 |
Unua-pagho
>> Esperantujo >> Kiu
estas Kiu en E-ujo
|
|
Lusin kaj Esperanto Partopreno
en diskuto pri Esperanto en de
HOU ZHIPING
|
|
Post
la Revolucio de 1911, dank' al propagando kaj rekomendo de intelektuloj,
Esperanto disvastighis plue en Chinio. En Shanhajo fondighis Esperanto-Societo,
kaj ankau en aliaj pli ol dek grandaj kaj mezgrandaj urboj fondighis
Esperantaj organizoj. En 1912, kiam s-ro Cai Yuanpei estis eduka
ministro, li instrukciis, ke chiuj instruistaj lernejoj de Chinio
funkciigu Esperantan kurson. Tiutempe la ekonomio kaj kulturo de
Chinio estis tre postighintaj kaj multaj homoj ne konis Esperanton
nek ghian utilon kaj ghian estontecon. Por tio la revuo "Nova
Junularo" lanchis diskuton, kiu dauris kvar jarojn. La diskuto
antauenpushis la Esperanto-movadon de Chinio kaj havis gravan signifon
en la historio de la China E-movado. La
diskuto estis proponita de leganto T. M. Cheng, kies letero aperis
en "Nova Junularo" (1916). En la letero li demandis, chu
Esperanto estas lerninda kaj chu ghi estas aplikebla. Chen Duxiu
(1879-1942), unu el la chefaj fondintoj de la Komunista Partio de
Chinio, tiama chefredaktoro de "Nova Junularo" kaj unu
el la gvidantoj de la novkultura movado de Chinio, respondis: "Esperanto
estas afero necesa por la homaro, kvankam ghi ne estas aplikata
en literaturo, sed eventuale en scienco." Sekve de tio, Qian
Xuantong publikigis artikolon, en kiu li traktis la fonon de naskigho
de Esperanto kaj multe laudis ghiajn sciencecon, raciecon kaj praktikan
valoron. Lia artikolo estis oponata de iuj homoj, kiuj opiniis,
ke Esperanto estas "senviva private fabrikita lingvo"
kaj "havas nek longan historion nek nacian spiriton",
kaj konkludis, ke Esperanto ne longe dauros. La absurdajhoj indignigis
la aprobantojn de Esperanto, kaj ili publikigis artikolojn por kontesti
iliajn argumentojn. En la 4-a de novembro 1918, en sia artikolo "Rivertransiro kaj vojkonduko" Lusin skribis: "Mi aprobas Esperanton, kaj la motivo de mia aprobo bazighas sur mia kredo, ke la homaro havos estonte ian komunan lingvon. Jen la kialo. Sendube mi ne povas aserti, ke la estonta universala lingvo estos Esperanto. Ne estas antaudireble, ke ghi estos reformita Esperanto, pli perfekta, au io tute alia, sed pli bona. Sed nun ekzistas sole Esperanto, kaj oni povas lerni ghin unue. Nun Esperanto trovighas en rudimenta stadio, same kiel tio, ke kiam ne ekzistas motorshipo, oni veturas nur per pirogo, kaj antau ol elfari motorshipon oni antauvidas, ke oni havos estonte motorshipon, kaj ne volas fari pirogon au veturi per pirogo, do ili ne povos inventi motorshipon, nek transiri riveron." Lusin estis prestigha en la china kultura rondo, kaj liaj klaraj vidpunktoj sendube forte inspiris kaj subtenis chinajn esperantistojn, precipe la Esperantan movadon.
|