Unua-pagho>> Socio >> Sporto

 

 

 

 

 



Rilataj materialoj


China shako

de LAN SHAN

    La china shako evoluis el Boshi (shako ludata de du homoj chiu kun ses shakpecoj) de la antikva Chinio kaj havas historion de pli ol mil jaroj. Dum la regado de imperiestro Wudi (561-578 sur trono) de la Norda Zhou-dinastio aperis "Shaka Klasikajho" kaj shakludo furoris en la palaco kaj inter intelektuloj. En la erao Baoying (762-763) de Tang-dinastio aperis Baoying-shako, kies strukturo tre similis al la nuna. En la Suda Song-dinastio (1127-1279) la china shako ekhavis unuecajn regularon kaj formon.

     Shaktabulo de la china shako estas oblonga au kvadrata, kaj sur ghi krucighas nau vertikalaj kaj dek horizontalaj linioj, kiuj formas 90 krucajhojn, sur kiuj movighas ghiaj 32 shakpecoj. La spaco inter la kvina kaj sesa horizontalaj linioj netrapasita de la vertikalaj linioj nomighas "limrivero", kiu dividas la tabulon en du egalajn partojn. Chiu parto havas unu kvadraton kun du diagonaloj nomatan "palaco", en kiu movighas la generalo kaj gvardianoj.

     Estas 32 shakpecoj dividitaj en du grupojn rughan kaj nigran, chiu kun 16 pecoj. Chiu grupo konsistas el unu generalo £¨Ž›¡¢½«£©, du gvardianoj £¨ÊË¡¢Ê¿£©, du elefantoj £¨Ïà¡¢Ïó£©, du chevaloj £¨ñR ¡¢ñR £©, du charoj £¨Ü‡¡¢Ü‡£©, du kanonoj £¨³h¡¢ÅÚ£© kaj kvin soldatoj £¨±ø¡¢×䣩.

    La shakpecoj en la antikveco plejparte estis faritaj el eburo. Estis valorega china shako, kies rughaj pecoj estis faritaj el verda jado kun inkrustitaj ideogramoj el koralo kaj nigraj pecoj el blanka jado kun inkrustitaj ideogramoj el sukceno. La ordinaraj shakpecoj estis faritaj el ligno.

    La china shako estas intelekta, konkursa ludo kun difinitaj reguloj. Je la komenco de matcho la 32 shakpecoj devas esti metitaj chiu en sia loko. Tiu, kiu uzas la rughajn pecojn, rajtas la unua fari shakmovon, poste la du ludantoj movas sian pecon alterne. La matcho dauras ghis unu ludanto matigis la generalon de la rivalo au unu ludanto anoncas sin venkita. Kiam la ludantoj ne povas matigi la generalon de la rivalo reciproke, aperas egaligho post propono de unu ludanto kaj alies konsento.

    La shakpecoj estas movataj lau rigoraj reguloj  < Iru al REGULOJ (I) kaj REGULOJ (II)>.

    Estas malpermesite movi shakpecon sur la lokon okupatan de siaflanka peco. Se tie estas shakpeco de la rivalo, oni povas ekstermi tiun per la sia kaj okupi la lokon. Escepte de generalo, chiuj pecoj povas esti ekstermitaj de la rivalo. Sed se la generalo de unu ludanto estas ekstermita de la rivalo, li estas venkita kaj perdas la matchon.

    En la historio de la china shakludo aperis multaj famaj majstroj, kiuj faris profundan esploron pri la shakludo kaj kompilis multajn verkojn. La plej frua shakluda gvidlibro estas "Meng Ru Shen Ji" (Sekreto Trovita en Songho) de Ming-dinastio (1368-1644). La unua komplete konservata libro estas "Shanghighema Shakludo" eldonita en 1522. Estas vaste konata la shakluda libro "Ju Zhong Bi" eldonita en 1632. Ghi heredis kaj sintezis la atingojn de la ludarto pri la china shako en la periodo de la 11-a jc. ghis la 17-a jc. Poste multaj shakmajstroj faris dauran, profundan esploron kaj evoluigis la chinan shakludon.

    En 1956 la china shakludo farighis oficiala sportobrancho en Chinio, preskau chiujare oni okazigas landskalan konkurson de la china shako. Multaj provincoj, municipoj kaj autonomaj regionoj fondis sian shakludan asocion. Iuj grandaj urboj funkciigas shakludajn klubon, societon, domon kaj lernejon. Havante shaktabulon kaj 32 shakpecojn, oni jam povas fari ludon. Ghi entenas richan filozofion, povas shanghighi senfine, klerigi homan penson kaj hardi homan psikon, tial ghi estas multe shatata de la popolo. Chie en Chinio videblas shakludo kun multaj rigardantoj. Shakistoj en ludo faris diversajn lertajn manovrojn admirindajn. Estas malfacile farighi shakmajstro. Iu fama antikva shakisto diris: "Ech per dumviva klopodo oni ne povas posedi ghian tutan sekreton."