Sur multaj famaj montoj de Chinio trovighas temploj. Wutai-monto de Shanxi-provinco, Emei-monto de Sichuan-provinco, Jiuhua-monto de Anhui-provinco kaj Putuo-monto de Zhejiang-provinco estas kvar famaj budhismaj montoj pro siaj temploj. Legendo diras, ke la kvar bodisatvoj Manjusri, Samantabhadra, Ksitigarbha kaj Avalokitesvara faris budhisman aktivadon kaj enkarnighinte predikis budhismajn sutrojn sur la montoj. Tial en pluraj dinastioj oni konstruis kaj ekspansiigis templojn surmonte. Pro la vigla religia aktivado la kvar montoj farighis sanktaj lokoj por chinaj budhistoj.

Wutai-monto en Shanxi-provinco

Wutai-monto (wutai chinlingve signifas kvin terasojn) ricevis la nomon pro siaj kvin terasaj montpintoj, kies plej alta montpinto Norda Teraso 3 000 metrojn super la marnivelo estas la plej alta el la montoj de norda Chinio. La pejzaghoj de Wutai-monto estas imponaj kaj belaj. Somere chie en ghi vidighas verdajhoj kaj floroj kaj regas milda klimato. Tial ghi estas ideala somerumejo.

Lau legendo, la bodisatvo Manjusri iam montris sian majestan aspekton sur la monto. La templo Pusading laudire estis lia loghejo, tie li sin montris kaj predikis budhismon. Meze de la unua jarcento, nelonge post enkonduko de budhismo en Chinion, sur la monto jam konstruighis temploj, kies nombro atingis pli ol 200 en la prospera periodo. Nun tie estas pli ol 40 temploj protektataj de la shtato. La china registaro asignis specialan monsumon por ilin ordigi kaj ripari.

La blanka pagodo Sarira de Tayuan-templo staras sur impona bazamento, kun ronda formo kaj simetria strukturo. Ghi, 70 m alta, estas simbolo de Wutai-monto. En la plej granda templo Xiantong sur la monto estas bronza halo, 3 metrojn alta, antau kiu staras du bronzaj 13-etaghaj pagodoj, chiu kun alto de pli ol 6 metroj. Ili konstruighis antau pli ol 300 jaroj. En la templo Shuxiang trovighas statuo de la bodisatvo Manjusri rajdanta sur leono, kun alto de ch. 9 metroj. La templo Luohou konstruighis memore al la naskightago de Manjusri. En ghia posta halo estas granda ligna lotusfloro kun nicho ene. En la nicho sidas 4 budhaj statuoj. La floro povas fermighi kaj malfermighi per sia mekanismo. Che la flor-malfermigho mirinde vidighas la budho-statuoj. Tio estas granda spektaklo por turistoj.

Legendo diras, ke la bodisatvo Samantabhadra sur blanka elefanto venis al Emei-monto, tie li sin montris kaj predikis budhismon. Nun en la templo Wannian estas bronza statuo de Samantabhadra sur blanka elefanto kun ses eburoj muldita en 980 p.K. La muldajho havas alton de 7.3 metroj kaj pezon de 6.2 tunoj. En la templo kushas la Elefantolava Lageto. Lau legendo, la bodisatvo iam lavis tie la elefanton.

Emei-monto estas 3 100 metrojn super la marnivelo. En Chinio cirkulas diro "Emei-monto estas la plej charma sub la chielo". Frue en la Orienta Han-dinastio (25-220) budhistoj jam komencis konstrui templojn surmonte. En Ming-dinastio (1368-1644) la monto farighis budhisma sanktejo. La nombro de temploj sur la monto iam atingis 120, nun tie konservighas 36 temploj kun ch. 760 historiaj objektoj.

Plej alloge por la pilgrimantoj kaj turistoj estas rigardi la sunlevighon, nubomaron kaj "budhan lumon" sur la Lumo-rigarda Teraso de la plej alta montpinto Jinding. La "budha lumo" estas malofta natura spektaklo. La sunlumo en specifaj kondichoj formas tra vaporo kolorajn lumringojn, enprenas en ilin la siluetojn de rigardantoj sur la teraso kaj vidigas ilin en la monttalia nubaro. Tio impresas fantazie la rigardantojn.

