China Esperanto-Ligo  
Informoj
Bultenoj
Notoj pri UK 2004
Dokumentoj
China Movado
Koncize pri Chinio
Pekino Hodiau
Vojagho tra Chinio
Enciklopedieto de Chinio

Unua paghoo
Enciklopedieto de Chinio
Nomoj de chinoj

La nomoj de chinoj ekaperis en la primitiva socio. La primitivaj nomoj devenis de klanaj nomoj de la matriarka klana komunumo. La Han-lingva ideogramo "姓" (familia nomo) konsistas el "女" (virino) kaj "生" (naski). En la primitiva socio, pro sia grandigho la klano dividighis en kelkajn grupojn kaj chiu grupo havis sian apartan signon kiel nomon, kaj tiaj klanaj signoj estis "氏". "姓" estis originaj klanaj nomoj kaj "氏" estis nomoj de nove generitaj klanoj. En la dinastioj Qin kaj Han (221 a.K. - 220) oni jam ne distingis "姓" kaj "氏".

La chinaj familiaj nomoj estighis tiel:

1. Preni oficon kiel familian nomon. Antikve la shtataj oficistoj prizorgantaj militajn aferojn, konstruadon, klerigadon, juron kaj personaron estis nomataj respektive Sima (司马), Sikong (司空), Situ (司徒), Sikou (司寇) kaj Sishi (司士), tial iliaj posteuloj heredis ilin kiel siajn familiajn nomojn.

2. Preni profesion au metion kiel familian nomon. Faristoj de ceramikajhoj porti la familian nomon Tao (陶 - ceramikajho), staplaj prizorgantoj - Cang (仓 - staplo), komercistoj - Jia (贾 - komercisto) ktp.

3. Preni klanajn nomojn au nobelajn titolojn de prapatroj kiel familiajn nomojn. Ekzemple, regho Yao lau tradicio portis klanan nomon Tang (唐) kaj parto de liaj posteuloj heredis tiun nomon. Similaj ekzemploj estis Yu (虞), Xia (夏), Shang (商), Yin (殷) kaj Zhou (周). Kaj krome Wang (王) signifas reghon, Hou (侯) markizon, Gongsun (公孙) nepon de duko. Ili chiuj venis de nobelaj titoloj.

4. Preni nomojn de lokoj, regnoj kaj feudoj kiel familiajn nomojn: Lau china legendo la prapatro de la homaro Fuxi loghis en oriento, kaj tial liaj posteuloj portas la familian nomon Dongfang au Dong (东方- oriento). En Shang-dinastio (16-11-a jc. a.K.) estis malgranda regno Ruan, kaj la posteuloj de regnanoj portas la familian nomon Ruan. En la periodo Printempo kaj Autuno (770-476 a.K.) la altranguloj de la regno Qi loghis en la antauurboj kaj iliaj posteuloj portas la nomojn Dongguo (东郭 - orienta antauurbo), Nanguo (南郭 - suda antauurbo), Xiguo (西郭 - okcidenta antauurbo) kaj Beiguo (北郭 - norda antauurbo). Tiaspecaj nomoj estas ankau Qi, Lu, Wu, Chu, Qin, Yan, Zhao, Song, Wei, Cao, Ximen ktp.

