Ujgur-nacio en Xinjiang estas nacimaplimulto kun kompare granda membraro kaj havas tre originalajn morojn.

LOGhEJO KAJ GASTRONOMIO

Ujguroj tre atentas loghejon. Ili kutimas planti arbojn antau ol konstrui domon. Iliaj domoj estas brikaj , kun tegmento ebena kaj korto kvadrata. Preskau en chies korto kreskas fruktarboj kaj floroj. En somero la domo kaj korto estas agrable ombrata de verdajhoj. La domo konsistas el ekstera kaj interna chambroj. La lito estas masonita el adoboj, ghis alteco de 50 cm. La tera lito estas tegita per felto kaj la litajhoj stakas sur unupersona lito en la angulo de la chambro. La fenestrobreto estas malalta, la kurtenoj por la pordo kaj fenestroj estas tre fajnaj, ofte el rugha au purpura shtofo. La mebloj estas ornamitaj per nacistilaj inkrustajhoj.

La ujguroj prenas tritikan farunon kaj laktoteon kiel chefajn nutrajhojn. Ilia farunajho nang estas ronda flano bakita en speciala forno. Tia flano estas tre seka kaj longe konservebla. La ujguroj faras flanojn unu fojon en 1-2 semajnoj. La laktoteo estas farita el longe kuirata brikteo kun lakto de bovo au shafo. Che trinko ili enmetas iom da salo. La ujguroj havas sian propran manghmanieron I. a. en gastigado, nome preni rizajhon dum manghado per manoj anstatau kulero au manghbastonetoj. La manghajho estas preparita el rizo, vegetala oleo, shafajho, karoto kaj cepo. Ankau fritita sanzi estas tre shatata manghajho de la ujguroj. Ili faras striajhojn el faruno knedita kun oleo, macerajho de zantoksilo (Zanthoxylum bungeanum), ovoblanko kaj salo. Poste ili fritas la striajhojn kaj fritas ilin. Tia manghajho estas uzata por regali gastojn en festo. La ujguroj kutimas manghi karoton, tomaton, cepon, kapsikon, terpomon, bovajhon kaj shafajhon. Ilia rostita shafo kaj estas tre fama.

La ujguroj tre respektas grandaghulojn. Che mangho ili prezentas la unuan bovlon da rizo al grandaghulo. La ujguroj estas gastamaj, kaj la gastoj sidas sur la honora loko. Kiam ili buchas bruton, ili kuiras en la sama tago la kapon, hufojn kaj internajhojn por regali la najbarojn.

LA FESTOJ KAJ VESTOJ

La plej gravaj festoj de la ujguroj estas Rouzi kaj Korban. Rouzi fakte estas fastofino en septembro. Antau tio estas unumonata fasto, dum kiu oni ne manghas nek trinkas de tagigho ghis sunsubiro. La piaj islamanoj ech salivon ne englutas. Post tiu monato oni solene celebras, intervizitas kaj gratulas.

Korban estas alinomata Buchfesto, en la 10-a de la 12-a monato lau la islama kalendaro. Antau la festo oni devas purigi la vestojn kaj litajhojn, kalki la murojn kaj balai la kortojn kaj stratojn. En la festo oni portas festajn kostumojn. Matene oni iras viziti la tombon de la antauuloj. Reveninte la viroj iras al moskeoj por auskulti predikadon de imamo pri la Korano. Post la matena preghado plej solena en la jaro, oni buchas shafon. Kaj samtempe venas de alta konstruajho ritma tamburado kaj gaja ludo de surnao (blovinstrumento). La homoj sen distingi aghon kaj sekson, ekdancas gajan dancon lau la melodio. En la unua tago de Korban junuloj devas saluti maljunulojn, dum la maljunuloj faras mondonacon al la junuloj. En la sekvanta tago oni intervizitas. La festo dauras 4-5 tagojn en la urboj kaj 7-20 tagojn en la kamparo.

La vestoj de la ujguroj estas multfasonaj kaj belaj. La viroj portas longan robon kaj senkoluman kaj senbutonan jakon kun fendo en la mezo de la brusto kaj havas zonon che la talio. La chemizo estas mallonga kaj fermita antau la brusto. La vestoj de junuloj estas garnitaj per punto. La virinoj portas freshkoloran jupon, longajn shtrumpojn kaj kvadratan kaptukon. Chu viroj, chu virinoj, chiuj shatas porti chapeton. En la lastaj dekkelke da jaroj la virinoj shatis anstatauigi chapeton per muslina au silka kaptuko. Krome la virinoj shatas porti orelringojn, braceletojn, kolchenojn, fingroringon k.s. ornamajhojn, kaj la junulinoj shatas nigrigi la brovojn kaj kolorigi la ungojn.

EDZECO KAJ NASKO

La ujguroj observas monogamion. Ili ghuas liberan enamighon. La geamantoj devas okazigi simplan ceremonion por gefianchigho. La ceremonio por geedzigho estas multe pli solena.

La edzigha ceremonio havas du partojn. En la tago de edzigho au unu tagon pli frue, la fiancho portas donacojn al la hejmo de la fianchino. Akompanate de intimaj amikoj kaj malgranda orkestro muzikoludanta kaj dancanta, la novedzo iras al la hejmo de la novedzino. Tiutage la novedzino devas sin kashi en la hejmo de sia amikino, dum la akompanantoj de la novedzo devas serchi shin. Trovite, shi venas al la gepatroj en akompano de siaj amikinoj. Kun akompanantoj la novgeedzoj venas en ornamitan chambron kaj sidighas unu apud la alia. Imamo recitas sutrojn kaj faras demandojn al ili. Kiam la novgeedzoj respondas per "jes", la imano donas al ili po pecon de nang trempita en sala akvo por esprimi bondeziron, ke ili vivu felichan vivon ghis blankigho de la haroj. Post la ceremonio chiuj gaje kantas kaj dancas. La plej interesa momento estas dancigi la novedzinon kaj shiajn gepatrojn. Vespere du amikinoj akompanas la novedzinon al la hejmo de la novedzo. Che adiauo la novedzino larmas por esprimi bedauron pro disigho de la gepatroj kaj bonaj amikoj.

En la sekvanta tago la familio de la novedzo donas bankedon al la gratulantoj de ambau flankoj kaj donacas al chiuj gastoj de la novedzina flanko mantukon, bombonojn kaj shtofon, kaj la donaco al la gepatroj de la novedzino estas plej multa.

Kiam ujgura virino trovighas en gravedeco de 8 monatoj, shia patrino kaj kelke dapli aghaj virinoj venas viziti shian bopatrinon kun donaco el bakitaj farchitaj farunajhoj kaj blanka silko por jupo. Post tagmangho la patrino forkondukas la filinon, petas 7 pli aghajn virinojn preghi, ke la dio protektu shian filinon en akusho. 7 tagojn post la akusho oni devas informi la edzon. Post 40 tagoj la edzo, la bopatrino kaj kelke da virinoj venas por donaci al la bebo vestojn, lulilon, litajhojn en la lulilo kaj al la bofilino shtofon. Krome ili alportas grandan shafon, rizon, bombonojn, teon k.a. por la ceremonio de enluligho de la bebo. Lau la ujguroj virino sen akusho ne povas esti kalkulata membro de la familio de la edzo.