China Esperanto-Ligo  
Informoj
Bultenoj
Notoj pri UK 2004
Dokumentoj
China Movado
Koncize pri Chinio
Pekino Hodiau
Vojagho tra Chinio
Enciklopedieto de Chinio

Kaligrafio

La ideogramoj de la china lingvo evoluis el pentrajhoj kaj signoj kaj en la praktikado iom post iom farighis sendependa arto - kaligrafio. La kaligrafoj per simplaj instrumentoj - papero, peniko kaj tucho, faras diversastilajn artajn skribajhojn.

La skribajhoj sur bestaj ostoj kaj testudaj sheloj estas la plej antikvaj ideogramoj kaj kaligrafajhoj de Chinio. Ili estis uzataj por noti augurajn kaj kultajn aferojn en Shang-dinastio (ch.17-a - 11-a jc. a.K.). Oni elterigis cent mil pecojn kun tiaj skribajhoj. Lau la stiloj la skribajhoj estas au malmolaj kaj malgrasaj au dikaj kaj fortaj. Lau la formoj ili estas dikaj, maldikaj, kvadrataj au rondaj. Lau la strukturo ili varias en grandeco, sed la dispozicio estas egala, simetria kaj stabila. Ili estas harmonie dispoziciitaj, konforme al malsamaj grandecoj kaj formoj de ostaj pecoj. Chio chi montras iliajn trajtojn.

El la kaligrafajhoj de la dinastioj Shang kaj Zhou (17-a jc - 256 a.K.) la plej gravaj estas epigrafoj sur ding-o (tripieda bronza ujo por kuiri manghajhon) kaj aliaj bronzaj objektoj. Oni nomas ilin "ideogramoj sur bronzajhoj". La verkoj plejparte estas rimaj, zorgeme gravuritaj. Ili malfermis stelean kaligrafion. La eminentaj kaligrafiaj verkoj en Qin-dinastio (221-206 a.K.) estas "Ideogramoj sur Shtonaj Tamburoj". Tio estas 10 tambur-formaj shtonoj, sur kiuj estas gravuritaj rimaj poemoj. La gravuritaj ideografiajhoj estas fortaj, simplaj kaj kvadrataj, la interspacoj inter ideografiajhoj kaj linioj estas egalaj. Chiu idografiajho estas ch. 3 cm. alta. La gravuro estas talente farita. La "Ideogramoj sur Shtonaj Tamburoj" estas honorita kiel la unua kriterio por la china kaligrafio.

La plej grandaj sukcesoj de kaligrafio en Qin-dinastio estas unuigo de la skribaj formoj de la china lingvo kaj formigho de nova kaligrafio, kiu nomighas malgranda ghuan-kaligrafio. Ghi karakterizighas per ronda linia turnigho en la komenca periodo kaj poste iom post iom farighis rektangula turnigho.

Han-dinastio (206 a.K. - 220 p.K.) estas shlosila periodo de la evoluo de la china kaligrafio. Tiam furoris li-kaligrafio, en kiu estas rektaj la strekoj de kaligrafajhoj. Tiu shanghigho estas la plej grava en la evoluo de la china kaligrafio. La postlasitaj li-kaligrafajhoj estas gravuritaj sur shtonplatoj, bambuaj pecoj kaj skribitaj sur silka shtofo. En Han-dinastio furoris starigo de steleoj kun tekstoj skribitaj de tiamaj kaligrafoj kaj poste gravuritaj. La majstraj verkoj admirataj de la posteuloj estas "Pri pretigo de ceremoniaj aparatoj", "Pri Yi Ying", "Pri merito de Cao Quan", "Pri merito de Zhang Qian" k.a.

Krom la epigrafoj sur shtonplatoj estas valoraj ankau la lastatempe elterigitaj kaligrafajhoj sur bambuaj kaj lignaj pecoj kaj silka shtofo. Ili kun stilo de forteco kaj simpleco estas la autentikajhoj plej frue skribitaj per peniko.

En la posta periodo de Han-dinastio ekburghonis kaj-kaligrafio, tamen kun postsigno de li-kaligrafio. Ghi ekhavis la formon kiel tiu de la hodiaua en la Ses Dinastioj (222-589 p.K.). Dank' al la enkondukigho de budhismo kaj prospero de arto, la kaligrafio multe progresis. La tiamaj ideogramoj gravuritaj per chizilo sin montras fortaj kaj estas alte taksitaj de posteuloj. En tiu periodo aperis talenta kaligrafo Wang Xizhi (321-379). Wang vivis en la Orienta Jin-dinastio (317-420). Li estis honorita kiel "sankta kaligrafo". El liaj verkoj la "Prefaco de la Poemaro che Lanting" estas la plej fama kaj rigardata kiel la unua shing-kaligrafajho en la mondo. Legi liajn verkojn estas kvazau ghui kvietan naturan pejzaghon.

