Freskoj
La antikvaj chinaj freskoj klasifikighis
en kvar grupojn: la hala, hipogea, kaverna kaj templa.
Hala fresko trovighis chefe sur
muroj de grandaj kostruajhoj de imperiestraj kaj princaj
palacoj. Historiaj notoj registris, ke jam en Zhou-dinastio
(9-a - 3-a jc. a.K.) aperis en palaco fresko pri la
meritoj kaj virto de la reganto de Zhou. Sed la antikvaj
konstruajhoj chefe el ligno facile difektighis, kaj
malmultaj el ili konservighis ghis nun. En la 70-aj
jaroj de la 20-a jarcento chinaj arkeologoj trovis,
en la ruino de Xianyang, chefurbo de Qin-dinastio
(221-206 a.K.), en la nuna Shaanxi-provinco, kolorrichajn
fragmentojn de palaca fresko pri veturilo, rajdanto,
konstruajho kaj ornamaj desegnoj. Per tiuj freskaj
fragmentoj oni povas imagi la luksecon kaj imponecon
de la palaco de Qin-dinastio.
Hipogea fresko. Ofte la muroj
de hipogeoj de imperiestroj kaj korteganoj estis ornamitaj
per freskoj por montri la dignon kaj rangon de la
mortinto.
En la hipogeo de geedzoj Bu Qianqiu de
la Okcidenta Han-dinastio (206 a.K. - 22 p.K.) en
Luoyang la fresko prezentas la levighon de la mortintoj
al la chielo. La mastrino sur fenikso kaj la mastro
kun pafarko sur drako, akompanate de feoj kaj feinoj,
flugas sur la chielo inter nuboj. La strekoj de la
fresko estas variaj en tuchado kaj richaj je esprimo.
La fresko en la hipogeo de aristokrato
Lou Rui de la Norda Qi-dinastio (550-577) en Taiyuan
de Shanxi-provinco estas unu el la gravaj novaj eltrovoj
de la china belarta arkeologio. La fresko montras
la vivon de aristokrato per alta pentra arto.
La freskoj en la hipogeoj de princoj de
Tang-dinastio (618-907) estas grandaj kaj enhavorichaj.
Tiuj delikataj freskoj plene montras la prosperon
de Tang-dinastio.
Kaverna fresko. Por memkulturi kaj okazigi
religiajn ritojn, budhistoj fosis kavernojn sur montoj,
skulptis ene budhojn kaj faris freskojn.
La plej famaj kavernaj freskoj de Chinio
trovighas en Mogao-kavernaro en Dunhuang de Gansu-provinco.
La kavernaro sidas sur la orienta parto de la antikva
Silka Vojo. En la kvara jarcento bonzo Yue Zun fosis
la unuan kavernon che la piedo de la monto Sanwei
en Dunhuang. Kaj en Tang-dinastio la nombro de kavernoj
kreskis ghis mil. Nun konservighas 496 kavernoj de
diversaj dinastioj, kaj la totala areo de freskoj
superas 45 000 kvadratajn metrojn. Tiuj freskoj prezentas
budhismajn rakontojn, muzikilludadon, flugantajn feinojn,
mecenatojn por kaverno-fosado kaj diversajn desegnojn.
Templa fresko. Preskau en chiuj
temploj de Chinio trovighas freskoj de religiaj temoj.
Freskoj en tiu kategorio ghenerale estas grandaj kaj
delikate faritaj. La freskoj heredis la tradician
homfiguran pentrarton de Tang- kaj Song-dinastioj
kaj estas altvaloraj en arto.
En la templo Yongle de Ruicheng de Shanxi-provinco,
la china taoisma sanktejo, preskau chiuj muroj de
la haloj estas kovritaj per freskoj perfekte konservataj,
el kiuj la plej fama estas "Kulto al la Sanktulo"
en la halo Sanqing. La fresko prezentas pli ol 280
diojn de taoismo en 4-5 vicoj. La strekoj de la figuroj
estas fortaj kaj fluaj, kaj 2-3-metraj strekoj de
vestofaldoj estis unutire plenumitaj. Oni faris la
freskon chefe per bluverda koloro, la konturoj estas
klaraj kaj dense farbitaj. La fresko estas majstrajho
en la historio de la china pikturo.
La antikvaj chinaj freskoj estas konsistiga
parto de la antikva china piktura historio kaj valoraj
artaj heredajhoj. Tiuj delikataj freskoj spegulas
en certa grado la statojn de la politiko, ekonomio,
militaj aferoj kaj kulturo de diversaj historiaj periodoj
de Chinio kaj havas gravan historian valoron.
Prosperas ankau la modernaj freskoj en
Chinio. La chinaj freskistoj kreis multajn chin-stilajn
freskojn por modernaj konstruajhoj kaj placoj en diversaj
lokoj de la lando. Heredinte la ecojn de tradiciaj
chinaj freskoj, ili asimilis tiujn bonajn de eksterlandaj
freskoj. Ili uzas tradician delikatan pentradon, orumadon
kaj novajn materialojn, kiaj akrila farbo, lako, lana
teksajho k.a. Ankau la temoj farighas pli kaj pli
diversaj, kiel historia okazajho, antikva mito, pitoreskejo
kaj moderna vivo.
|