5. Preni totemojn kiel familiajn nomojn: Ekzemple, Ma (马- chevalo), Niu (牛 - bovo), Yang (羊 - shafo), Long (龙 - drako).

6. Preni numeralojn kiel familiajn nomojn: Wu (伍 - kvin), Lu (陆 - ses), Wan (万 - dekmil).

7. Iuj du-ideogramaj nomoj estis transliteritaj de tiuj de nacimalplimultoj, ekzemple Changsun, Helan kaj Huyan.

La supre menciitaj metodoj de nomigho estis uzitaj chefe de hanoj. En Chinio estas 55 nacimalplimultoj, kaj la metodoj de ilia nomigho estis tre diversaj. La anoj de She-nacio en la sudorienta montaro de Chinio portas chefe nomojn Pan, Lan, Lei kaj Zhong. Legendo diras, ke prapatro Pan Hu de She-nacio edzighis al filino de regnestro pro sia brava batalo kontrau agresantoj. Post edzigho Pan Hu kaj la princino transloghighis en profundan montaron. Ili havis tri filojn kaj unu filinon. La tri filoj kaj la bofilo nomighis lauvice Pan, Lan, Lei kaj Zhong. Iliaj posteuloj formis She-nacion. La anoj de Derung-nacio loghantaj en la nordokcidento de la provinco Yunnan konservas apartan metodon de nomdono. Chiu havas antau sia propra nomo la nomojn de la klano kaj la patro (filino portas ankau nomon de sia patrino). Ekzemple, iu knabino de Derung-nacio havas la plenan nomon Baili (nomo de la klano) Dingban (nomo de la patro) Ding (nomo de la patrino) Akcha (karesnomo) Nan (vico inter gefratoj). La ji-oj en la Granda kaj Malgranda Liangshan-montaroj de Sichuan-provinco kaj la nu-oj kaj hani-oj en Yunnan-provinco portas ankau la nomon de la patro. La tibet-nacianoj en la Tibeta Autonoma Regiono kaj la provincoj Qinghai, Gansu, Sichuan kaj Yunnan kutime ne portas familian nomon. Lau iliaj nomoj la seksoj povas esti facile distingeblaj. Ordinare la nomoj konsistas el 2 au 4 silaboj elektitaj el budhismaj sutroj. Por eviti miskonon de la samaj nomoj oni aldonas al ili "granda", "malgranda" au iun vorton signifantan ties karakterizajhon. Parto de iliaj nomoj portas antau si la nomojn de naskighloko au loghloko, au la profesion. Nobeloj kaj vivaj budhoj portas antau sia nomo la nomon de sia domo (nomo de ties hereda farmbieno), titolon de oficrango kaj honoran nomon, kiuj portas nenian signifon de sanga rilato. La ofte uzataj nomoj de Ghuang-nacio de Guangxi estas Wei, Yang kaj Qin. Tiuj de Huj-nacio estas Bai, Ma kaj Shi. Anoj de multaj nacimalplimultoj uzas han-lingvajn ideogramojn por siaj nomoj. Ekzemple koreanoj ofte nomas sin Piao, Jin, Cui, Li k.a. En la feuda socio de Chinio familiaj nomoj povis marki ne nur sang-heredon de persono, sed ankau la honoron, rangon, profesion kaj hobiojn de ties prapatroj.

Kiom da familiaj nomoj ekzistas en Chinio? Libro "Centoj da Familiaj Nomoj' kompilita en Song-dinastio (960-1279) entenas 434 unu-ideogramajn nomojn kaj 60 du-ideogramajn nomojn. "Famaj Personoj de Chinio" kolektis 4 129 familiajn nomojn, el kiuj nur 200 estas ofte uzataj, kaj plej multe uzataj estas Zhang, Wang, Li, Zhao kaj Liu. Proksimume cent milionoj da chinoj portas la familian nomon Zhang. En Taiwan-provinco estas 737 familiaj nomoj, el kiuj granda parto estas malmulte uzata en la tuta lando. En Fujian-provinco kvinono de la loghantoj portas la nomojn Chen kaj Lin. Tie preskau en chiu vilagho estas unu au du familiaj nomoj kiujn portas plejparto de la familioj. Tion kauzis probable tio, ke antikve la membroj de la sama klano loghis koncentrighe.

Ghenerale chinoj portas familian nomon de la patro, nur malmultaj tiun de la patrino. En malmultaj lokoj knaboj portas la familian nomon de la patro kaj knabinoj tiun de la patrino.

Ghenerale persona nomo sekvas familian nomon. La nomoj de antikvuloj estis pli komplikaj ol tiuj de la nuntempuloj. Iliaj nomoj konsistis el kvar partoj: familia nomo, persona nomo, adoltigha nomo kaj respekta nomo. La personan nomon donas la patro, la adoltighan nomon oni ricevas che adoltigho (viro je 20 jaroj kaj virino je 15 jaroj) kiel sian oficialan nomon. La respektan nomon alprenas vaste konataj erudiciuloj por montri sian ideon kaj hobiojn. Ekzemple granda poeto Lu You (1125-1210) de Song-dinastio alprenis por si la nomon Fangweng, kio signifas en la china lingvo vastanimecon kaj grandan senghenecon.

Nuntempe oni multe simpligas la nomighon. Plejparto de la chinoj portas familian nomon kaj personan nomon. Iuj ricevas karesnomon en sia mamsucha tempo. Ghenerale la nomoj spegulas la esperojn de nomdonantoj. Ekzemple Fu (richeco), Gui (nobleco), Cai (richajho), Kang, Jian (sano), Song (pino), Shou (longviveco), Dong (solivo), Jie (inteligente elstara persono) kaj Jun (persono tre kompetenta au belaspekta). Ghenerale la nomoj de viroj estas facile distingeblaj de tiuj de virinoj. Por nomi virojn oni ofte uzas ideogramojn signifantajn imponecon kaj bravecon, ekzemple: Feng (montpinto), Tao (ondego), Liang (eminenteco), Sheng (eleganta junulo) kaj Yi (justamo). Por nomi virinojn oni multe uzas ideogramojn signifantajn belecon, ekzemple: Zhen (juvelo), Qin (muzikilo), Hua (floro), Fen (bonodoro de floro), kaj Li (beleco). Verkistoj kaj artistoj havas pseudonimon. Ekzemple Lao She estis la pseudonimo de fama china verkisto. Lia familia nomo estas Shu, la propra - Qingchun, la adoltigha - Sheyu. La eminenta aktoro de pekin-opero Mei Lanfang havis la originan nomon Mei Lan. Li alprenis pseudonimon Mei Lanfang che sia debuto.

Unua pagho