En la Norda Wei-dinastio (386-557) prosperis stelea kaligrafio. La tiamaj kaligrafajhoj estas altnivelaj kaj diversastilaj. La majstraj verkoj estas "Epigrafo al Zhang Menglong", "Stelea Epigrafo de Zhang Xuan" kaj "Dudek Epigrafoj en Longmen".

Tang-dinastio (618-907) estis periodo, kiam prosperis kaj-, shing- kaj cau-kaligrafioj. La plej eminentaj kaligrafoj en la komencaj jaroj de Tang-dinastio estis Yu Shinan, Ouyang Xun, Chu Suiliang kaj Xue Ji. Yu Shinan heredis la elegantecon de Wang Xizhi en kaligrafio. La kaligrafajhoj de Ouyang Xun estas fortaj kaj bonordaj kun gusto de tiuj de la Ses Dinastioj. La kaligrafajhoj de Chu Suiliang estas malgrasaj kaj fortaj. Iliaj reprezentaj verkoj estas "Antauhala Steleo en la Konfucea Templo" kaj "Epigrafo pri Fonto en la Jiucheng-palaco" k.a.

La kaligrafajhoj en la komenco de Tang-dinastio aspektas maldike, sed tiuj en la meza periodo de la dinastio estas dikaj. La majstra kaligrafo en tiu periodo estis Yan Zhengqing, kies kaligrafia stilo variis kun lia aghokresko. Liaj kaligrafajhoj en la maljuneco sin karakterizas per lerteco kaj forto. Lia reprezenta verko estas "Epigrafo pri Duobau-pagodo". En la fino de Tang-dinastio aperis la fama kaligrafo Liu Gongquan, kies kaligrafajhoj kun aparta gusto estas ja perfekta.

En Tang-dinastio furoris ankau cau-kaligrafio. El tiaj verkoj la frenezaj cau-kligrafajhoj de Zhang Xu kaj Huai Su estas la plej eminetaj. Zhang Xu estis honorita kiel "sankta cau-kaligrafo". Lau legendo li chiam drinkis ghis li ebrie kaj freneze kriadis kaj rapide kuradis antau ol fari kaligrafadon. Liaj kaligrafajhoj similas al draka flugo kaj feniksa danco.

En Song-dinastio elstaris shing-kaligrafio. Tiam estis kvar famaj kaligrafoj: Su Dongpo, Huang Tingjian, Mi Fu kaj Cai Xiang. El ili la plej elstara estis Su Dongpo (1037-1101). Li estis poeto kaj pentristo. En kaligrafio li tre atentis uzon de peniko kaj china inko. Li ech prove uzis pentrarton en kaligrafado.

En Yuan-dinastio (1279-1368) la kaligrafio malrapide evoluis, heredinte la atingojn de la pasinteco. Tiam la plej eminenta kaligrafo estis Zhao Mengfu (1254-1322). Li estis plej talenta en skribado de kaj- kaj shing-kaligrafajhoj. Li multe lernis de la antikvaj kaligrafoj. La strukturo de liaj kaligrafajhoj estas tre bela. Li skribis multe, rapide kaj lerte. Lia reprezenta verko estas la "Stelea Epigrafo de Chou E".

En Ming-dinastio (1368-1644) la kaligrafoj faris grandan nombron da raraj kaligrafajhoj, heredinte la tradicion en penik-uzado, strukturo de la ideogramoj kaj arangho de la tuta skribajho. La tiamaj plej eminentaj kaligrafoj estis Zhu Yunming, Wen Zhengming kaj Dong Qichang. La kaj-, shing- kaj cau-kaligrafajhoj de Zhu posedas la plej bonajn ecojn de la kaligrafio. Lia reprezenta verko estas "Poemaro pri Taihu-lago". La verko "Chibi" de Wen farita per shing-kaligrafio elspiras foton kaj la tuta skribajho estas aranghita bele.

En Qing-dinastio (1644-1911) reprosperis la kaligrafio de Chinio. La tiamaj famaj kaligrafoj estis Wang Duo, Fu Shan, Deng Shiru, Zheng Banqiao, Jin Dongxin, He Shaoji kaj Zhao Zhiqian. Zheng Banqiao faris chefe cau- kaj li-kaligrafajhojn. Li skribis pentro-maniere, kaj chiu ideogramo kaj chiu streko elspiras trajtojn de diversaj skoloj. Liaj kaligrafajhoj vere refreshigas la legantojn. He Shaoji faris kaligrafadon per aparta movo de manartiko. Tial liaj verkoj havas originalan guston.

En la nuna tempo aperis majstra kaligrafo Wu Changshuo. Surbaze de lernado de la "Ideogramoj sur Shtonaj Tamburoj", li lernis ankau de chiuj kaligrafoj kaj farighis majstro. Liaj verkoj estas striktaj, fluaj kaj variaj en strukturo. Li faris pentrajhojn per kaligrafaj teknikoj, tiel ke liaj pentrajhoj odoras kaligrafajhe. Yu Youren kaj Shen Yinmo, famaj nuntempaj kaligrafoj, faris sian kontribuon al disvolvigho de la china kaligrafio.