La nau montpintoj de Jiuhua-monto prezentighas de malproksime kiel prosperanta lotusfloro. Jam antau longe tie estis temploj. En 719 Jin Qiaojue, parenco de regho de la regno Xinluo (la nuna Koreio), bonzighis kaj tie vivis 75 jarojn. Post la morto li estis entombigita sur la monto. Laudire lia kadavro estis simila al la bodisatvo Ksitigarbha priskribita en la budhisma sutro, tial li estis rigardata kiel transformighinto de Ksitigarbha. Poste la monto farighis kultejo por la bodisatvo Ksitigarbha. Budhistoj grandskale konstruis tie templojn, kies nombro atingis iam mil. Multe prosperis budhisma aktivado surmonte. Nun konservighas pli ol 50 temploj kun ch. 6000 budhaj statuoj.

La templo Huacheng konstruita memore al Jin Qiaojue nun farighis la Muzeo de Historiaj Objektoj de Jiuhua-monto, tie konservighas multaj raraj objektoj donacitaj de imperiestroj, pattra-foliaj sutroj, trezora horlogho, antikvaj kaligrafajhoj, pentrajhoj ktp. Okcidente de la templo trovighas fertegol-tegmenta templo por la korpo de Jin Qiaojue. Antau la templo estas 81 shtonaj shtupoj kaj interne de la templo vidighas rugha sep-etegha ligna pagodo. Legendo diras, ke Jin Qiaojue estas entombigita sub la pagodo. Chiu etagho de la pagodo havas ok chambretojn kun diversgrandaj statuoj de Ksitigarbha.

Sur la monto estas alia trezoro, t.e. sida statuo de Wuxia-bonzo en la templo Baisuigong. La bonzo vivis en Ming-dinastio. Li sin vivtenis per sovaghaj fruktoj kaj mortis en la agho de 110 jaroj. Liaj dischiploj sidigis lian korpon en grandegan vazon. Post 3 jaroj oni malfermis la vaz-kovrilon kaj trovis lian vizaghon kvazau viva, poste oni faris lian karnokorpon ora statuo kaj konstruis la templon por kulti la statuon. La nuna statuo de Wuxia-bonzo kun lotusfloro sur la kapo kaj en bonza vesto sidas sur junka kuseno.

Jiuhua-monto prosperighis pro la du famaj bonzoj kaj estas ununura monto el la kvar famaj montoj, kiu famas pro la bonzoj.

Putuo-monto estas la plej malgranda el la kvar montoj kaj prosperighis pli poste, sed ghia influo estas granda. Ghi situas sur insuleto en la maro oriente de Zhejiang-provinco. La insuleto havas areon de nur 12.76 kvadrataj kilometroj. La plej alta montpinto sur la insuleto estas nur 291 metrojn alta super la marnivelo. Lau legendo, la bodisatvo Avalokitesvara sin montris tie, tial la monto ghuas famon kiel la aliaj tri en la budhisma historio kaj che la budhistoj. Tie oni kultas chefe la bodisatvon Avalokitesvara.

La templo Zhiyuan en montvalo de Jiuhua-monto

Lau legendo, en 916 japana bonzo Kejgaku pet-akiris de Wutai-monto statuon de Avalokitesvara. Kiam lia shipo preterveturis la monton sur la revenvojo al Japanio, li vidis multajn ferajn lotusflorojn kaj lia shipo ne povis veturi pluen. Li opiniis, ke tio estas la volo de Avalokitesvara ne forlasi ghin. Sekve, li konstruis sur la insuleto la templon "Neforlasa Avalokitesvara" por kulti la bodisatvon. De tiam Putuo-monto farighis sanktejo de Avalokitesvara. Dank' al la konstruado en diversaj dinastioj, la monto havas pli ol 80 templojn.

La tri grandaj temploj Puji, Fayu kaj Huiji imponas sur la insuleto, chiu kun statuo de Avalokitesvara ene. La neghblanka jada statuo de Avalokitesvara en la templo Fayu estas pli alta ol homo. Ghi portas brilajn ornamajhojn, orajn, arghentajn, koralajn kaj agatajn.

Putuo-monto ne nur estas kultata de chinaj budhistoj, sed ankau ghuas grandan famon eksterlande, precipe en Japanio kaj sudorienta Azio. Popolanoj kaj budhistoj de Japanio, Birmo, Indonezio, Tajlando kaj aliaj landoj ofte vizitas kaj pilgrimas Putuo-monton.

Fotoj>>>