur la shtona arko trovighas kvar malgrandaj arkoj por malpezigi la ponton kaj grandigi ghian akvo-trapasan kapablon, kio estis senprecedenca en la monda pontokonstrua historio.

Influate de la konstrua stilo de Anji-ponto, en diversaj lokoj aperis shtonaj arko-pontoj en malsamaj formoj. Inter ili Jimei-ponto en Zhaoxian-gubernio estas originala kaj havas du arkojn, sur kiuj staras tri etaj. Ghiaj balustradoj estas originalaj kaj delikate gravuritaj.

Estas diversformaj arkoj de la shtonaj arkopontoj de Chinio, kiaj duoncirkla, ebena, pinta, ovala, kvin-edra, petala kaj parabola. Inter ili la plej bela estas la Jadrubanda Ponto sur la okcidenta digo en la Somera Palaco de Pekino. Ghi, konstruita en la 18-a jc., el blanka shtono, havas ovoforman pintan arkon kaj iom supren-levighantan formon, similan al kamela ghibo, tial ghi alinomighas Kamelghiba Ponto. Ambau ghiaj deklivoj kunligighas kun ebena longa digo, kiu kontrastas kun la vasta Kunming-lago, kvazau la luno brakumita de drako, kio faras la pejzaghon pli bela. Ankau Lugou-ponto super Yongding-rivero en Pekino estas fama tra Chinio. Ghi konstruighis en 1189 kun longeco de 266.5 metroj, largheco de 7.5 metroj kaj 11 arkoj. Ghi havas 280 balustradajn gravuritajn shtonplatojn kaj shtonkolonojn. Sur la shtonkolonoj estas gravuritaj 502 vivecaj leonoj en diversaj pozoj. Estas granda plezuro por turistoj nombri shtonleonojn tie.

Por ke ponto estu pli bela kaj praktike uzata, oni konstruas sur ponto au antau pont-ekstremoj portalon, kioskon au pavilonon en nacia stilo. La ponto Duiyunjicui en Beihai-parko de Pekino havas che siaj du ekstremoj po unu altan portalon. En la Somera Palaco trovighas la ponto Xingqiao, sur kiu majestas pavilono kun orkolora tegmento, kvar duoblaj kornicoj kaj graciaj blankmarmoraj balustradoj. Sur la ponto oni povas ghui panoraman vidon de Kunming-lago. La Kvinkioska Ponto de Shouxihu-lago de Yangzhou, Jiangsu-provinco, estas fama vidindejo de la urbo. Sur la ponto kvar malgrandaj kioskoj chirkauas altan kioskon kun duoblaj kornicoj.

Super ravinoj kaj riveroj rapidfluaj, kie estas malfacile starigi pilierojn, trovighas nur pendo-pontoj. La plej simpla ponto estas solkabla ponto. La Geedza Ponto che la digo Dujiangyan en Guanxian-gubernio, Sichuan-provinco, estis konstruita de He Xiande kaj lia edzino en la komenco de la 19-a jc. Ghi transpontas la Internan kaj Eksteran Riverojn de Minjiang-rivero, altas 11 metrojn kaj longas pli ol 330 metrojn kun pluraj spanoj, el kiuj la plej granda larghas 61 metrojn. Ghi estis kunligita per dek bambuaj kabloj, sur kiuj estis metitaj lignaj tabuloj premfiksitaj de du bambuaj kabloj. Ambauflanke de la ponto estis po ses bambuaj kabloj kiel balustradoj. Transpasantoj sur la ponto ofte terurighis pro ghia balancigho en vento. En 1965 la bambuaj kabloj estis anstatauigitaj per shtalaj kabloj 25 mm. dikaj.

Apud Panggu-vilagho de Luoyu-regiono, Tibeto, trovighas rotangokabla ponto pli ol 130 metrojn longa, kiu superpontas la riveron Yarlungzangbo, 40 metrojn super la akva surfaco, kaj konsistas el 47 dikaj rotangaj kabloj, ligitaj sur fostoj kaj arbegoj sur la orienta kaj okcidenta bordoj. 20 rotangaj cirkloj faris la kablojn longa cilindro, kaj la ponta planko estas plektita per maldikaj rotangoj. La ponto havas tre apartajn strukturon kaj formon.

Luding-ponto super Dadu-rivero en Luding-gubernio de Sichuan-provinco estas fama ferchena ponto de Chinio. Ghi konstruighis en 1705, kun longeco de 103 metroj kaj largheco de 2.8 metroj. Ghia planko estas farita el 9 ferchenoj, el kiuj chiu estas 127.45 metrojn longa kaj konsistas meznombre el 890 ovalaj ringoj. Sur chenoj metighas lignaj tabuloj kaj ambauflanke estas po du chenoj por sekureco de la pasantoj.

Unua pagho