Post sia fondigho en 1949 la China Popola Respubliko
ellaboris kvar konstituciojn en 1954, 1975, 1978 kaj 1982. La nuna
konstitucio estis aprobita en la 4-a de decembro de 1982 en la Kvina
Sesio de la Kvina Tutlanda Popola Kongreso. Ghi heredis la fundamentajn
principojn de la unua china konstitucio de 1954, resumis la sperton
en la socialisma disvolvigho de Chinio kaj asimilis internacian
sperton; konsideris la aktualan bezonon kaj ankau la perspektivon
de disvolvigho. Tial ghi estis konstitucio posedanta chinan trajton
kaj konforma al la bezono de disvolvigho de politiko, ekonomio kaj
kulturo de la nova periodo de la socialisma moderniga konstruado.
Krom la antauparolo la konstitucio konsistas el kvar chapitroj kun
138 artikoloj: Ghenerala Programo; Fundamentaj Rajtoj kaj Devoj
de Civitano; Shtata Strukturo; Nacia Flago, Nacia Emblemo kaj Chefurbo.
En la Unua Sesio de la Sepa Tutlanda Popola Kongreso en aprilo de
1988, la Unua Sesio de la Oka Tutlanda Popola Kongreso en marto
de 1993 kaj la Dua Sesio de la Naua Tutlanda Popola Kongreso en
marto de 1999 estis aprobitaj revizioj al la konstitucio, por ke
ghi estu pli konforma al la aktuala situacio kaj la bezono de disvolvigho.
La konstitucio difinis: La China Popola Respubliko estas
socialisma lando sub la popoldemokratia diktaturo gvidata de la
laborista klaso kaj bazita sur la laborista-kamparana alianco; Chinio
restos dum longa tempo en la primara stadio de socialismo, kaj la
baza tasko de la shtato estas koncentri la forton por fari socialisman
modernigan konstruadon lau la vojo konstrui socialismon kun china
trajto; sub la gvido de la Komunista Partio de Chinio kaj direktado
de marksismo-leninismo, maozedong-pendo kaj denxiaoping-teorio,
la china popolo el diversaj nacioj persistos en la popoldemokratia
diktaturo kaj la socialisma vojo, persistos en reformado kaj pordmalfermo,
senchese kompletigos diversajn sistemojn de socialismo, disvolvos
la socialisman merkatan ekonomion, disvolvos la socialisman demokration,
perfektigos la socialisman leghan regadon, sin apogos sur propra
forto, penados por iom post iom efektivigi modernighon de industrio,
agrikulturo, nacidefendo kaj scienco kaj tekniko, kaj konstruos
Chinion en richan, demokratian kaj civilizitan socialisman landon.
La konstitucio garantias la fundamentajn rajtojn de chiu civitano
inkluzive de la rajto de elektado kaj elektigho; la liberecon de
parolo, eldonado, kunveno, asociigho, manifestacio kaj protesto;
la liberecon de religia kredo; la personan liberecon, homan dignecon
kaj neatenceblecon de loghejo; leghan protekton al koresponda libereco
kaj koresponda sekreto; la rajton fari kritikon, proponon kaj kontrolon
al la shtataj organoj kaj shtataj dungitoj; la rajton labori kaj
ripozi kaj akiri de la shtato kaj socio materian helpon pro maljunigho,
malsanigho au perdo de laborkapablo; la rajton akiri edukadon kaj
fari sciencan esploradon, literaturan kaj artan kreadon kaj aliajn
kulturajn aktivadojn. Krome la konstitucio faris difinojn por la
demokratia administrado kaj popola autonoma rajto en la baza unuo,
por ke la popolo povu rekte administri ekonomion, kulturan aferon
kaj sociajn aferojn. Ekzemple shtataj entreprenoj kaj organizoj
de kolektiva ekonomio efektivigas la demokratian administradon pere
de kongreso de dungitoj au kongreso de reprezentantoj de dungitoj;
la komitatoj de loghantoj en la urboj kaj kamparanaj komitatoj praktikas
popolan autonomecon, prizorgas komunajn aferojn kaj aferojn por
publika utilo en sia sfero, prezentas al la registaro opiniojn,
dezirojn kaj proponojn de la popolo. Estante la baza legho de la
shtato, la konstitucio havas la plej altan leghan povon. La tuta
popolo de la lando, chiuj shtataj organoj kaj armitaj fortoj, chiuj
politikaj partioj kaj sociaj societoj kaj chiuj organizoj de shtataj
administraj departementoj kaj entreprenoj nepre devas preni ghin
kiel kriterion por chiuj agadoj.
|