China Esperanto-Ligo  
Informoj
Bultenoj
Notoj pri UK 2004
Dokumentoj
China Movado
Koncize pri Chinio
Pekino Hodiau
Vojagho tra Chinio
Enciklopedieto de Chinio

Unua paghoo
Enciklopedieto de Chinio
Arto de Sigelila Gravurado

La arto de sigelila gravurado estas unu el la originalaj tradiciaj artoj de Chinio. Kutime oni gravuras sur sigelilo ghuan-kaligrafajhojn.

Antau 3 000 jaroj, en Shang-dinastio de Chinio, oni gravuris ideogramojn sur testuda shelo au besta osto. La unuaj sigeliloj aperis en la periodo de Printempo kaj Autuno kaj tiu de Militantaj Regnoj (770-221 a.K.) kaj oni nomis ilin shi. Ili estis faritaj el jado au bronzo kaj servis kiel autentikigilo de la suvereneco de regho. Poste oni faris sigelilon tigr-aspekta en du pecoj. Ghi estas autentikigilo por komandi armeon.

Post sia unuigo de Chinio la Unua Imperiestro (259-210 a.K.) de Qin-dinastio difinis, ke shi estas uzata ekskluzive de imperiestro. En Han-dinastio£¨206 a.K. -220 p.K£©estis difino, ke la sigeliloj de imperiestro, lia edzino kaj dukoj havas la nomon shi , tiuj de shtataj oficistoj jin, kaj tiuj de generaloj ghang. Oni distingis rangojn de posedantoj per materialo de sigelilo, formo de ghia tenilo kaj koloro de rubando sur ghi. La sigeliloj estas faritaj el oro, arghento, bronzo, jado k.a. La teniloj havas formojn de tigro, testudo kaj aliaj. La rubando estas purpura, blua, nigra au flava.

Antikve sigeliloj estis praktike uzataj. En la dinastioj Sui, Tang kaj Song (518-1279) prosperis kaligrafio kaj pikturo, sed ilin ne sekvis la arto de sigelila gravurado. La ideogramoj sur sigeliloj de tiamaj shtataj oficistoj estas rigidaj kaj malfacile legeblaj. Tamen jam aperis aprecaj sigeliloj. Aprecisto, kolektanto au imperiestro sigelis per sia sigelilo majstrajhojn de kaligrafo kaj pentristo por atesti, ke li ilin posedis au ghuis. En la lastaj jaroj de Yuan-dinastio (1279-1368) pentristo Wang Mian faris shtonan sigelilon kaj sigelis siajn pentrajhojn per ghi. En Ming-dinastio (1368-1644) la arto de sigelila gravurado atingis la kulminon de sia prosperigho. Eminenta kaligrafo-pentristo Wen Peng (1498-1573) liberigis la arton de sigelila gravurado el la kadro de nura praktika uzo kaj multe levis ghian artan valoron. Poste gravuristo He Zhen kaj Wen Peng kune esploris pri la gravura arto. Dum sia vivo ili faris multe da sigeliloj kaj havis aron da lernantoj. De tiam sigelila gravurado ne estas nur por autentikigo, sed farighis ankau memstara arto. En la 400 jaroj de la tempo de He Zhen kaj Wen Peng ghis la lastaj jaroj de Qing-dinastio (1644-1911) pompe kreskis la arto kaj aperis multaj skoloj.

En la antikva Chinio, krom sigeliloj por shtataj oficistoj, estis ankau privataj sigeliloj, kiuj estis faritaj lau shato. Estas multspecaj privataj sigeliloj, inter kiuj estas noma, koresponda, piktura, talismana, domnoma, kolekt-apreca kaj maksima sigeliloj. Maksima sigelilo entenas tre buntan enhavon. Idiotismo, sentenco, verso au vulgara frazo chiu povas esti ghia enhavo. Estas bilda sigelilo, kiu ne servas kiel autentikigilo. Tia sigelilo ofte prezentas homon, beston, chasadon au dancadon, iafoje familian kaj personan nomojn garnitajn per troigita kaj viveca drako, tigro, unukornulo, fenikso au testudo.

La arto de sigelila gravurado distingighas per sia harmonia kunfandigho de kaligrafio kaj gravurado. Bona sigelilo devas esti kun harmonie dispoziciitaj kaj lerte gravuritaj kaligrafajhoj. Tre gravas la unueco inter gravuro, enhavo kaj formo. Ekde Yuan-dinastio chinaj kaligrafoj kaj pentristoj kutime faras sigelon sur siaj verkoj. Tio estas propra al la chinaj kaligrafio kaj pikturo. Estas diversspecaj sigeliloj por kaligrafajhoj kaj pentrajhoj, ekzemple, noma, komenca, fina kaj kolekt-apreca sigeliloj. Oni faras noman sigelon post subskribo. Ghi devas esti same granda kiel la subskribo. Se oni volas fari du nomajn sigelojn, unu el ili devas esti intajla. Komencan sigelon oni faras dekstre, sur supra margheno, kaj la sigelo povas esti ortangula au ovala. Finan sigelon oni faras maldekstre, sur malsupra margheno. Kaj kolekt-aprecan sigelon oni faras sur konvena loko, ke ghi ne malbeligu la verkon.

La arto de sigelila gravurado de Chinio prosperighas kun la kaligrafio kaj pikturo. Kiel brila perlo, ghi glimas inter la artoj de la tuta mondo.

Unua pagho