Unua-pagho>> Kulturo >> Moroj

 

 

 


Novjara festo de la luna kalendaro

    Printempa Festo estas la plej grava festo de la china popolo. Ghi devenis de kultado en Shang-dinastio antau 3 mil jaroj.

Origino de novjara festo

    Rakontighas multaj onidiroj pri la deveno de novjara festo. La plej populara estas la jena:
En antikveco en Chinio estis tre feroca monstro, kiu havas longan kapon kun korno. Kutime ghi restis funde de maro tra la tuta jaro kaj surbordighis nur en la lasta tago de jaro por engluti brutojn kaj homojn kiel manghajhon. Tial en tiu tago homoj fughis en profundajn montarojn por eviti damaghon de la monstro.

    Denove estis la lasta tago de jaro. Homoj disiris kiel kutime por eskapi de la malfelicho. Tiam venis en la vilaghon grandaghulo. Li admonis la vilaghanojn ne fughi kaj pretendis, ke li povos venki la monstron. Li diris al la vilaghanoj, ke ili gluu sur la pordo rughan paperon kun ideogramo, pendigu rughan lanternon antau la pordo, fari fajron en domo kaj eksplodigu petardojn en korto en noktomezo, kaj tiamaniere oni povos forpeli la monstron. La vilaghanoj dubis, sed agis lau lia konsilo.

    En noktomezo venis la monstro kiel kutime. Sed ghi flaris malsaman etoson en la vilagho, ke sur chiu pordo estas rugha papero kaj la chambroj estas hele prilumitaj. Kiam ghi proksimighis al iu domo, audighis en la korto bruega krakado. Ghi terurighis kaj forkuris. Klarighis, ke ghi timis rughan koloron, fajrolumon kaj krakadon de eksplodo.

    En la sekvanta tago, nome la unua tago de la nova jaro, la vilaghanoj sin vestis per novaj vestoj kaj gratulis unu alian por celebri, ke ili fortimigis la monstron.

    De tiam oni faris la samon en la lasta tago de chiu jaro kaj la kutimo heredighis ghis nun.

    Kompreneble tio estas nur popolrakonto. Fakte en la primitiva socio oni rimarkis la alternadon de la sezonoj kaj trovis la regulojn inter la movado de la astroj kaj kreskado de agrikulturajhoj. Antau 3 mil jaroj oni jam sciis indiki la situojn de konstelacioj per la polusa stelo kaj noti jaron, monaton kaj tagon per Tiangan kaj Dizhi.

    En la novjara festo oni unue kultis diojn kaj prapatrojn, kiuj favoris ilin per richa rikolto. Oni preparis manghajhon kaj vinon el nove rikoltita rizo kaj oferis ilin al dioj kaj prapatroj, por ke ili daure patronu ilin.

    Antau 1911 la chinoj uzis la lunan kalendaron. Kvankam institucioj kaj lernejoj havis kiel ferion la unuan tagon de jaro lau la suna kalendaro, sed la popolanoj ne rigardis tiun tagon festo. Por diferencigi la du novajn jarojn, oni nomis la unuan tagon de jaro lau la suna kalendaro Unuataga Festo kaj tiun tagon de la luna kalendaro Printempa Festo.

    Post la fondigho de la nova Chinio en 1949 la registaro prenis la sunan kalendaron shtata kalendaro. Sed la luna kalendaro intime rilatas la kreskadon de agrikulturajhoj, kaj oni uzas ankau la lunan kalendaron. La chinoj ferias tri tagojn dum la Printempa Festo.

Kiel oni pasigas la Printempan Feston?

    Antau la Printempa Festo la familianoj, kiuj laboras aliloke, nepre devas reveni hejmen malgrau vojagho de centoj au ech mil kilometroj.

    Antauvespere de la nova jaro oni devas glui sur la pordo rughan paperon kun bondeziraj vortoj kaj bildojn. La lasta vespermangho de la jaro nepre devas esti abunda. Se iu el la familianoj ne povas reveni ghustatempe, oni rezervas por li sur la tablo manghilaron por esprimi esperon de rekunigho.

    Tiunokte oni kutimas manghi ghjaozi-ojn. Oni pretigas ilin antau la noktomezo kaj manghas ilin post nulhoro. Ofte oni enmetas en unu ghjaozi-on moneron. Kiu hazarde akiras tiun ghjaozi-on, oni gratulas tiun, ke li richighos baldau. Krome oni enmetis ankau bombonon kaj gratulas tiun, kiu akiris tiun ghjaozi-on, ke li havos dolchan vivon en la nova jaro.

    Tiunokte oni maldormas kaj gaje babilas ghis profunda nokto. Post noktomezo oni eksplodigas petardojn en esprimo forpeli chiujn malsanojn kaj malfelichojn.

    Frumatene de la nova jaro oni salutas unu alian. Post ellitigho familianoj de junaj generacioj salutas grandaghulojn en la hejmo kaj deziras al ili bonan sanon kaj longan vivon. Salutate, la grandaghuloj devas donaci al ili monon. Oni povas donaci monon en antaunokto. Kiam infanoj endormighas, oni shovas monon sub ilian kapkusenon. En la sekvanta frumateno, kiam la infanoj vekighas, ili unue etendas manon sub la kusenon por serchi mondonacon.

    Post saluto en la hejmo oni eliras por saluti najbarojn, amikojn kaj parencojn.

    Antau multe da jaroj altrangaj personoj intersalutis per vizitkarto. Ili ne havis tempon por viziti chiujn konatojn, ili do sendis sian serviston por anstataue saluti. La servisto prezentis al la vizitato filigranan slipon kun desegno de umefloro en longo de 3 coloj kaj largho de 2 coloj, sur kiu la mastro skribis la nomon kaj adreson de la vizitato kaj salutvortojn. Tio estis rudimento de novjara salutkarto. Nuntempe oni sendas novjaran intersaluton per pli multaj manieroj, ekzemple telegrafado, telefonado kaj retposhtado k.a.

    La festa atmosfero dauras 15 tagojn. En tiu duonmonato oni havas multajn distrajhojn, kiaj vizito al foiro, aprecado de lanterna montrado kaj draka dancado kaj flugigo de kajto.

Printempa Festo en malnova Pekino
Ghjauzi-oj -- tradicia china manghajho